Dagblaðið Vísir - DV - 01.04.2014, Blaðsíða 22

Vikublað 1.–3. apríl 201422 Umræða
Umsjón: Henry Þór BaldurssonEkkert spilavíti
Í
framhaldi af skýrslu um „Höf-
uðstólslækkun húsnæðislána“
í desember síðastliðnum er nú
komin tillaga að útfærslum í
formi frumvarpa.
Ég ætla að skipa mér í þann hóp
sem lítur jákvætt á viðleitni ríkis-
stjórnarinnar til að bæta stöðu ís-
lenskra heimila en ótal spurningar
vakna.
Mikið er rætt og spurt um kosn-
ingaloforð og efndir þessar vikurn-
ar. Hvernig eru tillögurnar miðað
við kosningaloforðin? Samræm-
ist þetta til dæmis yfirlýsingum
formanns Framsóknarflokksins í
þættinum Forystusætið á RÚV fyrir
kosningarnar 2013, þar sem hann
taldi vandalaust að ná 300 millj-
örðum af þrotabúum bankanna
og sagði meðal annars „við ætlum
að láta þá sem bjuggu til forsendu-
brestinn bæta fyrir forsendubrest-
inn sem þeir bjuggu til, það er að
segja þrotabú þessara banka“.
Nú er áætlað að ríkissjóður leggi
út fyrir niðurgreiðslu höfuðstóls
en lagður verði bankaskattur með-
al annars á þrotabú bankanna,
skattur sem á að gefa 20 milljarða
á ári næstu fjögur árin. Um leið og
við skulum trúa að þessi skattur
innheimtist spyrja margir: Er þess-
um peningum rétt ráðstafað með
þessum aðgerðum?
Sitt sýnist hverjum, allt frá því
að telja aðgerðirnar ónauðsyn-
legar með öllu yfir í að þær skipti
miklu fyrir heimilin.
Ekkert hefur verið gert
Yfirlýsingar hafa verið um nýtt
heimsmet ríkisstjórnarinnar í
lausnum á skuldavanda og full-
yrðingar um leið að fyrri ríkisstjórn
hafi ekkert gert til að leysa vand-
ann. Ekki ætla ég að gerast dómari
í eigin sök, en fróðlegt er að skoða
hvað skýrsla núverandi ríkisstjórn-
ar segir um aðgerðir fyrrverandi
ríkisstjórnar (bls. 9). Þar er sagt að
leiðrétting lána á íbúðarhúsnæði
hafi verið um 56 milljarðar króna.
Auk þess voru greiddar sérstakar
vaxtabætur sem námu 10–12 millj-
örðum auk þess sem almennar
vaxtabætur voru hækkaðar.
Þessu til viðbótar komu svo
leiðréttingar á höfuðstóli ólöglegra
gengisbreyttra lána, sem voru
áætlaðar um 170–180 milljarða
króna, en þær höfðu auðvitað áhrif
á aðrar leiðréttingar. Til frádráttar
við leiðréttingu ríkisstjórnarinnar
koma þannig að minnsta kosti 70
milljarða aðgerðir fyrri ríkisstjórn-
ar samkvæmt frumvarpinu.
Það er fróðlegt að skoða þess-
ar tölur í samanburði við þá leið-
réttingu sem nú er boðuð og er 72
milljarðar til heimila auk kostnað-
ar og vaxtakostnaðar.
Lofað var að leiðrétta forsendu-
brestinn sem varð á árunum 2007
til 2010 og í kosningaloforðum var
talað um að miða við verðbólgu um-
fram „efri vikmörk“ Seðlabankans,
það er 4 prósent, en í skýrslu ríkis-
stjórnarinnar var skyndilega miðað
við verðbólgu umfram 4,8 prósent
sem rýrði höfuðstólslækkunina.
Nú er búið að fella þessar tölur út.
Hvers vegna? Liggur forsendu-
bresturinn ekki lengur fyrir?
Í frumvarpi um leiðréttingu
kemur fram að af 124.000 heimil-
um landsins voru 74.000 heimili
með verðtryggðar skuldir og um
það bil 69.000 geta nýtt sér leið-
réttinguna. Hafa aðrir þegar feng-
ið meira en 4 milljónir eða hver er
skýringin? Þetta eru aðeins um 55
prósent allra heimila. Leigjendur
fá ekki neitt, þrátt fyrir að leiga sé
víðast verðtryggð. Þá fá Bú menn
og Búseturéttareigendur ekki
neinar leiðréttingar samkvæmt
þessum frumvörpum né önnur
leigufélög svo sem Félagsstofnun
stúdenta, Húsfélagið Brynja sem
leigir öryrkjum, Félagsbústaðir.
Erfitt verður því að lækka leiguna
að óbreyttu.
Spurningarnar eru
miklu fleiri en hér að ofan:
n Af hverju er skyndilega miðað
við greiðslur vaxta og verðbóta að-
eins á árunum 2008 og 2009, en
ekki 2007 til 2010 eins og skýrslan
gerði ráð fyrir?
n Hvernig samræmast þessi frum-
vörp yfirlýsingum ríkisstjórnarinn-
ar um að styrkja leigumarkað og
jafna stöðu leigjenda og eigenda?
Hvers vegna er ýtt undir kaup á
íbúðum en ekkert gert fyrir leigj-
endur? Af hverju fá leigufélög sem
ekki eru rekin í hagnaðarskyni ekki
leiðréttingu á forsendubresti eins
og húseigendur?
n Hvernig virka þessar aðgerðir án
breytinga á verðtryggingunni? Hve
langan tíma tekur verðtrygginguna
að éta upp leiðréttinguna miðað
við meðaltals vísitölu s.l. áratuga,
sem er 5,8 prósent?
n Hvað með þá sem greiða ekki í
séreignarsparnað, hvernig nýtist
skattaafslátturinn þeim? Hafa þeir
efni á að leggja 4 prósent af laun-
um sínum í séreignarsparnað? Hve
margir ná aldrei að safna 1,5 m.kr.
á þremur árum vegna lágra launa?
n Hvert er meðaltal leiðréttingar-
innar á hverja íbúð í prósentum?
n Hver er lækkun mánaðarlegr-
ar afborgunar á greiðsluseðli í dag
miðað við meðaltalslækkun höfuð-
stóls um 1,1 m.kr.?
n Hversu margir bjuggu erlend-
is þegar forsendubresturinn varð
og leigðu hús sín og fá enga leið-
réttingu?
n Verður tekið á vanda þeirra sem
fengu lánað veð í húsi foreldra
sinna eða vina?
n Verður annar forsendubrestur
leiðréttur? Breytingar á kjörum ör-
yrkja og eldri borgara?
n Hvað með verðtryggð námslán,
þar varð forsendubrestur einnig og
10 prósent afborgun íþyngjandi?
Nú tekur Alþingi og almenning-
ur við og tjáir sig um frumvarp-
ið, breytir og bætir og afgreiðir nú
á vorþingi. Hér er nær eingöngu
fjallað um sjálfa leiðréttinguna á
verðtryggðum fasteignaveðlánum.
Er þetta rétta skrefið? Leysir þetta
forsendubrestinn? Hverjum gagn-
ast þetta? Hver borgar á endan-
um? n
Algjört met
Guðbjartur Hannesson
þingmaður Samfylkingar skrifar
Kjallari
„Leysir þetta
forsendu-
brestinn?
Stytting náms
= töfralausn?
Það helsta sem Illugi Gunnars-
son menntamálaráðherra hef-
ur látið frá sér í sambandi við
kjaraaðgerðir framhaldsskóla-
kennara er „stytting náms“.
Hann hefur sagt að hún geti
skapað (margumrætt) „svigrúm“
til þess að hækka laun kennara.
Ég skil það þannig að því hljóti
kennurum að fækka og þannig
verði meira í heildarpottinum
fyrir hina.
Eða hvernig er Illugi að
hugsa þetta og hvers vegna spyr
enginn hann að því? Til dæmis
fjölmiðlamenn? Hvað á að fel-
ast í styttingunni, hvernig á að
framkvæma hana og kostar hún
eitthvað? Er bara um að ræða
plúsa við styttinguna og enga
mínusa? Hve langan tíma á að
taka í að innleiða styttinguna og
svo framvegis.
Á fundi í verkfallsmiðstöð
framhaldsskólakennara síðast-
liðinn fimmtudag ræddu menn
þessa styttingu og
þar kom fram
að annars
vegar væri
um svokall-
aða „hröð-
un“ í námi
að ræða og
hins vegar
niðurskurð á
framboði náms, það er að segja
að námið yrði þá í raun fábreytt-
ara.
Og ekki er gefið að allir geti
tekið sitt nám á „fullri ferð“ og
þeim hraða sem þriggja ára nám
gerir ráð fyrir, nemendur eru
ekki maskínur og enginn nem-
andi er eins. Það er hægt að slá
því föstu.
Það sem mér finnst hins
vegar ekki nógu sniðugt er að:
1) Ég hef ekki hugmynd um það
hvað menntamálaráðherra er
að hugsa í sambandi við hug-
myndir sínar og 2) Ekki heyrist
bofs frá bæði fjármálaráðherra
og forsætisráðherra í sambandi
við kjaradeilu framhaldsskóla-
kennara!
Skiptir þetta einhverju máli
fyrir þá og íslenskt samfélag? Jú,
gæði menntakerfis eru grund-
vallaratriði þegar kemur að
afkomu þjóðar. Það er í krafti
menntunar sem nútíma samfé-
lög þróast fram á við. Ef mennta-
kerfið er í rúst er viðkomandi
land illa statt. Ef þar vinna illa
launaðir einstaklingar hefur
það áhrif á frammistöðu þeirra,
skapar óánægju og slæman
anda á vinnustöðunum (les:
skólunum).
Það hlýtur að vera keppi-
kefli menntamálaráðherra að
starfsmenn menntakerfisins séu
ánægðir við störf sín og ánægð-
ir með kjör sín. Þannig starfs-
menn stuðla að góðri menntun.
Með því að stuðla að góðum
kjarasamningi kennara getur
Illugi Gunnarsson náð þessu
markmiði.
Gunnar Hólmsteinn Ársælsson
skrifar
Af blogginu