Dagblaðið Vísir - DV - 09.05.2014, Blaðsíða 22

Helgarblað 9.–12. maí 201422 Fréttir
Ráðuneytið lét rógburðinn standa
n Tók ráðherra rúma fjóra mánuði að leiðrétta ærumeiðandi ummæli í lekaskjali
I
nnanríkisráðuneytið sá ekki
ástæðu til að leiðrétta meiðandi
ummæli um hælisleitandann
Tony Omos sem, í fréttum mbl.is
og Vísis þann 20. nóvember síð­
astliðinn, voru sögð frá ráðuneytinu
komin. DV greindi fyrst frá því þann
25. febrúar að órökstuddum aðdrótt­
unum hefði verið bætt við minnis­
blað innanríkisráðuneytisins um Tony
Omos eftir að það komst í hendur ráð­
herra og aðstoðarmanna hans og
áður en það endaði í höndum blaða­
manna. Hanna Birna staðfesti þetta
ekki fyrr en í samtali við fréttastofu
RÚV á þriðjudaginn.
Þrátt fyrir vitneskju um dylgjurnar
sá ráðherrann ekki ástæðu til þess
að vekja athygli á þessu atriði fyrr en
rúmum fjórum mánuðum eftir að að­
dróttanirnar höfðu verið birtar í fjöl­
miðlum. Það má velta því fyrir sér
hvaða ástæður lágu að baki því að
ráðuneytið leyfði rógburðinum að
standa svo mánuðum skipti en í því
efni má geta þess að lögreglan telur
markmiðið með lekanum hafa verið
að sverta mannorð Tony Omos.
Rannsókn lögreglunnar á lekamál­
inu hefur leitt í ljós að átta einstak­
lingar hjá innanríkisráðuneytinu
höfðu vitneskju um skjalið, þar á
meðal ráðherrann og aðstoðarmenn
hennar, þau Þórey Vilhjálmsdóttir
og Gísli Freyr Valdórsson. Þá fengu
þau skjalið sent á netföng sín klukk­
an 17.17 þann 19. nóvember. Síð­
ustu mánuði hafa þau öll neitað tilvist
skjalsins með einum eða öðrum hætti
og þannig orðið uppvís að ósannind­
um í málinu. Þannig hélt Hanna Birna
því til að mynda fram í tvígang á Al­
þingi Íslendinga að minnisblaðið sem
fjölmiðlar byggðu fréttaflutning sinn á
væri „ekki sambærilegt við nein gögn
í ráðuneytinu.“ Fullyrðingin fæst ekki
staðist enda að öllu leyti um sambæri­
leg gögn að ræða, að undanskilinni
þeirri setningu sem bætt var við þá
útgáfu sem endaði hjá fjölmiðlum. Í
vikunni hefur Hanna Birna ítrekað þá
skoðun sína að gögnin séu ekki sam­
bærileg.
Þögn um ærumeiðingar
Ljóst er að þeir sem höfðu vitneskju
um minnisblaðið höfðu ekki langan
tíma til þess að koma því í hendur
fjölmiðla. Heimildir DV innan Frétta­
blaðsins herma að skjal með titlinum
„Minnisblað varðandi Tony Omos“
hafi komið inn á borð ritstjórnar mið­
ilsins eftir klukkan 19.00 sama dag.
Blaðið fór í prentun um klukkan 22.00
en þar var forsíðufrétt um málið undir
fyrirsögninni „Grunaður um aðild að
mansali.“
Snemma morguns þann 20. nóv­
ember birtust síðan fréttir á Vísi og
mbl.is þar sem Evelyn Glory Joseph
var sögð beitt þrýstingi af Tony Omos
um að segja hann vera föður ófædds
barns hennar. Voru þessar upplýs­
ingar gerðar að meginatriði frétt­
anna og ranglega sagðar komnar úr
úrskurði innanríkisráðuneytisins í
máli Omos. Þá birti mbl.is frétt klukk­
an 10.55 undir fyrirsögninni „Margt
óljóst í máli hælisleitanda“ og vitnaði
í „óformlegt minnisblað innanríkis­
ráðuneytisins.“
Athygli vekur að innanríkisráðu­
neytið sá ekki ástæðu til þess að upp­
lýsa um það að hinar ærumeiðandi
aðdróttanir gagnvart skjólstæðingi
ráðuneytisins væru ekki frá ráðu­
neytinu komnar. DV sendi eftirfar­
andi fyrirspurn á Jóhannes Tómasson,
upplýsingafulltrúa ráðuneytisins,
Ragnhildi Hjaltadóttur ráðuneytis­
stjóra, ráðherra og aðstoðarmenn
á miðvikudag: „Í ljósi þess að setn­
ingu var bætt við vinnuskjal innan­
ríkisráðuneytisins sem ráðherra segir
ekki frá ráðuneytinu komin spyr DV:
Hvers vegna var þetta ekki leiðrétt
daginn sem fréttir birtust á mbl.is og
Vísi þar sem vísað var til þess að þess­
ar upplýsingar væru komnar úr úr­
skurði innanríkisráðuneytisins? Hvers
vegna voru þessar meiðandi rang­
færslur ekki leiðréttar fyrr en mörgum
mánuðum eftir að þær komu fram í
fjölmiðlum?“ Engin svör höfðu borist
þegar DV fór í prentun.
Óljóst hvort trúnaði var heitið
DV hefur „minnisblað varðandi Tony
Omos“ undir höndum. Af lestri frétta
Vísis, Fréttablaðsins og mbl.is má ljóst
vera að þær byggðu nær eingöngu á
þessu skjali. Málsvörn Hönnu Birnu
síðustu daga hefur að mestu snúist
um lokasetninguna í skjalinu, en
hana er ekki að finna í neinum gögn­
um ráðuneytisins og er svohljóðandi:
„Ekki liggur ljóst fyrir hver er barns­
faðir hennar, [Evelyn Glory Joseph,
innsk. blm.] en rannsóknargögn gefa
til kynna að hún sé beitt þrýstingi um
að segja að TO [Tony Omos, innsk.
blm.] sé faðirinn þó svo að hann eigi
nú í samandi [sic] við íslenska stúlku.“
Heimildir DV innan 365 miðla herma
að Erla Björg Gunnarsdóttir, blaða­
maður á Fréttablaðinu, hafi fengið
minnisblaðið með þessari lokasetn­
ingu. Þá fæst ekki betur séð en að rit­
stjórnin hafi álitið þessar upplýsingar
ósviknar.
Í nýlegum úrskurði héraðsdóms
kemur fram að lögreglan hafi meðal
annars krafið fréttastjóra mbl.is svara
um hver hefði skrifað fréttina „Margt
óljóst í máli hælisleitanda“ sem birt
var á mbl.is að morgni miðvikudags­
ins 20. nóvember. Héraðsdómur hafn­
aði kröfu lögreglunnar þar sem það
gæti varpað ljósi á hver heimildar­
maður vefmiðilsins væri. Andri Karl
Ásgeirsson, blaðamaður hjá Morgun­
blaðinu, skrifaði umrædda frétt. DV
sendi fyrirspurn á hann þann 20. nóv­
ember og spurði hann hvort mögulegt
væri að fá afrit af minnisblaði innan­
ríkisráðuneytisins. Hann sagðist ekki
vita hvort trúnaði við heimildarmann
hefði verið heitið: „Ég aflaði ekki um­
rædds skjals og var eingöngu beðinn
um að skrifa upp úr því. Ég veit því
ekki hvaða trúnaður er á skjalinu.
Ég beini fyrirspurn þinni því til míns
næsta yfirmanns, sem er í cc.“ Sá yfir­
maður Andra var Sunna Ósk Loga­
dóttir, fréttastjóri mbl.is, en hún svar­
aði ekki fyrirspurn DV.
Þögn um stimpilklukku
Eins og greint hefur verið frá telur
lögreglan að einungis átta einstak­
lingar hjá innanríkisráðuneytinu
hafi haft vitneskju um minnisblaðið
sem endaði í höndum fjölmiðla;
lögfræðingurinn sem útbjó það, þeir
tveir lögfræðingar sem lásu það yfir,
Ragnhildur Hjaltadóttir ráðuneytis­
stjóri, Bryndís Helgadóttir, skrifstofu­
stjóri á skrifstofu réttarfars og stjórn­
sýslu, Hanna Birna Kristjánsdóttir
innanríkisráðherra og aðstoðarmenn
hennar, þau Þórey Vilhjálmsdóttir og
Gísli Freyr Valdórsson. Þá hefur verið
upplýst að ráðuneytisstjóri, ráðherra
og aðstoðarmenn hafi fengið minn­
isblaðið sent á netfang sitt klukkan
17.17 þann 19. nóvember í fyrra.
Skrifstofur ráðuneytisins eru
einungis opnar til klukkan 16.00 á
daginn. Í þessu ljósi taldi DV mikil­
vægt að fá upplýsingar um hversu
margir hefðu verið við vinnu í ráðu­
neytinu eftir að tölvupósturinn var
sendur, en stimpilklukka ráðuneytis­
ins ætti að geyma slíkar upplýsingar.
Blaðið sendi því eftirfarandi fyrir­
spurn á Jóhannes Tómasson, upplýs­
ingafulltrúa innanríkisráðuneytisins:
„DV biður um að fá upplýsingar um
það hversu margir voru ennþá skráð­
ir til vinnu í innanríkisráðuneytinu
eftir klukkan 17.17 þann 19. nóvem­
ber 2013.“ Í svari Jóhannesar kemur
fram að ráðuneytið kjósi að svara ekki
þessari spurningu: „Ráðneytið [sic]
telur að umræddar upplýsingar um
viðveru starfsmanna þess eigi ekki er­
indi í fjölmiðla.“
Stangast á við gögn
Úrskurður héraðsdóms vegna kröfu
lögreglu um að fréttastjóra mbl.is yrði
gert að svara tilteknum spurningum
varpar nýju ljósi á lekamálið. Ljóst er
að innanríkisráðherra aðhafðist ekk­
ert þegar honum mátti ljóst vera að
átt hefði sér stað refsiverð háttsemi í
ráðuneytinu í lok nóvember. Lögreglu
var ekki tilkynnt um trúnaðarbrot­
ið, en tveimur dögum eftir að frétt­
irnar birtust fullyrti ráðuneytið hins
vegar í tilkynningu á vefnum að ekk­
ert benti til þess að gögnin sem um
ræddi hefðu verið afhent fjölmiðlum
af embættismönnum innanríkisráðu­
neytisins.
Næstu vikur og mánuði stað­
hæfði Hanna Birna margsinnis, með­
al annars í fyrirspurnatíma á Alþingi,
að engin sambærileg gögn við þau
sem fjallað hefði verið um í fjölmiðl­
um væri að finna í ráðuneytinu. Svip­
uð ummæli voru höfð eftir aðstoðar­
mönnum Hönnu Birnu. Þá vitnuðu
ráðherra og aðstoðarmenn í meinta
innanhússathugun rekstrarfélags
stjórnarráðsins og fullyrtu að hún
staðfesti að trúnaðargögnum úr inn­
anríkisráðuneytinu hefði ekki verið
lekið. Allt þetta stangast á við gögn
sem fram eru komin í rannsókn lög­
reglu. Úrskurður héraðsdóms stað­
festir að Hanna Birna Kristjánsdóttir
sagði þingheimi ósatt. Þá staðfestir úr­
skurðurinn einnig að það stendur ekki
steinn yfir steini í tilkynningum sem
birtar voru á vef innanríkisráðuneytis­
ins í tengslum við lekamálið.
Þess má geta að DV sendi fyrir­
spurn á upplýsingafulltrúa ráðuneyt­
isins, þann 3. desember á síðasta ári.
Þar var spurt hvort ráðuneytið hefði
kært leka upplýsinga úr ráðuneytinu
til lögreglu, eða hvort ráðuneytið
hygðist leggja fram slíka kæru. Ekkert
svar barst við þeirri spurningu en fyrir
liggur að ráðuneytið lagði aldrei slíka
kæru fram þrátt fyrir að ljóst mætti
vera að refsiverð háttsemi hefði átt sér
stað. n
Hverjir voru í ráðuneytinu? Jóhannes
Tómasson, upplýsingafulltrúi innanríkis­
ráðuneytisins, segir ráðuneytið ekki sjá
ástæðu til að svara því hversu margir voru
við vinnu í ráðuneytinu eftir klukkan 17.17
þann 19. nóvember.
Vissu um rógburð Nú hefur komið í ljós að Hanna Birna Kristjánsdóttir innanríkisráðherra
vissi frá upphafi að skjalið væri komið úr innanríkisráðuneytinu. Þá hefur hún staðfest að
ærumeiðandi setningu um Tony Omos hafi verið bætt við skjalið áður en það komst í hendur
blaðamanna. Hvorki ráðherrann né ráðuneyti hennar sáu hins vegar ástæðu til þess að
leiðrétta þessi meiðandi ummæli fyrr en mánuðum síðar. Mynd Sigtryggur Ari
Jón Bjarki Magnússon
jonbjarki@dv.is