Dagblaðið Vísir - DV - 22.08.2014, Blaðsíða 18

18 Fréttir Helgarblað 22.–25. ágúst 2014
Svipuð
útbreiðsla
Fiskifræðingar frá Íslandi, Noregi,
Færeyjum og Grænlandi funduðu
í Færeyjum fyrir stuttu og báru
saman gögn mælinga á uppsjáv-
arfiskistofna. Makríll fannst víð-
ast hvar á rannsóknasvæðinu og
í svipuðu magni og árið 2013.
Dreifing norsk-íslensku síldar-
innar var vestlægari og norð-
lægari en undanfarin ár. Hrogn-
kelsi fundust víðast hvar norðan
65. gráðu, en við Grænland náði
útbreiðslan eins langt suður og
kannað var.
Litlar líkur á
hamfaraflóði
Jarðfræðingur segir að ef gjósi í Bárðarbungu séu mestar líkur á flóði á stærð við stærstu Skeiðarárhlaup
Þ
að er ekki víst að það komi
upp eldgos og það er ekki
víst að það verði neitt flóð.
Hins vegar er þetta svæði
sem er alþekkt fyrir eldgos
og alþekkt fyrir flóð,“ segir Oddur
Sigurðsson, jarðfræðingur hjá Veð-
urstofu Íslands, í samtali við DV.
Oddur segir að flest gosanna sem
orðið hafa í norðanverðum jöklin-
um hafi sent flóð niður eftir Jökulsá
á Fjöllum.
Líklega eins og stærstu Skeið-
arárhlaup
„Þessi flóð hafa verið af öllum mögu-
legum stærðum, bæði frá því að vera
ofsaleg flóð, sem voru á forsöguleg-
um tíma og mynduðu Jökulsárgljúf-
ur og Ásbyrgi, yfir í flóð á söguleg-
um tíma, til dæmis á 18. öld. Þá urðu
nokkur flóð sem fóru niður í Keldu-
hverfi og flæddu þar víða um. Síðan
getur þetta verið af öllum stærðum
niður úr,“ segir Oddur. Hann telur
líkurnar á stærsta flóðinu ekki mikl-
ar og bendir á að ekkert flóð af slíkri
stærðargráðu hafi orðið síðan að Ís-
land var byggt. „Þannig að við eigum
nú síður von á svo ofsalegum flóð-
um. En það er ekkert ósennilegt að
það kæmi flóð eins og stærstu Skeið-
arárhlaup eða eitthvað í ætt við það,“
segir hann.
Fer eftir staðsetningu gossins
Hvort að flóð verði veltur á því á
hvaða svæði gos verði, segir Oddur.
„Gos gæti komið upp utan við jökul-
inn og þá hefur það enga bræðslu í
för með sér og engin vatnsflóð. En
ef það verður undir mörg hund-
ruð metra þykkum jökli mun það
bræða reiðinnar ósköp af ís, því að
orkan í þessum eldgosum er á við
jafnvel þúsundir eða jafnvel tugþús-
undir atómsprengna. Þannig að það
bráðnar heilmikill ís,“ segir hann.
Í Gjálpargosinu svokallaða, sem
varð í Grímsvötnum árið 1996, lenti
allt vatnið sem bráðnaði í jöklinum
í „gildru“ í Grímsvötnum og safn-
aðist þar fyrir, þangað til það hljóp
allt saman í einu. „En það eru ekki
miklar líkur á því að það sama ger-
ist núna,“ segir Oddur og bætir við að
ef flóð verði núna verði það allstórt
og jafnt hlaup, sem gæti staðið þá í
lengri tíma.
Verða að vera undirbúin
Alls 90 prósent af öllum svona kviku-
hreyfingum neðanjarðar koma aldrei
upp á yfirborðið að sögn Odds, sem
bendir á að jarðhræringarnar sem
eiga sér stað núna gætu allt eins dáið
út án þess að það gjósi. „En við verð-
um að gera ráð fyrir að það fari illa,
til þess að lenda ekki illa í því. Það er
mikill munur á því að vera búin að
ræða möguleikana, áður en til þess
kemur og jafnvel þó að það verði
ekkert af því, því að menn eru alltaf
betur undirbúnir eftir að vera búnir
að tala örlítið um hlutina,“ segir Odd-
ur, en Veðurstofan fylgist grannt með
stöðunni og hefur reiknað út, með
hjálp líkana, í hvaða farveg sé líklegt
að flóð fari í.
Það getur kannski verið erfitt að
glöggva sig á hversu stór hamfara-
flóð geta orðið. Til að glöggva sig
á því segir Oddur að þessi stærstu
forsögulegu flóð hafi verið marg-
föld stærð Amazon-fljótsins, sem er
langstærsta fljót veraldar. „Þetta eru
bara mestu hlaup sem verða í heim-
inum, þessi stóru jökulhlaup sem
verða hér á landi,“ segir Oddur.
Á meðfylgjandi mynd má sjá
hvernig líkan reiknaði út farveg
versta mögulega hamfaraflóðs sem
orðið getur. Í líkaninu er reikn-
að með 180.000 rúmmetrum á sek-
úndu, en líkleg stærð flóðs sem get-
ur orðið núna er á bilinu 5–20.000
rúmmetrar á sekúndu. Kortið birtist
fyrst í grein eftir finnska fræðimann-
inn Petteri Alho árið 2007.
Stærri flóð mun ólíklegri
Oddur segir þó að það séu litlar lík-
ur á svo stóru flóði núna. „Nei, það er
þannig að eftir því sem það er stærra,
því sjaldnar verður þetta. Þannig að
mér finnst það ekkert líklegt, en ég
get náttúrlega engan veginn útilok-
að það. En það sem ekki gerist nema
á mörg þúsund ára fresti finnst mér
ólíklegt að hendi á minni ævi,“ segir
Oddur að lokum. n
Bárðarbunga Jarðfræðingar halda öllum möguleikum opnum varðandi flóð, ef ske kynni
að það byrjaði að gjósa í Bárðarbungu. Mynd Vedur.iS/Oddur SigurðSSOn
Mögulegt hamfaraflóð Á þessari mynd
má sjá hvernig líkan reiknaði út farveg
versta mögulega hamfaraflóðs sem orðið
getur. Í líkaninu er reiknað með 180.000
rúmmetrum á sekúndu, en líkleg stærð flóðs
sem getur orðið núna er á bilinu 5–20.000
rúmmetrar á sekúndu.
Jón Steinar Sandholt
jonsteinar@dv.is
„Það sem ekki
gerist nema á
mörg þúsund ára fresti
finnst mér ólíklegt að
hendi á minni ævi.
Oddur Sigurðsson Oddur er jarðfræðing-
ur hjá Veðurstofu Íslands. Hann segir litlar
líkur á hamfaraflóði en bendir á að það sé
betra að vera viðbúinn öllu.
Tólf mánaða
á leikskóla
Sveitarstjórn Borgarbyggð-
ar samþykkti nýlega tillögu
fræðslunefndar um að leikskól-
arnir Andabær á Hvanneyri og
Hraunborg á Bifröst fái að taka
til vistunar tólf mánaða börn. Frá
þessu er greint á fréttavefnum
Skessuhorn.
Líkt og víða annars staðar taka
leikskólar í sveitarfélaginu ekki
inn börn fyrr en um 18 mánaða.
„Við vonum að ákvörðun þessi
hafi jákvæð áhrif fyrir aðsókn í
háskólana tvo á þessum stöðum
og samfélagið sem þeir starfa í.
Dagvistun ungra barna er vanda-
mál víða og til að mynda þurfa
börn að vera orðin tveggja ára
í Reykjavík til að komast á leik-
skóla,“ segir Guðveig Eyglóar-
dóttir, formaður fræðslunefnd-
ar Borgarbyggðar, í samtali við
Skessuhorn.
Í frétt Skessuhorns er þess
einnig getið að veruleg aukning
hefur orðið í fæðingum í upp-
sveitum Borgarfjarðar á árinu.
Vitnar blaðamaður í samtal við
séra Geir Waage í Reykholti þar
sem fram kom að hann hefði
skírt sjö börn á einni viku nú fyrr
í ágúst og væri það einsdæmi í
preststíð hans í Reykholti, sem nú
spannar 35 ár.
— í h á d e g i n u —
Grillandi
gott
hádegis t i l b o ð