Dagblaðið Vísir - DV - 22.08.2014, Blaðsíða 24

24 Fréttir Erlent Helgarblað 22.–25. ágúst 2014
Ófriður eykst sífellt
n Ísland skorar best í friðarvísitölunni n Aðeins 11 lönd í heiminum sem taka ekki þátt í átökum
Á
hverju ári gefur stofnunin
Institute for Economics and
Peace, IEP, út skýrslu um
ástand heimsins hvað varðar
stríðsátök og frið í heimin-
um. Lönd heimsins eru skipuð í sæti
eftir nokkrum þáttum, til dæmis
glæpatíðni, pólitískum stöðugleika,
hernaði, félagslegum þáttum og svo
framvegis.
Ísland friðsamast
Ísland trónir á toppi listans í ár og er
samkvæmt stofnuninni friðsamasta
land í heimi, en Ísland skorar 1.189
á GPI-vísitölunni, sem á íslensku
er oft nefnd friðarvísitalan, sem er
lægsta og þar með besta skor allra
ríkja heimsins. Frændur okkar, Dan-
ir, fylgja fast á eftir með 1.193 stig.
Í frétt Guardian um skýrslu stofn-
unarinnar kemur fram að svo virð-
ist sem nánast öll lönd heimsins séu
þátttakendur í einhvers konar átök-
um. Af öllum þeim löndum sem eru
með í mælingunni eru aðeins 11
lönd sem taka ekki þátt í einhverjum
átökum, hvort sem það er stríð við
annað ríki eða átök innan landsins.
Ófriður fór að aukast árið 2007
Guardian bendir á að samkvæmt
mati sérfræðinga fari ástandið jafn-
vel versnandi. Síðan 2007 hefur frið-
ur farið minnkandi í heiminum, en
síðan að seinni heimsstyrjöld lauk
hefur þróunin einmitt verið öfug.
IEP skoðaði meðal GPI-skor landa
annars vegar og á hverja mann-
eskju hins vegar. Báðar mælingarn-
ar sýndu fram á að gildin fari hækk-
andi, sem þýðir að ófriður sé að
aukast í heiminum.
Það getur verið blekkjandi þó
að lönd séu tiltölulega laus við
innri átök. Til dæmis virðist Bret-
land vera friðsamt land, en þátt-
taka Breta í stríðinu í Afganistan og
stærð breska hersins veldur því að
GPI skor þeirra snarhækkar og end-
ar landið því í 47. sæti á listanum. Á
hinum pólnum eru svo lönd á borð
við Norður-Kóreu, sem hafa ekki átt
í beinum átökum við önnur ríki sem
endað hafa með dauðsföllum, en
eru samt sem áður hrjáð af miklum
innri átökum, pólitískum og félags-
legum. Norður-Kórea er með 3.071
GPI-stig og endaði í 153. sæti á list-
anum af 162.
Aðeins 11 lönd „friðsömust“
Niðurstaða IEP er í raun sú að ef
fólk vill búa í fullkomlega friðsömu
landi er það vandfundið, nánast
engin lönd í heiminum geta flokk-
ast sem fullkomlega friðsöm að mati
stofnunarinnar. Samkvæmt úttekt
Guardian voru aðeins 11 lönd sem
náðu lægsta skori í öllum tegundum
átaka, en það voru Sviss, Japan, Kat-
ar, Máritíus, Chile, Botsvana, Kosta-
ríka, Víetnam, Panama og Brasilía.
Þetta segir þó ekki allt um löndin og
er til dæmis talið líklegt að innri átök
geti blossað upp í mörgum þeirra, til
dæmis Brasilíu og Kostaríka. Einnig
eru fátækt og fleiri félagslegir þættir
stórt vandamál í einhverjum þessara
landa, þannig að mælingar IEP segja
kannski ekki alla söguna. Til dæmis
gætu nýlegar óeirðir í Brasilíu í að-
draganda heimsmeistarakeppninn-
ar í fótbolta slegið það út af þessum
lista á næsta ári.
Litlar líkur á auknum
friði á næstunni
Formaður IEP, Camilla Schippa,
sagði í samtali við Guardian um
skýrslu stofnunarinnar að aukinn
ófriður í heiminum væri áhyggju-
efni. „Stór efnahagsleg áföll á borð
við efnahagskreppuna og arabíska
vorið hafa aukið hættuna á að ófrið-
ur blossi upp í mörgum löndum,“
sagði Schippa í viðtalinu. Einnig
nefndi hún átökin í Gaza, Sýrlandi
og Írak, að ónefndum átökunum í
Úkraínu. Hún sagði að með tilliti
til þessara átaka séu litlar líkur á að
ófriður fari minnkandi í heiminum á
næstunni. n
Tíu ófriðsömustu
löndin
Hér má sjá ófriðsömustu löndin ásamt
GPI-skori þeirra
1. Sýrland 3650
2. Afganistan 3416
3. Suður-Súdan 3397
4. Írak 3377
5. Sómalía 3368
6. Súdan 3362
7. Mið-Afríkulýðveldið 3331
8. Lýðveldið Kongó 3213
9. Pakistan 3107
10. Norður-Kórea 3071
Tíu friðsömustu
löndin
Hér má sjá friðsömustu löndin ásamt
GPI-skori þeirra
1. Ísland 1189
2. Danmörk 1193
3. Austurríki 1200
4. Nýja-Sjáland 1236
5. Sviss 1258
6. Finnland 1297
7. Kanada 1306
8. Japan 1316
9. Belgía 1354
10. Noregur 1371
Þættir sem stuðla
að friði í löndum:
Samkvæmt IEP eru þetta þættir sem
stuðla að friði í löndum:
n Vel starfhæf ríkisstjórn
n Gott viðskiptaumhverfi
n Jöfn dreifing auðlinda
n Virðing fyrir rétti annarra
n Góð samskipti við nágrannalönd
n Frjálst flæði upplýsinga
n Vel menntað þjóðfélag
n Lítil spilling
Jón Steinar Sandholt
jonsteinar@dv.is
Mótmælt í Kíev Frá
mótmælum í Kíev, höfuðborg
Úkraínu, í byrjun árs. MyND ReuteRS
FRiðSAMt ÓFRiðSAMt
Friður og ófriður í heiminum
Hér má sjá mynd sem unnin er upp
úr gögnum IEP. Dökkgrænu löndin
eru þau friðsömustu og þau gulu og
rauðlituðu eru þau ófriðsömustu.
Elskaði Big Lebowski
n Hver var James Foley? n Myrtur á hrottafenginn hátt af iSiS
N
ú þykir staðfest að Bandaríkja-
maðurinn sem meðlimir Ís-
lamska ríkisins, ISIS, myrtu í
vikunni hafi verið blaðamað-
urinn James Foley. Samtökin birtu
myndband á YouTube þar sem Foley
fór með stutt mál sem augljóslega
voru ekki hans eigin orð. Næst talaði
hettuklæddur meðlimur ISIS með
breskan hreim áður en hann afhaus-
aði blaðamanninn. Síðan var ann-
ar bandarískur blaðamaður sýndur í
mynd og honum og öðrum starfsfé-
lögum hans hótað sömu örlögum.
James Foley hvarf í Sýrlandi í lok
árs 2012 en hann hefði orðið 41 árs
gamall innan skamms. Hann er elstur
af fimm systkinum en fjölskylda Foley
hefur sent frá sér þó nokkrar yfirlýs-
ingar eftir hvarf hans og komið fram
í fjölmiðlum þar sem biðlað var til
mannræningjanna. Fjölskyldan sagði
Foley fyrst og fremst hafa verið mann-
vin sem fór til Sýrlands til þess að sýna
heiminum þær skelfilegu þjáningar
sem almenningur þar í landi hef-
ur þurft að líða. Í einu myndbandinu
segir bróðir Foley að hann hafi gert
allar þær varúðarráðstafanir sem
hægt hafi verið að gera. Hann hafi far-
ið á öryggisnámskeið og gengið með
staðsetningarbúnað en allt kom fyrir
ekki.
„Við höfum aldrei verið stoltari
af syni okkar Jim,“ sagði móðir hans,
Diane Foley, í yfirlýsingu á þriðju-
dag. „Hann gaf líf sitt við að reyna að
sýna heiminum þjáningar sýrlensku
þjóðarinnar. Hann var einstakur son-
ur, bróðir, blaðamaður og persóna.“
Foley hafði farið á milli stríðs-
hrjáðra landa í ein fjögur ár áður en
honum var rænt af netkaffihúsi í nóv-
ember 2012. Vinir hans og samstarfs-
menn hafa sent Foley kveðjur í gegn-
um Twitter í vikunni en Alex Sherman
hjá Bloomberg segir hann hafa verið
„fyndinn og hlýjan mann sem elskaði
Big Lebowski“. Annar vinur og blaða-
maður, Max Fisher, segir Foley hafa
verið hliðhollur sannleika og skiln-
ingi.
Foley var handsamaður í Líbíu
árið 2011 en með honum í för var ljós-
myndarinn Anton Hammer sem var
myrtur. Foley og tveir aðrir voru fang-
elsaðir en sleppt sex vikum seinna. Þá
sagði Foley í viðtölum: „Ég held að
vettvangsblaðamennska sé mjög mik-
ilvæg. Án þessara mynda, myndbanda
og frásagna væri ekki hægt að segja
heiminum hversu slæmt ástandið er í
raun og veru.“ n asgeir@dv.is
James Foley ISIS hefur
hótað öðrum blaðamönnum
sömu örlögum.
Skelfileg aftaka
Foley var afhöfðaður
og myndbandið sett á
YouTube.