Hagskýrslur um landbúnað - 01.01.1957, Blaðsíða 20

18*
Búnaðarekýrslur 1954
Köfnunarefni, Fosfór, Kali,
tonn tonn tonn
1950 ..................... 2 365,4 948,1 885,2
1951 ..................... 2 483,2 1 042,6 966,6
1952 ..................... 2 406,0 935,0 993,0
1953 ..................... 3 591,5 1 708,0 1 397,9
1954 ..................... 4 229,6 1 930,0 1 517,9
1955 ..................... 4 835,6 2 480,2 1 838,5
Umreikningur áburðarmagnsins samkvæmt verzlunarskýrslum kemur vel heim
við sölu hreinna áburðarefna eftir skýrslu Áburðarsölunnar árin 1929 og 1930, en
svo er þó ei um kalíáburð 1930 og gæti skýringin verið sú, að eitthvað af þeim kalí-
áburði, sem inn var fluttur þessi ár, hafi verið sterkari en hér liefur verið gert ráð
fyrir (60% í stað 45%). Tölur Áburðarsölunnar eiga að vera nær sanni.
Því miður eru ekki til fullgildar mælingar af túnum hér á landi eins og
þau eru nú eða hafa verið á síðustu árum. Um langt árabil, 1885—1945, voru í
búnaðarskýrslum birtar tölur um túnstærðina. Fyrstu 35 árin voru þær byggðar
á mjög ófullkomnum heimildum, en árin 1916—18 fór fram mæling á túnunum,
og voru víðast gerðir uppdrættir af þeim. Ummálsuppdrætti átti að senda Stjórnar-
ráðinu, og fékk Hagstofan þá til afnota til þess að mæla eftir þeim túnstærðina.
Slæmar heimtur voru á uppdráttum þessum og voru sumir gamlir orðnir, er Hag-
stofan fékk þá til atliugunar. Er búnaðarskýrslur fyrir 1920 voru gerðar, hafði
túnstærðin í meiri bluta lireppanna verið leiðrétt eftir uppdráttum þessum, en þó
var enn óleiðrétt í allmörgum hreppanna. í búnaðarskýrslum fyrir árið 1922,
prentuðum 1924, segir, að enn vanti með öllu mælingar úr 12 hreppum og að nokkru
úr 31, og í búnaðarskýrslum fyrir árið 1938 segir, að enn vanti mælingar úr 6 lirepp-
um alveg og 17 að nokkru leyti. Á þessum mælingum voru skýrslur um túnstærðina
byggðar til 1930, en þá voru gerðar misjafnlega nákvæmar athuganir á túnstærð-
inni í sambandi við fasteignamat, sem kennt er við það ár, þó að eigi væri því með
öllu lokið fyrr en 1932. Var þá ný skýrsla gerð um stærð túnanna samkvæmt þess-
um athugunum, og reyndist túnstærðin þá 26 184 ha, sem var 3 388 ha meira en
áður hafði verið tahð, en það svarar til % þeirrar nýræktar, er gerð hafði verið
síðan túnin voru mæld 1916—18. Fyrstu árin eftir 1930 reiknaði Hagstofan tún-
stærðina þannig, að nál. % árlegrar nýræktar var bætt við túnstærð næsta árs á
undan. En árið 1936 var svo komið, að túnstærðin þótti sums staðar tortryggileg
í samanburði við heyfenginn, og var þá gerð gangskör að því að leiðrétta hana
með aðstoð Búnaðarfélagsins. Þessar leiðréttingar breyttu því þó ekki stórvægilega,
hvc mikil túnstærðin í lieild var talin. Samkvæmt reikningsaðferð áranna á undan
átti túnstærðin 1936 að vera tæplega 32 700 ha, en með leiðréttingum þeim, er
Hagstofan og Búnaðarfélagið gerðu, varð hún 33 399 ha. — Eftir 1936 bafði Hag-
stofan þá aðferð við að reikna út túnstærðina að leggja alla nýræktina við tún-
stærð síðast liðins árs, þar til liætt var að birta tölur um túnstærðina, en þær voru
siðast birtar í búnaðarskýrslum fyrir árið 1945.
Samkvæmt því mati á túnstærð, sem liér hefur verið frá sagt, og tölum bún-
aðarskýrslnanna um lieyfeng, hefur túnstærð og töðufall á hvern ha verið sem
Túnstœrð, Töðufall á ha,
ha hcstar
1900 ................................ 16 933 36,9
1910 ................................ 18 593 34,6
1920 ................................ 22 031 27,0
1930 ................................ 26 184 37,9 (43,3)
1940 ................................ 35 937 33,8
1945 ................................ 38 484 36,5