Lögmannablaðið - 01.06.2014, Blaðsíða 8

8 LÖgmannaBLaðið TBL 02/14
lAGADAGUrinn 2014
Sá sem stjórnar
fjárveitingum, stjórnar í reynd
Aðalmálstofa Lagadagsins 2014
bar yfirskriftina „Löggjöf um efni
fram?“ og fjallaði um samspil laga
og fjárlaga. málstofustjóri var Skúli
magnússon, héraðsdómari, sem opnaði
málstofuna með frásögn af atburðum
sem áttu sér stað í danmörku 1885
þegar forsætisráðherra dana var
sýnt banatilræði. danmörk rambaði
á barmi borgarastyrjaldar vegna
deilna er snerust um þingræði og
fjárveitingavald þingsins en fjárveit-
ingum var að miklu leyti stjórnað með
bráðabirgðalögum. Í máli hans kom
fram að baráttan í evrópu á þessum
tíma hafi ekki síst snúist um þá reglu
sem nú er víðast stjórnarskrárbundin;
að enga skatta megi setja á nema
með lögum. Fjárveitingavald þings er
mikilvægur hluti af þingræði, sá sem
stjórnar fjárveitingum stjórnar í reynd.
„Lagasetningarvald án fjárveitingavalds
er orðin tóm,“ sagði hann.
raunveruleg pólitísk
forgangsröðun birtist oft í
fjárveitingum
Fyrri framsaga málstofunnar var á
höndum Ragnhildar Helgadóttur,
prófessors við lagadeild Háskólans
í Reykjavík. Ragnhildur lýsti í erindi
sínu hinum stjórnskipulega ramma
um fjárlög og fræðikenningum um
samspil laga og fjárlaga, auk þess að
ræða af hverju þetta samspil skiptir
máli. Hún rakti stjórnarskrárákvæðin
um fjárstjórnarvaldið og sagði
meginregluna um fjárstjórn þingsins
styðjast við þau augljósu rök að bæði
það að ákveða hvaðan tekjur koma
og í hvað eigi að nota fjármuni sé
kjarnaatriði í stjórnmálum. Hin hliðin
á peningnum sé sú að raunveruleg
pólitísk forgangsröðun birtist oft í
fjárveitingum.
munur á fjárlögum og
almennum lögum
Ragnhildur rakti þann greinarmun sem
telja verður á lögum og fjárlögum en
sagði hann þó ekki alveg skýran. Sú
kenning sé uppi að um sé að ræða
tvær mismunandi réttarheimildir,
með mismunandi réttaráhrif, þar sem
hvorug haggar hinni. Lög geti þannig
ekki breytt fjárlögum og öfugt. Ljóst
sé þó að kenningin sé umdeild og
að mati fyrirlesara umdeilanleg. Það
sé óljóst að hve miklu leyti þessi
aðskilnaður laga og fjárlaga byggist
á kenningum um eðlismun á þessu
Löggjöf um efni fram?
„raunveruleg pólitísk forgangsröðun
birtist oft í fjárveitingum“
F.v. Skúli magnússon, ragnhildur Helgadóttir, páll Þórhallsson, Bjarni Benediktsson, katrín Júlíusdóttir, kristín völundardóttir og
Sigrún Brynja einarsdóttir.