Lögmannablaðið - 01.06.2014, Blaðsíða 20

20 LÖgmannaBLaðið TBL 02/14
lAGADAGUrinn 2014
valdheimildir stjórnsýslunnar
önnuR FJöLmennASTA mÁLSTOFA
Lagadagsins 2014 var um vald-
heim ildir stjórnsýslunnar. Hafsteinn
dan Kristjánsson, aðstoðar maður
umboðsmanns Alþingis og aðjúnkt
við lagadeild Háskóla Íslands var
með inngangserindi þar sem hann
fjallaði um þvingunarráðstafanir og
vald heimildir stjórnsýslunnar. Til að
varpa ljósi á valdheimildir stjórnvalda
og hvernig meðferð þeirra skuli
háttað leit Hafsteinn til grunngilda
réttarríkisins sem skapa stjórnsýslunni
og ríkisvaldinu þann ramma sem það
þarf að starfa eftir. ef gengið er út frá
því að valdið komi frá borgurunum,
og því beri að beita í þágu þeirra,
þá strax skapar það ákveðinn ramma
og óskráðar reglur. Lýðræði, vald-
greining, réttarríki, mannréttindi
og fleiri grunngildi eru undirstaða
megin reglna stjórnsýsluréttarins, svo
sem lögmætisreglunnar, rétt mætis -
reglunnar, reglunnar um með al hóf,
rannsóknarskyldunnar, jafnræðis-
reglunnar o.s.frv. Vandaðir stjórn-
sýsluhættir og um leið vönduð
beiting valdheimilda gengur lengra
en bara að fara eftir lögum í víðtækri
merkingu, því það þarf einnig að líta
til óskráðra meginreglna, undir stöðu-
viðmiða og grunngilda. einfaldað
svar Hafsteins við því hvernig beri að
beita stjórnsýslureglum var að þeim
skuli beitt á forsvaranlegan og helst
vandaðan hátt.
Hagmunir almennings
Að loknu erindi Hafsteins tóku við
umræður þar sem unnur gunnarsdóttir
forstjóri Fjármálaeftirlitsins, Páll gunnar
Pálsson forstjóri Samkeppniseftirlitsins,
Bryndís Kristjánsdóttir skattrann-
sóknar stjóri, garðar g. gíslason
hdl. hjá LeX og gunnar Sturluson
hrl. hjá LOgOS tóku þátt. eiríkur
Jónsson, dósent við lagadeild Háskóla
Íslands, stjórnaði umræðum. Páll
gunnar, Bryndís og unnur, fulltrúar
stjórnvalda í umræðunum, lögðu
öll áherslu á að þeir hagsmunir
sem stjórnvöld væru að gæta væru
almannahagsmunir og að stjórnvöld
væru mjög meðvituð um að gæta að
meginreglum stjórnsýsluréttarins við
beitingu valdheimilda. Páll gunnar
tók sérstaklega fram að umræðan hjá
lögmönnum og atvinnulífinu væri
gjarnan út frá hagsmunum viðkomandi
fyrirtækis, þ.e. að vernda þyrfti fyrir-
tækin gegn ágangi eftirlitsaðila. Þessi
orðræða fór að hans mati hátt fyrir
hrun og hún væri að fara á stjá aftur.
Hann taldi lögmenn horfa alltof lítið
til meginhlutverks eftirlitsaðila – þ.e.
almannahagsmunanna sem þeim er
falið að efla.
Of langt gengið?
Þetta viðhorf Páls endurspeglaðist
í umræðum lögmannanna tveggja
í pallborðinu, þeirra garðars og
gunnars, þar sem þeir gerðu báðir
að umtalsefni að of langt hefði verið
gengið í beitingu valdheimilda í kjölfar
hrunsins. gunnar lagið áherslu á að
við rannsóknir, s.s. húsleitir, hefði í
mörgum tilvikum verið gengið miklu
lengra en meðalhófið leyfir. Til dæmis
virtust engin takmörk á því hvaða gögn
stjórnvöld leyfðu sér að leggja hald á
við húsleitir algjörlega óháð því hvort
þau tengdust rannsókninni eða ekki.
garðar leiddi umræðuna að því
hvernig valdheimildum hefði eftir
hrun verið „dreift eins og karmellum“.
Bæði hefðu nýjar valdheimildir
verið fengnar stjórnvöldum eins og
Seðlabanka Íslands, og vísaði þar til
gjaldeyriseftirlits Seðlabankans, en
svo einnig að eldri stjórnvöld hefðu
fengið mjög auknar valdheimildir.
Beiting þessara nýju valdheimilda
hefðu að hans mati ekki verið með
nægilega góðum hætti. gunnar
benti á að það væri engan veginn
eðlilegt að stjórnvöld væru með sömu
rannsóknarheimildir og lögregla í
F.v. unnur gunnarsdóttir, Bryndís kristjánsdóttir og páll gunnar pálsson.