Fréttablaðið - 24.02.2016, Blaðsíða 30

  Á markaði með grænmeti og fisk
Magnús Örn
Guðmundsson
sjóðstjóri blandaðra
sjóða Stefnis hf.
Sparnaður
Undanfarið hefur verið samsvörun
á milli olíuverðs og verðbréfaverðs
– verðbréfamarkaðir hafa haft til-
hneigingu til að falla sömu daga og
olíuverð hefur fallið. Þetta hefur
fengið marga – bæði hagfræðilega
álitsgjafa og blaðamenn – til að álykta
að olíuverðið hafi stjórnað verðbréfa-
mörkuðunum.
Allir hagfræðingar og tölfræðingar
vita hins vegar að samsvörun og
orsök eru ekki það sama. Þótt tvennt
aukist á sama tíma getur maður ekki
dregið þá ályktun að annað hafi
ákvarðað hitt. Þetta á líka við hvað
varðar olíuverð og verðbréfaverð, og
þannig getur maður ekki strax dregið
þá ályktun að það sé lækkandi olíu-
verð sem hafi valdið því að verðbréf
hafa lækkað í verði.
Þegar maður skoðar verðfall –
hvort sem um olíuverð eða hluta-
bréfaverð er að ræða – er gott að
muna að verðið getur fallið af tveim
ástæðum. Annaðhvort hefur eftir-
spurnin dregist saman eða framboðið
hefur aukist.
Ef við lítum á þetta með tilliti til
olíuverðs, þá hefur olíuverðið lækk-
að annaðhvort vegna þess að Sádi-
Arabía hefur aukið framleiðslu sína
og Íran er aftur komið á heimsmark-
aðinn (það er framboðsrykkur) eða
vegna þess að hægt hefur á hagvexti
í Kína og Seðlabanki Bandaríkjanna
er byrjaður að herða peningamála-
stefnu sína (þetta er eftirspurnar-
hnykkur).
Þess vegna getum við ekki, bara
með því að fylgjast með lækkandi
olíuverði, ályktað af hverju olíuverð
hefur lækkað. Stundum er það aug-
ljóst, en oft liggur það ekki í augum
uppi.
Eftirspurnin er sökudólgurinn
Lítum á bandaríska verðbréfamark-
aðinn svo við getum komist að því
af hverju olíuverðið lækkar í raun
og veru. Samkvæmt viðurkenndum
kennslubókum í hagfræði er lækkun
á olíuverði góð fyrir bandaríska
hagkerfið og þess vegna fyrir tekjur
bandarískra fyrirtækja. Það þýðir
líka að ef olíuverð lækkar ættum við
að gera ráð fyrir að verðbréf hækki.
Það er bara ekki það sem hefur gerst
undanfarið.
Böndin berast að Seðlabanka
Bandaríkjanna
Í maí 2013 tilkynnti þáverandi seðla-
bankastjóri, Ben Bernanke, að Seðla-
bankinn myndi smám saman byrja
að draga úr svokallaðri magnbund-
inni íhlutun, og eftir að Janet Yellen
varð seðlabankastjóri snemma árs
2014 hefur orðið æ ljósara að Seðla-
bankinn myndi byrja að hækka stýri-
vexti.
Við fengum fyrstu vaxtahækkun-
ina í desember, en markaðirnir höfðu
þegar gert ráð fyrir vaxtahækkun
í nokkurn tíma, sem hefur einnig
valdið hækkun dollarans á síðustu
tveim árum.
Þannig hefur Seðlabanki Banda-
ríkjanna í raun og veru hert peninga-
málastefnu sína síðan um mitt ár
2014, og það er þess vegna sem bæði
olíuverð og verð á verðbréfamörkuð-
um hafa fallið fram af bjargbrúninni.
Lækkandi olíuverð veldur EKKI
hruni á verðbréfamörkuðum
Allir hagfræðingar
og tölfræðingar vita
hins vegar að samsvörun og
orsök eru ekki það sama.
Þótt tvennt aukist á sama
tíma getur maður ekki
dregið þá ályktun að annað
hafi ákvarðað hitt. Þetta á
líka við hvað varðar olíuverð
og verðbréfaverð. Lars Christensen
alþjóðahagfræðingur
Það getur verið erfitt að spara.
Mikilvægast er að taka ákvörð-
un um að byrja að spara og setja
upp tímaplan. Erfiðara getur
reynst að meta með hvaða hætti
best sé að fjárfesta. Blandaðir
sjóðir nýta þau tækifæri sem
skapast hverju sinni á fjár-
málamarkaði, en mismunandi
fjárfestingakostir henta á
mismunandi tímum í efnahags-
sveiflunni. Margir velja þann
kost að vera í mánaðarlegri
sparnaðaráskrift.
Það er erfitt að tímasetja
markaði, margir segja að það sé
ómögulegt. Skynsamlegt er því
að fjárfesta með reglubundnum
hætti í blönduðu safni verðbréfa
yfir lengra tímabil. Einfaldasta
leiðin til þess er að fjárfesta í
blönduðum sjóðum, en þeir
geta fjárfest í skuldabréfum
og innlendum og erlendum
hlutabréfum, auk sérhæfðra
fjárfestinga líkt og lífeyrissjóðir
geta gert.
Allir innlendir fjárfestar hafa
getað tekið þátt í þeim almennu
hlutafjárútboðum sem fram
hafa farið á síðustu árum. Þetta
hafa verðbréfa- og fjárfestinga-
sjóðir til að mynda gert, ekki
síst sjóðir Stefnis hf., og þannig
tekið þátt í því að endurreisa
fjármálamarkaðinn af miklum
krafti. Þúsundir Íslendinga sem
eru í áskrift hjá þessum sjóðum
hafa notið góðs af þessu. Með
vaxandi kaupmætti gefst fólki
kostur á að „eyða“ meira í sparn-
að og taka ríkari þátt í þessari
uppbyggingu sem er að margra
mati nýhafin.
Stefnir er stærsta sjóðastýr-
ingarfyrirtæki landsins með um
400 milljarða í stýringu. Þar af
eru sex blandaðir fjárfestinga-
sjóðir. Slíkir sjóðir hafa verið í
mikilli sókn sem sparnaðarform
og eru nú reknir af nánast öllum
sjóðastýringarfyrirtækjunum.
Flestir hlutdeildarskírteinis-
hafar eru í Stefni-Samvali, en
sjóðurinn verður 20 ára á þessu
ári. Í honum eru rúmlega 4.000
manns og fimmtungur þeirra
kýs að spara mánaðarlega með
áskrift í sjóðnum. Á síðustu
fimm árum hefur ávöxtun verið
að meðaltali 16,4% á ári. Stefnir-
Eignastýringarsjóður, elsti verð-
bréfasjóður landsins, er einnig í
flokki blandaðra sjóða en hann
verður þrjátíu ára á árinu. Báðir
sjóðir sluppu við stóráföll í
bankahruninu, enda geta slíkir
sjóðir farið inn og út úr hluta-
bréfum. Blandaðir sjóðir geta
því verið afar góður kostur fyrir
reglulegan langtímasparnað
einstaklinga.
Blandaður
sparnaður
í áskrift
Götusali selur grænmeti og fisk á markaði í Djakarta í Indónesíu. Samkvæmt tölum Hagstofu Indónesíu jókst verðbólga þar í landi um 4,14 prósent
í janúar miðað við sama mánuð í fyrra. FréttaBlaðið/EPa
Undanfarnar vikur hef ég nokkrum
sinnum klórað mér í hausnum og
flett upp dagatalinu. Miðað við
lesnar fréttir hefði ég nefnilega
getað svarið að ég væri stödd á allt
annarri öld. Þar sem konur voru
aðallega í því að ákveða hvað væri
í matinn og mönnunum einum
treystandi fyrir mikilvæga stöffinu.
Talsmaður nýstofnaðs Félags
kvenna í vísindum lýsti því m.a. yfir
í vikunni að þó konur hafi verið í
meirihluta á háskólastigi síðan á
9. áratugnum væru þær enn nær
ósýnilegar í vísindaheiminum,
hljóti síður styrki til rannsókna og
aðeins 26% prófessora séu konur.
Í vikufréttum kom einnig fram að
konur stýri einungis um fimmtungi
allra fyrirtækja landsins og sitji
í fjórðungi stjórnarsæta. Í efstu
lögum fjármálageirans eru þær
nánast jafn sjaldséðar og hvítir
hrafnar. Fyrir hverja níu karla sem
stjórna peningum á Íslandi er ein-
ungis ein kona. Já. Ein.
Fjármálageirinn virðist ekki hafa
fengið „memóið“ um að allar rann-
sóknir sýndu fram á betri árangur
með fleiri konum í stjórnunarstöð-
um. Eins virðist það hafa gleymst
að fjölmargar úttektir og rannsókn-
ir bendi til þess að fjármálageirinn
hefði að öllum líkindum ekki
hrunið jafn illilega – ef fleiri konur
hefðu setið í stjórnunarstöðum.
Ráðandi gildi í fjármálageiranum
hafa nefnilega alla tíð litast af því að
honum er nánast alfarið stjórnað af
y-litningum.
Ég get ekki annað en spurt mig
hvort lokuð sala á ríkiseign (hæjjj
Landsbankinn) hefði t.a.m. átt sér
stað í lokuðu herbergi kvenna.
Eða hvort þær hefðu ekki sett
spurningar merki við að samþykkja
verðhugmynd sem kæmi frá kaup-
andanum sjálfum. Nú eða ákveðið
sín á milli að skipta með sér 3,3
milljörðum í bónusgreiðslur (hæjjj
strákar í Straumi).
Gildi á borð við áhættusækni,
græðgi, frændhygli og yfirgang
hafa verið allsráðandi. Á meðan
gildi á borð við varfærni, ábyrgð og
viljann til að líta í eigin barm hafa
algerlega verið víkjandi. Enda ekki
mikill „pungur“ í svoleiðis gildum.
Seisei nei.
Hættum þessu rugli og réttum
stelpunum keflið í smá stund. Fjár-
málakerfið þarf á afréttara að halda.
Árið 1952 var að hringja …
Brynhildur S.
Björnsdóttir,
stjórnarformaður
Bjartrar framtíðar
Hin hliðin
Gildi á borð við
áhættusækni,
græðgi, frændhygli og
yfirgang hafa verið allsráð-
andi. Á meðan gildi á borð
við varfærni, ábyrgð og
viljann til að líta í eigin barm
hafa algerlega verið víkjandi.
2 4 . f e b r ú a r 2 0 1 6 M I Ð V I K U D a G U r10 mArkAðurinn
2
4
-0
2
-2
0
1
6
0
4
:2
2
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
8
9
1
-B
9
5
C
1
8
9
1
-B
8
2
0
1
8
9
1
-B
6
E
4
1
8
9
1
-B
5
A
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
B

F
B
0
4
8
s
_
2
3
_
2
_
2
0
1
6
C
M
Y
K