Peningamál - 01.02.2014, Blaðsíða 12

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
1
12
hagvaxtar á fyrstu níu mánuðum ársins var framlag utanríkisvið-
skipta en útflutningur jókst um 4,2% á tímabilinu en innflutningur
dróst saman um 1,9%. Framlag þjóðarútgjalda var hins vegar
neikvætt en þau drógust saman um ½% frá sama tíma fyrra árs.
Þann samdrátt má rekja til mikils samdráttar í fjárfestingu í skipum
og flugvélum sem endurspeglaðist í rúmlega 7% samdrætti fjár-
festingar en bæði einka- og samneysla jukust um tæplega 1½% á
tímabilinu.
• Hagvöxtur á þriðja ársfjórðungi reyndist umtalsvert meiri en spáð
var í nóvemberútgáfu Peningamála en þá var reiknað með 2,5%
vexti. Á fyrstu níu mánuðum ársins var hagvöxturinn einnig meiri
en spáð var í nóvember þegar gert var ráð fyrir 2,3% hagvexti á
tímabilinu. Frávikið felst helst í því að vöxtur útflutnings var meiri
en spáð var ásamt því að innflutningur dróst meira saman en
búist hafði verið við. Innlend eftirspurn þróaðist því í takt við spá
bankans en framlag utanríkisviðskipta til hagvaxtar var umtalsvert
hagstæðara en áætlað var.
• Frá því að efnahagsbatinn hófst á öðrum ársfjórðungi 2010 hefur
landsframleiðslan vaxið um tæplega 11% en hafði áður dregist
saman um ríflega 12% frá því að hún var mest í aðdraganda fjár-
málakreppunnar.4 Þetta er meiri bati en meðal helstu viðskipta-
landa. Framan af leiddi vöxtur innlendrar eftirspurnar efnahags-
batann, þá sérstaklega einkaneysla og atvinnuvegafjárfesting, en
síðustu ársfjórðunga hefur framlag utanríkisviðskipta knúið áfram
hagvöxtinn.
• Einkaneysla jókst um 2,4% á þriðja fjórðungi frá sama tíma ársins
á undan. Það er í ágætu samræmi við nóvemberspá bankans en
þar var spáð 2,2% vexti. Hins vegar var einkaneyslan minni á fyrri
hluta ársins samkvæmt endurskoðun Hagstofunnar. Vöxturinn
á fyrstu þremur fjórðungum ársins var 1,3% en í nóvemberspá
bankans var spáð 1,5% vexti. Leiðandi vísbendingar um þróun
einkaneyslu gefa til kynna að vöxtur einkaneyslu á fjórða ársfjórð-
ungi síðasta árs hafi verið á svipuðum nótum og á fjórðungnum
á undan. Því er gert ráð fyrir að ársvöxturinn á fjórðungnum hafi
verið 2,5% og að einkaneysla hafi vaxið um 1,6% á árinu í heild.
• Horfurnar fyrir einkaneyslu í ár og á næstu árum litast af aðgerðum
stjórnvalda vegna lækkunar húsnæðisskulda heimila enda fyrirséð
að þær muni hafa nokkur áhrif á efnahagslega stöðu þeirra og
þar með á útgjaldaákvarðanir. Hreinn auður heimila mun aukast
og með auknu veðrými eykst geta þeirra til viðbótarlántöku til
að fjármagna einkaneyslu. Heimilin geta einnig tekið aukinn auð
út með því að endurfjármagna núverandi húsnæðislán og notað
þá fjármuni til að fjármagna aukna einkaneyslu. Þau gætu einnig
valið að ganga á annan sparnað í ljósi þess að hreinn auður þeirra
í húsnæði hafi aukist. Skuldalækkunin dregur úr greiðslubyrði
húsnæðislána sem eykur þá fjármuni sem heimilin hafa til ráð-
stöfunar eftir að þau hafa greitt af húsnæðislánum. Á móti vegur
Mynd 19
Þróun landsframleiðslunnar í kjölfar
fjármálakreppunnar1
Vísitala, 3. ársfj. 2008 = 100
Ísland
Evrusvæðið
Bandaríkin
Bretland
Helstu viðskiptalönd
1. Árstíðarleiðrétt gögn fyrir Ísland koma frá Seðlabanka Íslands.
Heimildir: OECD, Seðlabanki Íslands.
88
90
92
94
96
98
100
102
104
106
108
2013201220112010200920082007
Mynd 20
Einkaneysla og kaupmáttur
ráðstöfunartekna 2000-20161
1. Grunnspá Seðlabankans 2013-2016.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Breyting frá fyrra ári (%)
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
Kaupmáttur ráðstöfunartekna
Einkaneysla
‘14 ‘16‘12‘10‘08‘06‘04‘02‘00
4. Hér er miðað við árstíðarleiðréttingu Seðlabankans. Sjá rammagrein IV-1 í Peningamálum
2012/4 um ástæður þess að bankinn notast við eigið mat á árstíðarleiðréttri landsfram-
leiðslu.
Mynd 18
Framlag undirliða landsframleiðslu
til efnahagsbata1
1. Frá fyrri hluta 2010 til 3. ársfj. 2013, árstíðarleiðréttar tölur.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
-10 -5 0 5 10 15
Innflutningur
Birgðabreytingar
Samneysla
Fjárfesting
Einkaneysla
Útflutningur
Atvinnu-
vegir
Þjónusta
Önnur
fjárfesting
ÞjónustaVörur
Vörur
Prósentur