Málfregnir - 01.10.1988, Blaðsíða 17

ist gegn notkun ættarnafna. Bjarni frá
Vogi varði frumvarp sitt af kappi og fékk
góðan stuðning frá Tryggva Þórhalls-
syni. Við 2. umræðu talaði Jakob Möller
sem m.a. taldi að málið hefði hreinsast
stórkostlega samfara því að sá siður var
tekinn upp að bera ættarnöfn. Við
atkvæðagreiðslu í neðri deild var frum-
varpið samþykkt með talsverðum meiri
hluta og afgreitt til efri deildar.
Talsvert meiri umræður urðu um
málið í efri deild og létu fleiri þingmenn
sig það skipta. Helstu ræðumenn með og
á móti voru Eggert Pálsson, Jónas Jóns-
son og Sigurður Eggerz. Beindist um-
ræðan, eins og í neðri deild, einkum að
ættarnöfnum og hvernig með þau nöfn
skyldi farið sem þegar höfðu verið leyfð
samkvæmt lögunum frá 1913. Svo fór að
lokum að þeir höfðu betur sem studdu
frumvarpið, og 14. maí 1925 var það
afgreitt sem lög frá Alþingi. Konungur
staðfesti lögin skömmu síðar. Hafði
frumvarpið tekið allmiklum breytingum
frá því að það var lagt fram, og mjög eru
lögin ólík þeim frá 1913. Lögin um
mannanöfn nr. 54 frá 27. júní 1925 eru
enn í gildi. Aðalefni þeirra er á þessa
leið (Stjórnartíðindi 1925 A, bls. 170-
171):
1. gr.
Hver maður skal heita einu íslensku nafni eða tveim og kenna sig til föður, móður eða kjör-
föður og jafnan rita nafn og kenningarnafn með sama hætti alla æfi.
2. gr.
Ættarnafn má enginn taka sjer hjer eftir.
3. gr.
Þeir íslenskir þegnar og niðjar þeirra, sem bera ættarnöfn, sem eldri eru en frá þeim tíma, er
lög nr. 41, 10. nóv. 1913, komu í gildi, mega halda þeim, enda hafi þau ættarnöfn, sem yngri
eru en frá síðastliðnum aldamótum, verið tekin upp með löglegri heimild, sbr. 9. gr. þeirra
laga. Sama er og um þá erlenda menn, er til landsins flytjast.
Þeir íslenskir þegnar og börn þeirra, sem nú bera ættarnöfn, sem upp eru tekin síðan lög nr.
41 1913 komu í gildi, mega halda þeim alla æfi.
Konur þeirra manna, sem rjett hafa til þess að bera ættarnöfn, mega nefna sig ættarnafni
manns síns.
4. gr.
Ekki mega menn bera önnur nöfn en þau, sem rjett eru að lögum íslenskrar tungu. Prestar
skulu hafa eftirlit með, að þessum ákvæðum sje fylgt. Rísi ágreiningur um nafn, sker heim-
spekisdeild háskólans úr.
5. gr.
Nú hefir maður hlotið óþjóðlegt, klaufalegt eða erlent nafn áður en lög þessi voru sett, og
getur hann þá breytt nafni með leyfi konungs.
6. gr.
Stjórnarráðið gefur út skrá, eftir tillögum heimspekideildar háskólans, yfir þau mannanöfn, er
nú eru uppi, sem bönnuð skuli samkvæmt lögum þessum. Skrá þessi skal send öllum prestum
landsins. Skráin skal gefin út á hverjum 10 ára fresti, að lokinni útgáfu hins almenna manntals.
7. gr.
Brot gegn ákvæðum laga þessara varða sektum, frá 100 til 500 kr., og skulu þær sektir allar
renna til ríkissjóðs.
Með mál út af lögum þessum skal farið sem almenn lögreglumál.
17