Málfregnir - 01.10.1988, Qupperneq 29

Málfregnir - 01.10.1988, Qupperneq 29
sýndarsamsetningar. Þaö hugtak kom í góðar þarfir við lausn þessa orðskiptingar- verkefnis. Vel má vera að ég hafi notað það um of, talið of mörg orð til sýndar- samsetninga, en hverju sinni reyndi ég að meta það og úrskurða með rökum hvar skipta skyldi. Mér er þó ljóst að í þessu efni náðist ekki fullt samræmi. Hér þyrfti vandlegri íhugun eða rannsókn að koma til. í sumum tökuorðum var uppruni látinn ráða, eða a.m.k. stuðst við hann þótt hann sé ekki augljós í íslensku. Það á til dæmis við um þýskættaða orðið her-bergi og ýmis orð af latneskum uppruna, svo sem pró-fastur og pró-fessor og manns- nafnið Bene-dikt. Um orðið appelsína má deila. En með hliðsjón af frummerk- ingu orðsins, „epli frá Kína“, freistaðist ég til að skipta samkvæmt því: app-el- sína (en ekki app-els-ína). Þeir sem nota forritið með þessum skiptingum verða að hafa í huga að þær eru ekkert til að treysta á um sundur- hlutun orða eftir uppruna. Slíkt hlutverk er þeim ekki ætlað. Geta forritsins Eins og Magnús Gíslason bendir á í handbókinni um forritið getur engin vél ráðið við skiptingu orðmynda sem eru algerlega tvíræðar, nema einhver viðbót- arvitneskja komi til. Eitthvað er auð- vitað um slíkar orðmyndir í íslensku, þ.e. orðmyndir sem verður að skipta á mismunandi vegu eftir merkingu. En ástæðulaust er að mikla þetta fyrir sér. Dæmi má vissulega finna, en þessi orð eru hvorki mörg né tíð. Magnús nefnir dæmið heimsendir, sem skiptist eftir atvikum heims-endir eða heim-sendir. Forritið hefir einungis fyrri skiptinguna því að líklegt var talið að hún gerði oftar vart við sig en hin. Hér á undan hefir verið vikið að umdeilanlegum skiptingum og nú einnig að tvíræðum orðmyndum. En þar að auki má búast við einhverjum skiptingar- villum sem mér hefir sést yfir. Nú þegar er mér kunnugt um a.m.k. eina sem ég get nefnt. Hún er sú að orðinu áttœr- ingur hefir í ógáti verið skipt át-tæringur. Þrátt fyrir einhverja agnúa bendir allt til þess að forrit Magnúsar Gíslasonar ráði furðuvel við skiptingu orða milli lína í íslensku lesmáli. Það var prófað á dagblaðatexta með blönduðu efni. Hann var 15937 lesmálsorð alls og 5067 mis- munandi orðmyndir. í öllum textanum voru 11023 leyfilegir skiptistaðir (flestum orðum er ekki hægt að skipta). Af þeim fann forritið 10639 staði eða 95,52%. Það vildi leyfa skiptingu á 53 stöðum, sem teljast óleyfilegir samkvæmt reglum, og er það um 0,48%. Ef einungis eru teknir þeir skiptistaðir, sem forritið fann, eru 99,51% réttir og aðeins 0,49% rangir. Það held ég að megi teljast glæsi- legur árangur í fyrstu útgáfu. Við sem höfum staðið að þessu verki höfum í hyggju að endurbæta það og stefnum að annarri útgáfu þegar fram líða stundir. Okkur væri mikil þökk í ábendingum frá þeim sem nota forritið, og raunar eru allar skynsamlegar og vinsamlegar athugasemdir um skiptingu orða í íslensku vel þegnar. Þeim má beina til íslenskrar málstöðvar. 29

x

Málfregnir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Málfregnir
https://timarit.is/publication/1146

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.