Bændablaðið - 05.06.2014, Blaðsíða 6

6 Bændablaðið | Fimmtudagur 5. júní 2014
Málgagn bænda og landsbyggðar
Bændablaðið kemur út hálfsmánaðarlega. Því er dreift til allra bænda landsins og fjöl margra annarra er tengjast land búnaði.
Bændablaðinu er dreift ókeypis til þeirra er stunda búskap en þéttbýlisbúar geta gerst áskrifendur að blaðinu.
Árgangurinn kostar kr. 7.200 en sjötugir og eldri og lífeyrisþegar greiða kr. 3.600.
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands.
Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík. Sími: 563 0300– Fax: 562 3058 – Kt: 631294-2279
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 – Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is
Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Freyr Rögnvaldsson fr@bondi.is – Sigurður M. Harðarson smh@bondi.is
Auglýsingastjóri: Erla H. Gunnarsdóttir ehg@bondi.is – Sími: 563 0303 – Myndvinnsla og frágangur: Prentsnið.
Netfang blaðsins (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is Netfang auglýsinga er augl@bondi.is Vefsíða blaðsins er www.bbl.is
Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Landsprent og Íslandspóstur annast dreifingu blaðsins. ISSN 1025-5621
LEIÐARINN
Þó að sex ár séu liðin frá efnahags-
hruninu mikla komast íslenskir
bankar enn upp með að þjösnast
á viðskiptavinum sínum með
endalausum lögsóknum vegna
tilrauna til innheimtu á ólöglegum
kröfum. Einn óskapnaðurinn sem
bankar hafa lengi notað sem rök
fyrir kröfugerð sinni eru svokölluð
Árna Páls lög sem voru samt
dæmd ólögleg, en erfitt virðist
vera að kveða niður þann draug.
Það er stórfurðulegt að Alþingi
Íslendinga skuli vera svo aumt
að geta ekki tekið af skarið í
þessum efnum með lagasetningu
á bankana sem dugar. Hreinlegast
væri auðvitað að svipta slíka
banka starfsleyfi fyrst menn höfðu
ekki dug í sér í upphafi til að gera
einkabankana gjaldþrota samkvæmt
skyldu í lögum um fyrirtækjarekstur.
Reyndar er það enn furðulegra að
á lagasetningarsamkomu Alþingis
hafi menn komist upp með að setja
slík ólög í kjölfar hrunsins sem
bakað hafa almenningi ómælt tjón
eins og hin margfrægu Árna Páls
lög. Þau lög heimiluðu bönkum að
endurreikna vexti aftur í tímann
og hlaða ómældum fjárhæðum
ofan á höfuðstól endurútreiknaðra
lána. Þannig eru mörg dæmi
um lán sem voru samkvæmt
raunendurútreikningi komin niður í
núll og jafnvel gott betur. Ofan á þau
var dembt háum upphæðum vegna
heimilda sem lögin veittu. Allt var
þetta gert að sagt var til að „hjálpa“
heimilunum í landinu!
Þegar fólki blöskraði þessi
gjörningur og neitaði að greiða
ólöglegan óskapnaðinn sendu
íslensku bankarnir handrukkara
sína út á mörkina með lögmannsbréf
upp á vasann. Það eitt ætti að vera
tilefni til rannsókna á viðkomandi
lögmönnum, því varla er nokkrum
manni heimilt, jafnvel þótt hann
beri starfsheitið lögmaður, að krefja
annan um greiðslu á gjörningi sem
dæmdur hefur verið ólöglegur.
Þó að langur tími sé liðinn síðan
lögin voru dæmd ólögleg heyrist enn
af bönkum sem senda handrukkara
sína á fólk til að innheimta ólöglegu
gjörningana. Einn slíkur banki, sem
var með stjórnendur sem hafa setið
á sakamannabekk, hefur fundið
upp enn eina peningauppsprettuna.
Bankinn viðurkennir jú að
innheimtan samkvæmt Árna Páls
lögunum hafi verið ólögleg og því
verði að færa lánin niður í rétta
tölu. Samt skal fólk hundelt til að
greiða reiknaðan lögfræðikostnað,
sem kom til vegna innheimtu
gjörninganna sem búið er að dæma
ólöglega! Getur ósvífnin verið öllu
meiri – maður bara spyr?
/HKr.
Argasta ósvífni
LOKAORÐIN
Að éta útsæðið
Að éta útsæðið er vel þekkt orðtak sem
oft er haft um ákvarðanir sem byggja
á skammtímahagsmunum. Með því að
beita þeim aðferðum fæst mögulega
gróði í takmarkaðan tíma en ekki til
framtíðar litið.
Oft má heimfæra það orðtak upp á
umræðu um landbúnaðarmál. Þeir sem
starfa að málefnum bænda þekkja vel
að um áratugaskeið hafa úrtölumenn
klifað á því að íslenskur landbúnaður
sé óhagkvæmur og illa fyrir komið.
Því er haldið fram að hér sé opinber
stuðningur við landbúnað mestur í heimi,
matvælaverð sé það hæsta á byggðu bóli
og kjör bænda hvað lökust. Allt þetta er
rangt.
Hversu langt má ganga í hagræðingu
og á kostnað hvers?
Það sem er hins vegar rétt er að á Íslandi býr
fátt fólk í stóru landi, landbúnaðurinn er lítill í
hinu stóra samhengi og sumar búvörur er ekki
raunhæft að framleiða hér. Reyndar er lítið mál að
færa hagfræðileg rök fyrir því að landið í heild sé
óhagkvæm rekstrareining en engum dettur samt
í hug að leggja byggðina af í krafti þess! Við
munum aldrei geta framleitt matvæli með þeirri
stærðarhagkvæmni sem tíðkast víða annars staðar
svo sem í mörgum löndum Evrópusambandsins,
í Bandaríkjunum, Brasilíu, Argentínu og víðar.
Þar hefur landbúnaðurinn gengið mjög langt í
að hagræða, oft á kostnað þess sem við teljum
eðlilega framleiðsluhætti. Einingarnar eru miklu
stærri, dýravelferð er minni og lyfjanotkun er
meiri. Með því er ekki verið að segja að vörur
sem þaðan koma séu hættulegar – alls ekki – en
hér á landi á neytandinn möguleika á því að
kynna sér framleiðsluhætti, hafa á þeim skoðun
og taka upplýstar ákvarðanir í matarinnkaupum.
Staða íslensks landbúnaðar er sterk
Við notum ekki vaxtarhvetjandi hormóna sem
algengir eru í Bandaríkjunum. Við notum nær
ekkert skordýraeitur í landbúnaði (svo lítið að
það mælist varla) eins og algengt er um allan
heim, jafnvel svo að til vandræða horfir.
Sýklalyfjanotkun í landbúnaði hérlendis er
sú næstminnsta í Evrópu – aðeins Noregur er
neðar. Ofnotkun sýklalyfja er víða farin að valda
verulegum vandkvæðum því að bakteríurnar
aðlagast lyfjunum og verða ónæmar. Við höfum
sem betur fer ekki farið út á þá braut, enda er
sjúkdómastaða búfénaðar hérlendis afar góð, en
það þýðir líka að stofnarnir okkar eru viðkvæmir
og þurfa sérstaka vernd. Síðast en ekki síst
nýtum við auðlindir landsins til að framleiða
mat og þurfum þar af leiðandi að flytja hann
skemmri veg á borð neytandans en annars væri.
Gerum strangar kröfur um dýravelferð
Dýravelferð er víða minni en hérlendis. Umræða
um geldingar grísa var hávær í síðasta mánuði.
Svínabændur eru núna hættir að gelda grísi án
deyfingar eins og gildandi lög kveða á um. Það
er rétt ákvörðun. Um leið má benda á að verulegt
magn af erlendu svínakjöti er flutt inn frá
löndum þar sem grísir fá enga deyfingu
við geldingu. Í gildandi reglum ESB um
geldingar grísa er gelding án deyfingar
heimil a.m.k. til 2018. Hérlendir bændur
sitja því ekki við sama borð og erlendir
framleiðendur, en ekki hefur komið
fram nein krafa um að hingað verði
ekki flutt inn kjöt af grísum sem voru
geltir án deyfingar. Í reglum hérlendis
er skýr krafa um útivist nautgripa. Slíkar
kröfur eru víðast hvar ekki gerðar. Kjöt
af grasfóðruðum nautgripum er líka víða
dýrara því þeir vaxa hægar en þeir sem
eingöngu er gefið korn. Nautgripum er
eðlislægara að bíta gras en hér á landi
eru allir gripir grasfóðraðir. Það er hið
eðlilega ástand.
Ísland býr yfir verðmætri sérstöðu
Við mættum stundum hugsa meira um hvað
við höfum í höndunum. Við höfum sterkari
skoðanir á því sem fram fer hér heima heldur
en framleiðsluháttum erlendis. Það gildir ekki
bara um matvælaframleiðslu. Við myndum
seint samþykkja þann aðbúnað sem starfsfólki
er búinn í fataverksmiðjum í Asíu en við kaupum
samt framleiðsluna í stórum stíl. Tengslin
rofna á leiðinni. Það er líka umhugsunarefni.
Fataframleiðsla hérlendis er óveruleg en
matvælaframleiðslan er öflug. Til hennar gerum
við miklar kröfur og það eigum við líka að gera.
En ætlum við að bera hana saman við innflutning
án þess að gera sömu kröfur til hans?
Við eigum landbúnað sem framleiðir
gæðavöru við sérstakar aðstæður og með
aðferðum sem skila okkur hreinum afurðum.
Þær eru ekki og verða ekki ódýrustu
landbúnaðarvörur í heimi – en þær búa yfir
sérstöðu sem skiptir máli. Það þarf að meta
þegar rætt er um stuðning við landbúnað
og horfa til framtíðar. Sé sérstöðunni glatað
verður hún ekki auðfengin aftur. Það væri að
éta útsæðið. /SSS
Næstkomandi föstudag verða
formlega stofnuð samtökin
L a n d b ú n a ð a r k l a s i n n .
Hugmyndin er að tengja
saman alla þá sem hafa tengsl
í landbúnaði, í víðtækum
skilningi.
Landbúnaður er umfangsmikil
grein í atvinnulífi landsins, en
of fáir gera sér grein fyrir því.
Það er því verðugt verkefni að
takast á við að upplýsa, greina
og draga fram mikilvægi þess að
landbúnaður vaxi og dafni. Of oft
og of mikið hefur einmitt verið
fjallað um landbúnað á neikvæðan
hátt og hagsmunir hans slitnir úr
samhengi við burðarhlutverk
hans í byggðalegu tilliti og sem
verðmætaskapandi atvinnugrein.
Bóndinn þarf á mörgum þjónustu-
og framleiðslufyrirtækjum að
halda í sínum búskap. Þau fyrirtæki
skapa mikla atvinnu og verðmæti.
Afurðafyrirtækin þurfa sína
þjónustu á margvíslegum sviðum.
Samandregið er þessi grein sem
tengist íslensku atvinnulífi öflug en
lítt sýnileg – og því þarf að breyta.
Umsvif landbúnaðar eru mikil
Takmarkaðar rannsóknir og
samantektir eru til um efnahagsleg
umsvif landbúnaðar og stoðfyrirtækja
hans. Við eigum rannsókn sem
gerð var fyrir nokkrum árum um
vinnumarkað og starfafjölda tengdan
frumframleiðslunni – búskapnum.
Sé sú rannsókn uppreiknuð er um
12.000 störf að ræða. Með grófri
nálgun má áætla að velta fyrirtækja
tengdum landbúnaði sé um 150
milljarðar. Þessar tvær stærðir þarf
einmitt að rannsaka betur og verður
það hlutverk hinna nýju samtaka.
Af þessu má sjá að góðar
forsendur þarf að skapa fyrir ábyrgri
umræðu um landbúnað og framtíð
hans. Við trúum að á næstu árum
verði meiri breytingar í íslenskum
landbúnaði en verið hafa í langan
tíma. Veruleg uppbyggingar- og
fjárfestingarþörf er til staðar. Það
eru spennandi áskoranir fram undan.
Tækifæri sem við eigum að búa
okkur undir. Til að við bændur getum
tekist á við þau þurfum við trausta
stefnu og öflugt bakland. Við getum
að minnsta kosti ekki tekist á við þau
tækifæri með umræðu um landbúnað
sem ekki hefur skýra heildarmynd.
Þá heildarmynd geta slík samtök
hjálpað til að skapa.
Samtakamátturinn skapar
ný tækifæri
Það er mikilvægt að okkur takist
vel til að slá sameiginlegan tón
og virkja samtakamáttinn til
sóknar fyrir íslenskt atvinnulíf.
Undirbúningshópurinn sem hefur
unnið að stofnun samtakanna hefur
skynjað áhugann og viljum við
hvetja fyrirtæki og félög bænda til
þátttöku. Á stofnfundinum verður
farið yfir fyrstu skref okkar og
verkefni sem við viljum ráðast í.
Hvernig við sjáum að samtökin geti
sótt fram.
Landbúnaðarklasinn á margar
fyrirmyndir. Það sammerkt með
þeim fjölmörgu samtökum sem
ýmsar atvinnugreinar hafa stofnað
– að samtakamátturinn skapar ný
tækifæri.

Haraldur Benediktsson
formaður undirbúningshóps um
stofnun Landbúnaðarklasans
Landbúnaðarklasinn verður stofnaður á föstudaginn
Haraldur Benediktsson