Bændablaðið - 05.06.2014, Blaðsíða 49

49Bændablaðið | Fimmtudagur 5. júní 2014
„Hafa ekki öll verk manna
ófyrirsjáanlegar afleiðingar ?
Allir góðir vísindamenn í upphafi
þessa árþúsunds ættu að vita að
menn vita ekki nóg til þess að
vita hvað þeir eru að gera. Um
þetta er ekki deilt heldur um
það hversu mikil áhættan er.”
Svo ritar heimspekingurinn og
rithöfundurinn Gunnar Dal í
bók sinni „Þriðja árþúsundið,
Framtíð manns og heims,“ sem
kom út árið 2004 og kom mér í
hug við skrif þessa greinaflokks.
Það væri hægt að halda
lengi áfram enn að fjalla um
erfðabreytta matvælaframleiðslu
s.s. nýjustu tilraunir eiturefna-
líftæknifyrirtækjanna með
sjálfdrepandi fræ, fyrstu
erfðabreyttu dýrategundina sem er
að fara ,,í framleiðslu til manneldis”,
erfðabreytt efni í fiskeldisfóðri með
tilheyrandi mengun fyrir úthöfin,
tengsl ræktunar erfðabreyttra
matvæla við jarðvegseyðingu og
loftslagsbreytingar, hækkandi
tíðni þroskafrávika s.s. einhverfu
hjá börnum sem og hækkaða
tíðni ófrjósemi karlmanna og
meint tengsl þessa við neyslu
erfðabreyttra matvæla og
meðfylgjandi eiturefnanotkun.
Svo mætti áfram telja. Læt gott
heita að sinni, en vona að skrif mín
hafi orðið til þess að vekja áhuga
fólks á að kynna sér þessi mál. Ég
hvet og lesendur til að fara inn á
vefsíðuna sem gefin er upp hér í
lokin og skoða myndböndin og
kanna heimildir frekar.
Það skiptir öllu máli að fólk sé
upplýst og sýni ábyrgð. Þá skilur
það betur mikilvægi þess að
halda íslenskum búfjárafurðum
ómenguðum af erfðabreyttu efni
– hve dýrmætur slíkur landbúnaður
er og hve mikið hagsmunamál
það er fyrir bændur ekki síður en
neytendur.
Markaðssetning í kyrrþey
Staðan í dag er grafalvarleg og
nauðsynlegt að fólk skilji hana
og viðurkenni. Einkaleyfishafar
erfðabreytts hráefnis til
matvælaframleiðslu hafa
kappkostað að haga framleiðslunni
á þann hátt að almenningur hafi
ekki haft grun um að neitt gruggugt
væri á ferðinni á meðan þeir voru
að koma ár sinni fyrir borð. Það
hefur engin markaðssetning farið
fram á erfðabreyttum matvælum
eins og tíðkast venjulega þegar
ný vara kemur á markað – í raun
hafa framleiðendurnir barist af
alefli gegn því að matvörur sem
innihalda erfðabreytt efni séu
merktar til að koma í veg fyrir
að fólk geti sniðgengið þær –
því það er það sem þeir óttast að
gerist og ekki að ástæðulausu. Sl.
sumar hófst í Bandaríkjunum mikil
herferð gegn erfðabreytt ræktuðum
matvælum í tengslum við kröfur
um sérstaka merkingu þeirra
á innihaldslýsingum matvæla.
Vakning meðal almennings er í
gangi um allan heim og hún vekur
ugg hjá einkaleyfishöfunum því
þeir vita sem er að máttur fjöldans
er mikill. Í krafti gríðarlegs
fjármagns, valds og spillingar hafa
þessi fyrirtæki náð að komast eins
langt og raun ber vitni, en hversu
mikið lengra viljum við neytendur
láta þetta ganga ?
Harðsoðinn froskur
Halda menn virkilega að af því
að talsmenn þessara fyrirtækja,
hagsmunaaðilar og stuðningsmenn
þeirra segja að hlutirnir séu í
lagi, þá séu þeir það? Hvers
vegna í ósköðunum ættu þeir að
segja eitthvað annað – allt annað
skaðar hagsmuni þeirra og það er
bara ekkert á dagskrá! Úr þeirra
herbúðum heyrist að þetta séu
úrtölur afturhaldssinna sem séu
á móti eðlilegum framförum og
þróun, öfundarraddir og rógburður
eða allt tómur misskilningur hjá
fólki sem sé ekki nógu vel að sér
í málunum til að geta mögulega
haft nokkuð að segja sem hlustandi
sé á. ... Maður minnist svipaðra
tilsvara fyrir nokkrum árum og
þá í tengslum við bankakerfið í
aðdraganda hrunsins.
Við skulum átta okkur á að
líf verður ekki metið til fjár eða
endurgreitt með peningum. Við
getum heldur ekki étið peninga.
Bankahrun er smámunir í
samanburði við það ef hrun verður
í fæðuframleiðslu sem afleiðing
eiturefnanotkunar, erfðabreytinga
og fræeinokunar. Bankahrun er
líka smámunir í samanburði við
það gjald sem sumar þjóðir hafa
þurft að greiða fyrir samskipti sín
við fyrirtæki eins og Monsanto –
með lífi og heilsu margra kynslóða
afkomenda sinna. Þar var ekki um
að ræða upplýst val. Slíkt val höfum
við hins vegar.
Við getum haft þetta eins og
froskurinn sem lét fara vel um sig
í pottinum og áttaði sig ekki á því
þegar kveikt var undir honum og
hann soðnaði í rólegheitunum í
vatninu, vegna þess að á tímabili
var notalegt að vera þar ... eða við
getum komið okkur upp úr.
Framtíðar fjárfesting
Dr. Vandana Shiva er
doktor í heimspeki og
skammtaeðlisfræðingur að mennt
og er heimsþekk og margverðlaunuð
baráttukona á sviði sjálfbærrar
þróunar og fyrir afskipti sín af
umhverfis- og mannréttindamálum
á Indlandi og víðar. Hún hefur barist
fyrir réttindum bænda þar í landi og
vakið athygli umheimsins á þeim
skelfilegu áhrifum sem ræktun
erfðabreyttrar uppskeru hefur
haft á samfélagið og umhverfið
þar. Árið 2011 kom hún hingað til
lands og hélt opinberan fyrirlestur í
Háskólabíói auk þess að koma fram
í sjónvarpi þar sem Egill Helgason
ræddi við hana í þættinum Silfur
Egils. Viðtalið er textað og ég
ráðlegg lesendum eindregið að
skoða það og heyra hvað þessi
merka kona hefur að segja um þessi
mál á slóðinni: http://eyjan.pressan.
is/silfuregils/2011/09/26/vidtalid-
vid-vandana-shiva/
Nýju fötin keisarans
Erfðabreytt matvælaframleiðsla
snertir líf og framtíð allra sem á
jörðinni búa því hún hefur áhrif á
allt líf. Hún er ekki einkamál ákv.
fyrirtækja sem ráða yfir fjármagni,
valdi og tækni sem almenningur og
sérfræðingar fyrirtækjanna sjálfra
hafa takmarkaðan skilning og stjórn
á.
Það er mögulegt að líftækni
verði notuð til matvælaframleiðslu
í framtíðinni, en matur og eitur
eiga bara ekki samleið – matur
sem framleiddur er með eitri og
býr það til sjálfur ... það getur ekki
verið hollur matur. Það þarf ekki
neinn sérfræðing til að sjá það ...
eða hvað?
Það er enginn vafi á því að í
erfðatækni felast mikil tækifæri og
ávinningur ef vel tekst til, en þar
geta líka orðið stór slys . „...það
er ekki nóg að vita til hvers gen
er, menn verða líka að vita hvernig
það verkar á önnur gen. Genið lifir
í stóru samfélagi. Menn í upphafi
þriðja árþúsundsins segja að það
þurfi engum að koma á óvart að
menn sem vita aðeins um milljónasta
hluta þessarar starfsemi geti fengið
óvæntar niðurstöður, meira að segja
mjög óvæntar niðurstöður.“ (Þriðja
árþúsundið. Framtíð manns og
heims, Gunnar Dal)
Eiturefna-líftæknifyrirtækin
sem hafa haslað sér völl í
matvælaframleiðslu síðustu tveggja
áratuga eða svo, eru þar á þeim
forsendum einum að selja sem mest
af eigin framleiðslu (eiturefnum
og einkaleyfisskyldu fræi) og auka
hagnað sinn. Hagsmunir þeirra
fara ekki saman við hagsmuni
jarðarinnar. Hagsmunir jarðarinnar
og hagsmunir mannanna og annarra
lífvera sem þar búa eru hins vegar
einn og sami hluturinn. Ef maðurinn
vinnur gegn jörðinni, vinnur hann í
raun gegn sjálfum sér.
Lifið heil.
Sigríður Ævarsdóttir.
Heimildir ásamt fyrri greinum:
http://erfdabreytt.wordpress.
com/
Lesendabás
Erfðabreytt skepnufóður og matur – er það málið? –5. grein
,,Það er ekki fjárfesting ef það eyði-
leggur jörðina“ – Vandana Shiva
MEST SELDU
LANDBÚNAÐARDEKKIN
Í ÞÝSKALANDI!
www.solning.is
Gerðu verð- og gæðasamanburð. Það er ekki að ástæðulausu að BKT eru mest
seldu landbúnaðardekkin í þýskalandi, en þjóðverjar eru þekktir fyrir að vilja
mikil gæði á sanngjörnu verði
Húsavík | Bílaþjónustan ehf | Garðarsbraut 52 - 464-1122
Ísafjörður | Bílaverið ehf | Sindragötu 14 - 456-3501
Borgarnes | Bifreiðaþjónusta Harðar | Borgarbraut 55 - 437-1192
Sauðárkrókur | Hjólbarðaþjónusta Óskars | Borgartúni 6b - 453-6474
Blönduós | N1 píparinn ehf | Efstubraut 2 - 452 4545
Stykkishólmur | Dekk og Smur | Nesvegi 5 - 438-1385
Kirkjubæjarklaustur | Bílaverkstæðið | Iðjuvellir 5 - 487-4630
Vík í Mýrdal | Framrás ehf | Smiðjuvegi 17 - 487 1330
Hveragerði | Bílaverkstæði Jóhanns | Austurmörk 13 - 483-4299
Hvolsvöllur | Hvolsdekk | Hlíðarvegi 2-4 - 487 5995
Hella | Varahlutaverslun Björns | Lyngási 5 - 487 5995
Ólafsvík | Dekkjaverkstæði G.Hansen | 436-1111
Hvammstangi | Kaupfélag V-Húnvetninga | Strandgötu 1 - 455-2325
Ólafsfjörður | Múlatindur | Múlavegi - 466 2194
Smiðjuvegi 68-72, Rvk Hjallahrauni 4, Hfj
Fitjabraut 12, Njarðvík Eyrarvegi 33, Selfossi Barðinn, Skútuvogi 2
Einstök gæði - góð ending - Gott verð
Söluaðilar á landsbyggðinni:
Sími: 544-5000