Skírnir - 01.01.1983, Blaðsíða 35

SK.ÍRNIR
AÐ VERA EÐA EKKI
33
laust. En lífsfylling ræðst vart af fjölda upplifana. „Að lifa
mikið“ leiðir ekki af sjálfu sér til „sannarlegs lífs“ — því til-
vistarkrafan snertir eigind en ekki magn: maðurinn verður
fyrst og fremst að rækta sig í sjálfum sér því farvegir til allra
átta leiða hann ekki á vit þess sem mestu skiptir — hans sjálfs.
Leit Álfs er í sjálfu sér undanhald — hann er firrtur maður
á stöðugum flótta undan sjálfum sér og tóminu sem frelsið hefur
í för með sér. Lífsþorsti hans er frá ákveðnu sjónarhorni sprott-
inn af hræðslu við lífið.
Hel er þroskasaga og Álfur öðlast að lokum skilning á þýðing-
arleysi leitarinnar: „Ég hef leitað að sjálfum mér og týnt sjálf-
um mér“(151). Lífið blasir við honum í nýju ljósi: það er spurn
án svars. Manneskjan nær aldrei áfangastað, tilvera hennar er
hvíldarlaus sysifosarför upp í móti án áfangastaðar á brekku-
brún, líf hennar er ætíð ófullnað. Sjálfsvitund hennar er sjúk-
dómur sem Drottning gleymskunnar getur ein læknað.
Aðstæðum manneskjunnar má einnig líkja við mann sem
hrekkur fyrir björg. Hann leitar handfestu en snasirnar tæta
einungis í sundur hendur hans. Mótstaða hans getur ekki sigrast
á aðdráttaraflinu. Dauðinn er honum vís.
III.3
Hel og Lognöldur leiða í Ijós þversögn hinnar módernu vit-
undar. Annars vegar sýna þær lausn úr viðjum hefðar; ein-
staklingurinn upplifir jrelsi frá lögmáli og rís fullur lífsþorsta
og framtíðarvonar. Hann hefur kastað af sér hami vanans og
þykir sér allir vegir færir sem einstaklingi. Sálarástandi hans má
lýsa með orðum Jóhanns Sigurjónssonar:
Á hvítum hestum hleyptum við upp á bláan
himinbogann
og lékum að gylltum knöttum;
og héngum í faxi myrkursins,
þegar það steyptist í gegnum undirdjúpin;
eins og tunglsgeislar sváfum við á bylgjum hafsins.H
Á hinn bóginn sýna sögurnar öngþveitið sem verður til um
leið og lausnarkenndin öðlast sjálfsmeðvitund og verður óviss
um sjálfa sig. Hvert skal stefna? Á sína vísu er nútímamaðurinn
3