Morgunblaðið - Sunnudagur - 19.07.2015, Blaðsíða 47

19.7. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 47
skapa fyrir sjálfa mig og kem til dyranna eins
og ég er klædd,“ segir Harpa og brosir.
„Nú leyfi ég skrifunum meðvitað að fljóta
saman við hitt. Ég vinn þannig, jöfnum hönd-
um. Og ég skrifa meira en ég nokkurn tímann
mála. Ég mála í skorpum og ligg í dvala yfir
harðasta veturinn, er ekki með raflýsingu á
vinnustofunni, nota bara dagsbirtuna og ég
vakna til lífsins með birtunni og náttúrunni.
Ég er svo heppin að vera með gríðarlega feg-
urð í kringum vinnustofuna úti á Seltjarn-
arnesi, þar sem ég get runnið saman við hana
í huganum, við að sjá birtuna yfir hafinu og
fylgjast með sjónarröndinni, vitinn er eins og
púls í fjarska og handan hafs er jökullinn og
þá bernskan mín. Mér finnst það mjög gott og
hjálpa mér að ná jafnvægi í lífinu að geta
horfst í augu við bernskuna og minningarnar.
Þær geta verið sárar, mikill söknuður, en
maður verður líka að fara í gegnum sorgina
því hún er ferðalag og hverfur aldrei. Nú er
það fjarvera þeirra sem maður elskar sem er
nálægt manni í hversdeginum, ekki nær-
veran.“
Harpa þagnar hugsi og segir síðan: „Því
meira sem ég skrifa, því fleiri málverk og
teikningar verða til. Það er eins og þetta fljóti
saman.
Málverkin sé ég sem ljóð og ljóðin sem
málverk“
Þegar Harpa var að útskrifast úr hugvís-
indum hafði hún skipt yfir í myndlistina og
þar var ekki verið að nota orðin mikið. „Mál-
verkin máttu ekki hafa titla,“ segir hún og
brosir. „Ég setti mér leikreglur sem voru í
tísku þegar ég var í MHÍ, við útskrift mátti
helst ekki gera falleg málverk, það þótti hall-
ærislegt að fást við fegurð. Ég var því að
laumupokast með mína þrá til fegurðarinnar!“
Hún hlær.
„Sem krakki var ég síteiknandi, langaði
snemma að ná að skila þannig frá mér því
sem orkaði sterkt á mig og það var líka auð-
velt fyrir mig að vinna fígúratíft. Í skólanum
fór ég hratt í gegnum alla málarasöguna.
Fyrsta árið mitt í málaradeildinni var ég köll-
uð „Ásgríma“, var að mála Heklu og svona,“
segir Harpa og skellir upp úr.
Hún fann sér síðan sína eigin leið og marg-
ir þekkja málverk hennar, iðulega þakin fín-
legum sprungum, blæbrigðarík og með sterk-
ar náttúrutengingar.
„Það er eitt að segja öllum frá tilfinningum
eða benda á fegurðina en svo er það ekki nóg,
ég fæ svo mikið kikk út úr því að eiga í sam-
tali um þessa hluti við strigann. Mér finnst
líka alltaf svo góð lykt af olíunni, svo ég minn-
ist ekki á lyktina af Feneyjaterpentínu! Svo
eru heitin á sumum litunum unaðslega fögur.“
Harpa lygnir aftur augunum og telur þau
upp: „Scarlet lake, Vermillion hue … Þetta er
hrottalega ljóðrænt. Ég keypti slíka liti bara
út á nafnið.“ Aftur hlær hún. „En á löngu
tímabili fannst mér ég vera í spennitreyju
með sjálfa mig, eiginlega skúffuskáld, alltaf að
skrifa í einhverjar bækur, alltaf að búa eitt-
hvað til. Þannig var það þegar ég var krakki
og ég er á sama stað í lífinu nú, er ýmist úti í
náttúrunni eða á vinnustofunni að „leika mér“
en það er samt grafalvarlegur leikur. Ég fæ
heljarmikið kikk út úr því og ef það er hægt
að gleðja aðra í leiðinni með verkunum þá
veitir það mér enn meiri gleði.“
Reyndi við fullkomið málverk
Eins og Harpa segir tekst hún meðal annars
á við fegurðina í verkum sínum og nú getum
við líka lesið textaverkin þar sem birtast af-
gerandi tilfinningar, sorg, tregi, ást, nátt-
úruskynjun. Er hún með textunum að gefa
okkur lykla að sínum sköpunarheimi?
„Sennilega er ég að leyfa mér að opna
meira á þetta. Ég byrjaði árið 2004 að leyfa
mér að hafa titla á verkunum. Þá var ég úti í
Gautaborg að vinna stóra sýningu sem sett
var upp í listasafni borgarinnar. Eitt stórt
verk fékk titilinn „Mitt japanska kirsu-
berjatré“. Þetta var verk með bleikum dopp-
um og ég hugsaði að þær væru eins og þegar
kirsuberjablöðin þarna úti liggja á jörðinni.
Það er mikil dásemdarfegurð í vorinu í Gauta-
borg og ég lék mér stundum með krökkunum
mínum að því að raða upp blómblöðum sem
fallið höfðu á jörðina.
Fyrsta vorið þarna úti hafði gríðarleg áhrif
á mig, það var svo fallegt. Það var eins og
ganga á vegg af blómailmi. Þá skildi ég svo
vel hvernig við bíðum alltaf hér á Íslandi eftir
vori og sumri, allan veturinn. Það er eins og
vorið ætli aldrei að koma, þótt maður reyni sí-
fellt að sannfæra sig um að það sé rétt hand-
an við hornið. Íslenska vorið er svo mikið
skynjun á sjónsviðinu. Og svo heyrnin þegar
blessaðir fuglarnir koma heim.
En titlarnir komu hægt og bítandi og ég fór
að þreifa mig áfram með þá og fannst eins og
ég gæti andað léttar, að ég væri að segja
sannleikann um tilfinningarnar sem ég setti í
verkin. Fólk var alltaf að spyrja hvað ég væri
að fara. Um leið ég sagði bleiku doppurnar
koma frá japanska kirsuberjatrénu í garðinum
mínum í Gautaborg, þá skildi fólk verkið bet-
ur.“
Harpa segist alltaf vera mjög afslöppuð við
vinnuna og skipuleggja aldrei fyrirfram
hvernig verk hún skapi næst.
„Sem betur fer losnaði ég við þá þrá sem
ég hafði lengi vel í námi, að gera „hið full-
komna málverk“. Þegar ég óvart gerði fyrsta
sprungumálverkið þá var málið dautt. Það
voru mistök og ég reyndi að laga sprung-
urnar, en svo fór ég að horfa á blessað verkið,
sem átti að vera hálfgerð altaristafla, og þá
upplifði ég einhverskonar ljúfsára fegurð í
þessum sprungum sem voru í raun mjög
áhugaverðar. Mér fannst þetta vera spegill
sem spurði mig: Harpa, hvað ert þú að reyna
að skapa fullkomnum á striganum, þegar lífið
þitt, og þú sjálf, er allt annað en fullkomið.
Við erum bara manneskjur af holdi og blóði.
Og gerum okkar besta.“
Hjálpar það Hörpu í vinnunni við málverkin
þegar hugsanir eða minningar kvikna, að setja
þær á blað? Til að hreinsa hugsunina og skil-
greina?
„Já, ég held það. Stundum skrifa ég langan
texta, stundum stuttan, orða eða texta – en
fyrir mér standa málverkin sjálfstæð og þurfa
enga skýringu í sjálfu sér. En þó mér finnist
mikið af málverkunum vera sjálfsprottið, þá
er oft einhverskonar minning eða hugsun sem
togar mig áfram.
Það að tipla milli steina yfir læk eða í fjöru
og finna þann rétta að fá fótfestu á, mér
finnst það vera eins og að finna réttu nálg-
unina við málverkið.“ Harpa bankar með
hendinni út í loftið, „dúm, dúm, dúmm“, eins
og hún stikli á steinum. „Það er einhver djass
í því,“ segir hún svo. „Maður vefur sig áfram.
Tiplar á þessu hála, slýuga grjóti, finnur þau
réttu en horfir á öll hin í leiðinni.“
Ástfangin af landinu mínu
Tal okkar berst alltaf aftur að náttúru lands-
ins og tengingum við hana. Harpa segir að
skiljanlega hafi það mótað sig að fæðast og
búa fyrstu árin við Arnarfjörð, sem sé stór-
kostlegur staður sem hún snúi alltaf aftur til.
„Þegar ég var sjö ára vígðist pabbi síðan til
Ólafsvíkurprestakalls og þar ólst ég upp til
fimmtán ára aldurs, þegar við fluttum í bæinn
og hann varð prestur í Áskirkju. Þegar ég
flutti út til Valand í Gautaborg fór ég að
hugsa mjög mikið heim og að hvíla í bernsku-
minningum. Sem krakki varð ég strax með-
vituð um að vera bara einn hlekkur í keðju
erfingja Íslands. Mér finnst ég finna gegnum
merg og bein þá ást til landsins sem forfeð-
urnir höfðu, þetta fólk sem barðist harðri lífs-
baráttu og hafði samt nákvæmlega sömu til-
finningar og við, var að kljást við ástina,
fæðinguna, dauðann, sorgina, allt sem gerir
okkur að manneskjum.
Ég ræð ekki við mig á vorin og sumrin, ég
er svo ástfangin af landinu mínu.“
Það hafði mikil áhrif á Hörpu þegar hún
tók fyrir fimm árum boði um að starfa í mán-
uð í vinnustofu á Bæ á Höfðaströnd. Það var
um leið afskaplega erfitt því í bænum var fjöl-
skyldan og yngstu börnin skildu ekki af
hverju mamma gæti ekki unnið hjá þeim eins
og hún var vön.
„Ég var þá nýbúin að ljúka þessari viða-
miklu og dýru sýningu í Gautaborg, var upp-
gefin og fannst að ég gæti aldrei málað aftur.
En þegar ég kom norður var ég sífellt úti að
ganga og þegar ég hugsa aftur finnst mér
eins og ég hafi runnið saman við þessa áhrifa-
miklu náttúru fyrir norðan. Þá fór ég að mála
blóm, safna steinum, jurtum, fjörðum, teikna,
mála og skrifa.“ Þessi erfiði tími varð af-
skaplega gjöfull fyrir hana um leið.
„Ferlið síðustu mánuði hefur líka verið
mjög gjöfult, vinnan fyrir þessa sýningu; að
finna hvernig hún hefur raðast saman, hægt
og bítandi, og hvernig skrifin hafa tengst
þessu, meðvitað og ómeðvitað. Ég hef verið að
horfast í augu við bernskuna, og þá sjálfa
mig, handan hafs og vita. Þetta hér er sann-
leikurinn,“ segir Harpa og lítur yfir verkin
sín. „Ég hef ekkert að fela. Og það eru líka
algjör forréttindi að vinna við það sem maður
elskar.“
Innsetning á einum vegg sýningar Hörpu, málverk, teikningar, póstkort og textaverk, auk bókverks á stöpli.
Hreintjarnir, eitt málverkanna á sýningunni. Titillinn er sóttur í ljóðabók eftir Einar Braga.