Jökull - 01.12.1968, Page 70

ATHUGASEMDIR OG VIÐAUKAR
Haustið 1968 voru lengdarbreytingar jökul-
jaðra mældar á 42 stöðum.
Jökuljaðar hafði gengið fram á 8 stöðum,
haldizt óbreyttur á 7 stöðum, en hopað á 27
stöðum. Niðurstaðan er því ámóta og undan-
farin ár, í heild halda jöklar enn áfram að
hopa. Veita ber því athygli, að þeir jöklar, sem
gengið hafa fram, eru stuttir og brattir, þ. e.
a. s. jöklar í suðurhlíðum Vatnajökuls.
Snœfellsjökull. Haraldur Jónsson tekur fram
í bréfi, að enn liggi snjóskafl frá vetrinum
1966/67 yfir enda skriðjökulsins við Jökulháls,
en hafi minnkað þetta ár um 13 m, sé það
skráð hop jökulsins.
Kaldalón. Aðalsteinn á Skjaldfönn segir í
bréfi, að þegar hann mældi 22. okt. 1968 hafi
mikill snjór frá síðasta vetri verið bæði á skrið-
jöklinum og uppi á meginjöklinum. „Skriðjök-
ullinn er sléttur og sprungulaus, eins og hann
hefur verið hin síðustu ár, engin breyting sjá-
anleg.“ Og enn segir Aðalsteinn í bréfinu: „Eg
álít, að leysingin (hop um 66 m) hafi að mestu
verið sumarið 1967, enda var, þegar ég mældi
þar 20. nóv. 1966, mjög þunnur tangi nálægt
40 metra langur, hann mun hafa bráðnað 1967.
Klettaklakkurinn eða hjallabrotið uppi í jökul-
brúninni liefur heldur lengzt á þessum tveim-
ur árum.“
Veturinn 1968 tók af brúna á Mórillu. Aðal-
steinn kannaði rækilega öll verksummerki og
tók af öll tvímæli um orsökina, þ. e. þarna var
snjóflóð að verki. I greinargerð segir Aðal-
steinn m. a.: „Jörð var öll í svelli upp á efstu
brúnir, en hjarnskaflar í dýpstu lautum og
giljum, þegar skips- og manntapaveðrið mikla
brast á með feikna snjóburði. Að öllum líkind-
um hefur snjóflóðið fallið 4. eða 5. febr. 1968.
Geysimikill snjóbingur, hengja, hefur safnazt
fyrir uppi í hæstu brúninni, en hlíðin er þarna
snarbrött. Þegar þyngd hengjunnar er orðin
svo mikil, að hún helzt ekki lengur á bröttu
hjarninu, rennur hún af stað eins og sleði nið-
ur snarbratta hliðina, án þess að velta, eins og
oftast er þó með snjóflóð, en svona lagað kem-
ur nokkrum sinnum fyrir og þá nær alltaf á
gaddi eða þar sem svell eru undir, og kalla ég
þetta gaddhlaup.
Á sléttunni skammt neðan við hlíðarfótinn
var brúin á Mórillu. Járnbitabrú á tveimur
404 JÖKULL 18. ÁR
stöplum auk landstöpla, 58 m löng, byggð 1964.
Ain var á traustum, sléttum ís, um 70 cm þykk-
um, og víða var ísinn frosinn við botn. Brúin
stóð nokkuð á snið við snjóskriðuna. Gera má
fastlega ráð fyrir, að neðsta og þyngsta rönd
hengjunnar hafi gengið undir brúarbitana,
sveigt þá dálítið og spennt upp um leið og
aðalfyllan kom, og svo kröftuglega, að bitarnir,
sem voru 30—40 cm þykkir, ventust við og allar
festingar á millibilum rifnuðu sem pappír væri.
Bitarnir lentu á hvolfi 25 m til hliðar frá stöpl-
unum. Nyrðri jaðar snjóskriðunnar hefur farið
um mitt bil á milli nyrðri landstöpuls og næsta
stöpuls. En að sunnan hefur skriðan tekið 21—
22 m yfir vegarendann frá brúnni, þ. e. a. s.
breidd snjóflóðsins var 60 m. I grassverðinum
á 60 m breiðu belti, sem var eins og strik á
báða vegu, voru malarsteinar. Snjóflóðið fór
120 m niður á eyrarnar frá brúnni. Stöplarnir
stóðu óhaggaðir. Brúargólfið hefur svifið í
heilu lagi 45 m út yfir stöplana og sezt á ísinn
utan við jaðar snjóskriðunnar. Á brúm af þess-
ari gerð er brúargólfið tiltölulega laust, og þeg-
ar bitarnir slitnuðu upp úr steinsteypunni,
hefur spennan, eða réttara sagt höggið, sem því
fylgdi, verið i senn nægilegt tii að rífa gólfið
frá bitunum og keyra það upp úr snjóbingn-
um, og brúargólfið orðið létt fyrir í hinum ofsa-
lega vindstreng."
Reykjarfjarðarjökull. í bréfi segir Guðfinn-
ur Jakobsson, að jökuljaðar sé nokkuð sprung-
inn og æði brattur.
Leirufjarðarjökull. Sólberg Jónsson getur
þess í bréfi, að honum hafi talizt svo til, er
hann mældi 7. sept., að 6/io hlutar jökulsins
hafi verið huldir snjó frá síðasta vetri, þótt
snjór sl. vor hafi verið minni en t. d. tvö und-
anfarin vor.
Vesturhluti jökulsins var auður. Snjór var við
öll jökulmerkin.
Bcegisárjökull. Helgi Björnsson og Jóhann
Sigurjónsson, sem fengið hafa vatnsbúskap jök-
ulsins að prófverkefni við Oslóarháskóla, unnu
á jöklinum 1967 og héldu því áfram sumarið
1968.
Hofsjökull og Langjökull. Snjór, sem lagðist
að í október, hindraði mælingu.
Gígjökull. Axel Piihl hefur kortlagt lónið
við rætur jökulsins. Fast land er komið í ljós
milli lóns og jökuls.
Tungnaárjökull. Mælistaður við Tungnaár-