Jökull - 01.12.1974, Page 60

McDougall, I., ancl Wensink, H. 1966: Paleo-
magnetism and geoclironology of the Plio-
cene-Pleistocene lavas in Iceland. Earth and
Planetary Sci. Letters, 1, 232—236.
McDougall, I., and Aziz-Ur-Rahman. 1972: Age
of the Gauss-Matuyama boundary and of
the Kaena and Mammoth events. Earth and
Planetary Sci. Letters, 14, 367—380.
Piper, J. D. A. 1971: Ground magnetic studies
of crustal growth in Iceland. Earth and
Planetary Sci. Letters, 12, 199—207.
— 1973: Volcanic history and tectonics of the
North Langjökull Region, Central Iceland.
Canad. Journ. of Earth Sci., 10, 164—179.
Sœmundsson, K. 1966: Zwei neue C14-Datier-
ungen islándischer Vulkanausbruche. Eis-
zeitalter und Gegenwart, 17, 85—86.
— 1967: An outline of the structure of SW-
Iceland. In: Iceland and Mid-Ocean Ridges,
ed. by S. Björnsson. Soc. Sci. Isl., Rit 38,
151-161.
— 1970: Interglacial lava flows in the low-
lands of southern Iceland and the problem
of two tiered columnar jointing. Jökull 20,
62-77.
— 1974: Evolution of the axial rifting zone
in northern Iceland and the Tjörnes Frac-
ture Zone. Geol. Soc. Am. Bulletin 85, 495—
504.
Schwarzbach, M. ancl Noll, H. 1971: Geolog-
ischer Routenfiihrer durch Islancl. Sonder-
veröff. d. Geol. Inst. d. Universitát Köln,
20, 1-105.
Walker, G. P. L. 1960: Zeolite zones and dike
distribution in relation to the structure of
the basalts of eastern Iceland. J. Geology,
68, 515-528.
— 1971: Compound and simple lava flows and
flood basalts. Bull. Volcanologique, 35,
579-590.
Á G R 1 P
ÞRÓUN MEGINELDSTÖÐVAR
A SVÆÐINU IiRINGUM HÚSAFELL
OG K/Ar ALDUR BERGLAGA
eftir
Kristján Sœmundsson, Orkustofnun,
og Horst Noll, Jarðfrccðistofnun Kölnarháskóla
Grein þessi fjallar um efstu 1000 metrana af
suðaustur hallancli jarðlagastafla innst í Hvítár-
síðu og Hálsasveit. Með ákvörðun á segulstefnu
hraunlaga og aldursgreiningu með Iv/Ar aðferð
fékkst grundvöllur fyrir tímasetningu jarðlag-
anna. Tímasetningin byggist á einföldum sam-
anburði við algilt segultímatal, sem nær nokkr-
ar ármilljónir aftur. Jarðlagastaflinn, sem lýst
er í greininni, byrjar með Mammút-segulskeiði
fyrir um 3,1 milljón ára og er samfelldur fram
í byrjun Matuyama-segultímabilsins. Innan hans
finnast jarðlög tilheyrandi megineldstöð, sem
hófst á Kaena-segulskeiði fyrir um 2,9 milljón-
um ára og endaði snemma á Matuyama fyrir
tæpum 2,4 milljónum ára. Þar sem megineld-
stöðin var, lilóðst upp eldfjall, sem fergði niður
jarðlögin, sem Jrað hvíldi á, og reis nokkur
hundruð metra yfir umhverfið, en hefur að síð-
ustu kaffærst, eftir að gosvirknin hætti. Líparít
og andesít hefur komið upp í þremur afmörk
uðtim hrinum. Sú fyrsta kom á Kaena-segul-
skeiði fyrir um 2,9 milljónum ára. Þá runnu
dasíthraun, sem sjást t. d. á móts við Augastaði
í Hálsasveit, og auk Jteirra mikið ignímbrítlag,
sem rekja má norðan frá Hólmavatni vestur
fyrir Augastaðalinúka. Rauða bergið í Hraun-
fossum og Asgili tilheyrir þessu lagi. Onnur
líparítgoðhrina gekk yfir seint á Gauss-segultíma-
bilinu. Henni tilheyra líparíthraunlög í Tungu
og Fljótstunguhálsi og í fjallinu vestur frá Húsa-
felli, Jtar sem þau ná upp í miðja hlíð. I Jtessari
hrinu rann einnig ignímbrít, sem rekja má a.
m. k. innarlega úr Þorvaldsdal suðvestur á hinn
syðri Augastaðahnúk. Lag þetta er upp undir
100 m Jtykkt í Þorvaldsdal þar sem mest er.
Auðvelt er að komast að því í Deildargili, Jtar
sem gamall vegur liggur yfir gilið („syðri leið-
in“). Rúmmál alls lagsins gæti hafa numið
meira en 20 km3, sem er ótrúlega mikið fyrir
slík lög. Ekki kæmi á óvart, Jrótt öskjusig hefði
orðið eftir slíkt gos, en engin örugg merki sjást
um ]>að. Þriðja líparítgoshrinan varð í byrjun
58 JÖKULL 24. ÁR