Dagblaðið Vísir - DV - 07.11.2014, Blaðsíða 22

Helgarblað 7.–10. nóvember 201422 Fréttir Erlent
NiðurlægjaNdi ósigur
n Obama „sendir Bandaríkjamönnum fingurinn“ n Sigur repúblikana líklega afgerandi
Þ
ó demókratar hafi beðið
niðurlægjandi ósigur í
kosningunum á þriðju-
daginn eru stjórnmála-
skýrendur í Bandaríkjunum
ekki á einu máli um hversu afger-
andi sigur repúblikana hafi verið.
Útreið demókrata var vissulega
jafn slæm, ef ekki töluvert verri, en
svörtustu spár höfðu gert ráð fyrir.
Ljóst er að repúblikanar unnu sjö
sæti af demókrötum, átta ef Alaska
er talið með, en endanlegri talningu
atkvæða þar er ekki lokið. Að auki
eru allar líkur á að þeir bæti við sig
sæti í Louisiana, en kjósa þarf aftur á
milli tveggja efstu frambjóðenda þar
í desember. Þar með yrði meirihluti
repúblikana orðinn 54 sæti.
Sigurinn gæti þanist út enn
frekar
Meirihluti repúblikana gæti jafnvel
átt eftir að stækka. Samvæmt heim-
ildarmönnum dagblaðsins The Hill,
hefur Mitch McConnell, sem verð-
ur að öllum líkindum þingflokks-
formaður repúblikana í öldunga-
deildinni, verið að bera víurnar í
Angus King, öldungadeildarþing-
mann Maine, sem er utan flokka
en hefur starfað með demókröt-
um, og Joe Manchin, íhaldssam-
an öldungadeildarþingmann
demókrata frá Vestur-Virginíu.
Auk stórsigra í öldungadeildinni
bættu repúblikanar við sig 13–19
sætum í fulltrúadeildinni og tveim-
ur fylkisstjórum. Er það sérstakt
áfall fyrir demókrata, sem höfðu
gert sér miklar vonir um að bæta við
sig fylkisstjórastólum.
Stórsigur en ekkert umboð?
Þrátt fyrir þetta eru fæstir stjórn-
málaskýrendur tilbúnir til að lýsa
sigrum repúblikana sem „bylgju“,
og benda á að kjósendur hafi
ekki afhent flokknum skýrt um-
boð til róttækra breytinga. Sigrar
flokksins hafi allir verið í fremur
eða mjög íhaldssömum fylkjum
sem kusu demókrata við fremur
óvenjulegar aðstæður 2008, þegar
Obama sigldi til sigurs. Því sé ekki
hægt að tala um nýja landvinn-
inga repúblikana. Meira sé þó um
vert að Repúblikanaflokkurinn
setti ekki fram nein skýr stefnu-
mál í kosningunum. Í fyrri kosning-
um þar sem flokkurinn hafi unnið
stórsigra í miðkjörtímabilskosning-
um hafi hann farið fram með skýra
stefnuskrá eða afgerandi loforð.
Gott dæmi eru kosningarnar 2010
þegar Teboðshreyfingin bar flokk-
inn til sigurs á loforði um að stöðva
umbætur Obama á sjúkratrygginga-
kerfinu og kosningarnar 1994 þegar
Newt Gingrich leiddi flokkinn til sig-
urs með metnaðarfullri kosninga-
stefnuskrá, Contract With America.
Engin skýr kosningaloforð
Í aðdraganda kosninganna nú var
hins vegar hins vegar enga skýra
línu að finna í málflutningi flokks-
ins. Fyrir utan, vitaskuld, andstöðu
við Obama.
Fyrir vikið geti repúblikanar
ekki með réttu sagst hafa umboð
til annars en að halda uppi ákafri
stjórnarandstöðu og standa uppi í
hárinu á Obama. Fjölmargir álits-
gjafar á hægrivængnum hafa tek-
ið undir þetta. Þeirra á meðal er út-
varpsmaðurinn Rush Limbaugh,
sem er af mörgum talinn ein áhrifa-
ríkasta rödd grasrótar flokksins.
Limbaugh hélt því fram á miðviku-
dag að repúblikanar hefðu ekki ver-
ið kosnir til að stjórna landinu eða
koma einhverjum stórum stefnu-
málum í gegn. Þeir hefðu aðeins eitt
hlutverk: Að stöðva Barack Obama.
Í aðdraganda kosninganna neit-
aði Mitch McConnell að ræða við
blaðamenn um hvaða stefnumál
flokkurinn myndi setja á dagskrá að
kosningum liðnum. Nú, eftir kosn-
ingar, er forysta flokksins jafn þög-
ul. Hins vegar hafa margir áhrifa-
menn innan flokksins talað um að
þeir muni neita allra tækifæra til
átaka við forsetann. Markmiðið sé að
neyða forsetann út í horn og draga
upp skýrar línur fyrir kosningarnar
2016. Margir demókratar hafa hvatt
Obama til að gefa ekkert eftir í við-
skiptum við repúblikana. Þvert á
móti eigi hann að láta sverfa til stáls.
Framhald á nærri áratugar
þrátefli
Það er því ljóst að þrátefli það sem
hefur ríkt í bandarískum stjórn-
málum, allt síðan demókratar náðu
meirihluta í báðum deildum þings-
ins árið 2006, mun halda áfram.
Síðustu tvö ár stjórnartíðar sinnar
þurfti George W. Bush að takast á við
stjórnarandstöðu demókrata.
Demókratar misstu meirihlutann
í þinginu 2010, en allt síðan 2008,
þegar Obama var kjörinn, hafa
repúblikanar haldið uppi árangurs-
ríku málþófi í öldungadeildinni. Af-
raksturinn hefur verið að þingið hef-
ur orðið æ afkastaminna um leið og
stjórnmálin hafa einkennst æ meir
af átökum og viðvarandi þrátefli. Þó
að repúblikanar hafi nú meirihluta
í báðum deildum eru engar líkur á
að það breytist. Þvert á móti eru all-
ar líkur á að átökin muni harðna á
næstu tveimur árum.
Ríkislokun og landsdómur
Repúblikanar hafa ýmis vopn
sem þeir geta beitt gegn Obama.
Repúblikanar hafa meðal annars gef-
ið til kynna að þeir kunni að hengja
umdeild lög við fjárlög. Obama verði
þá annað hvort að samþykkja þau,
eða beita neitunarvaldi á fjárlögin,
sem myndi þá leiða til ríkislokunar
(e. government shutdown).
Samkvæmt lögum getur alríkið
ekki haldið áfram fullri starfsemi
nema ný fjárlög séu samþykkt fyrir
lok fjárlagaársins. Loka þarf ríkis-
stofnunum og senda alla starfsmenn
sem ekki sinna bráðnauðsynleg-
um störfum heim. Frægasta dæmið
um slíka ríkislokun er frá 1995-1996
þegar repúblikanar, undir forystu
Newts Gingrich, og Bill Clinton tók-
ust á um hallalaus fjárlög.
Margir í grasrót flokksins hafa
kallað eftir því að landsdómur verði
kvaddur saman. Kröfur um lands-
dóm, (e.impeachment) eru sérstak-
lega háværar innan Teboðshreyf-
ingarinnar. Sérstaklega hefur hótun
Obama um að grípa til einhliða að-
gerða til umbóta í innflytjendamál-
um, vakið sérstaka reiði. Á miðviku-
daginn ítrekaði Obama í ræðu að
hann hygðist gefa út forsetaúrskurð
um innflytjendamál fyrir áramót,
sem gefur til kynna að hann kunni
að vilja neyða repúblikana til gera
alvöru úr hótunum sínum.
Erick Erickson, ritstjóri RedState.
com, og einn áhrifamesti bloggar-
inn á hægrivæng bandarískra
stjórnmála, sagði að með yfirlýsing-
um sínum í kjölfar sigurs repúblik-
ana hefði Obama verið að senda
þjóðinni fingurinn. n
Magnús Sveinn Helgason
sagnfræðingur og sérfræðingur í
bandarískum stjórnmálum
Róttækir kristnir íhaldsmenn biðu afger-
andi ósigur á þriðjudaginn í baráttunni
um eitt umdeildasta stefnumál sitt, en
kjósendur í Norður-Dakóta og Colorado,
höfnuðu frumvörpum sem hefðu skil-
greint frjóvguð egg sem fullburða einstak-
linga. Þó að frambjóðendur repúblikana
hafi unnið stórsigur í báðum fylkjum og
Norður-Dakota sé eitt íhaldssamasta
fylki Bandaríkjanna voru báðar tillögurnar
felldar með tveimur þriðju hluta atkvæða.
Lögin hefðu gert flestar tegundir getnað-
arvarna ólöglegar, sömuleiðis tækni-
frjóvganir auk þess sem fóstureyðingar
yrðu meðhöndlaðar sem manndráp.
Þetta er í fjórða og fimmta skiptið sem
hinni svokölluðu „personhood“-hreyfingu
mistekst að fá fóstur skilgreind sem
einstaklinga sem njóti lagalegrar verndar.
Sigurganga róttækra kristinna
íhaldsmanna á enda?
Andstæðingar fóstureyðinga unnu engu
að síður mikilvæga sigra. Um leið og
kjósendur Colorado höfnuðu tillögu um
að skilgreina frjóvguð egg sem fullburða
einstaklinga kusu þeir Cory Gardner á
öldungadeild Bandaríkjaþings, en hann
er eindreginn stuðningsmaður „person-
hood“-hreyfingarinnar.
Engu að síður telja margir stjórnmála-
skýrendur að niðurstöður þriðjudagsins
sýni að sigurganga andstæðinga fóstur-
eyðinga kunni að vera komin á leiðarenda
og séu skýr skilaboð til repúblikana um
að kjósendur séu ekki tilbúnir til að ganga
jafn langt og róttækasti armur kristinna
afturhaldsmanna.
Hærri lágmarkslaun, kannabis
lögleitt
Annað sem hefur vakið athygli stjórn-
málaskýrenda er að kjósendur í fjórum
fylkjum Bandaríkjanna, Alaska, Arkansas,
Nebraska og Norður-Dakóta, samþykktu
lög sem hækka lögbundin lágmarkslaun.
Í öllum fylkjunum unnu frambjóðendur
repúblikana afgerandi sigur. Þá hefur það
vakið athygli að kjósendur í Alaska og
Washington DC samþykktu að kannabis-
neysla skyldi leyfð.
Hafa margir túlkað þessar niðurstöður
sem svo að þó að kjósendur hafi tryggt
repúblikönum öruggan þingmeirihluta fari
stuðningur við frjálslynd viðhorf vaxandi,
nokkuð sem gæti nýst demókrötum að
tveimur árum liðnum.
Hvað skýrir
ósigur
demókrata?
Enginn skortur er á skýringum á ósigri
demókrata. Flestir beina sjónum að
óvinsældum Obama – en skýringin er þó
nokkuð flóknari.
Það sem varð demókrötum að falli var
að óvinsældir forsetans hafi orðið til
þess að stór hluti kjósenda flokksins hafi
einfaldlega setið heima. Um leið hafi
þær orðið til þess að kosningaþátttaka
í baklandi Repúblikanaflokksins hafi
verið með besta móti.
Alvarlegasta áfallið fyrir demókrata var
að ungir kjósendur mættu ekki á kjör-
stað. En síðan 2004 hafa demókratar
haft forskot meðal þeirra. Í forsetakosn-
ingunum 2008 og 2012 voru kjósendur
yngri en 30 ára 18 og 19 prósent kjós-
enda, en hátt hlutfall ungra kjósenda
var ein mikilvægasta ástæða sigurs
Obama. Nú var hlutfall ungra kjósenda
hins vegar ekki nema 13 prósent. Á sama
tíma var hlutfall kjósenda 60 ára og
eldri, sem eru mun íhaldssamari en yngri
kjósendur, 35% nú, en var ekki nema 23
prósent 2008.
Vandi demókrata er að þó að þeir hafi
enn forskot meðal yngri aldurshópanna,
voru stuðningsmenn demókrata meðal
þeirra mun ólíklegri til að mæta á kjör-
stað en stuðningsmenn repúblikana.
Þá hefur verið bent á að færri konur hafi
kosið nú en 2012 og sömu leiðis færra
fólk úr röðum minnihlutahópa. Bakland
demókrata hafi einfaldlega kosið að
sitja heima.
Þversagnakenndar niðurstöður
Í slæmri stöðu
Erick Erickson,
ritstjóri RedState.
com, segir að með
yfirlýsingum sínum
í kjölfar sigurs
repúblikana hafi
Obama verið að
senda þjóðinni
fingurinn.
„Ekki hægt að
tala um nýja
landvinninga repúblikana