Dagblaðið Vísir - DV - 07.11.2014, Blaðsíða 26

Helgarblað 7.–10. nóvember 201426 Umræða
Umsjón: Henry Þór BaldurssonReddum bara meira fylgi
Vinsæl
ummæli
við fréttir DV í vikunni
„Verður Fjármála-
eftirlitið ekki
bara látið skoða
þetta? Þar eru hæg heima-
tökin; stjórnarformaðurinn
græddi jú tæpan milljarð á
þessum viðskiptum …“
Þetta segir Einar Stein-
grímsson, en DV hefur fjallað
ítarlega um söluna á Skeljungi
árið 2008. Íslandsbanki hefur
hafið nýja skoðun á sölu olíufélags-
ins Skeljungs árið 2008 í ljósi nýrra
upplýsinga.

24
„Skömm að því
að Síminn reynir
ekki einu sinni að
þykjast mótmæla þessari
ritskoðun. Vona innilega
að áskrifendur Símans
sjái undirgefnina hjá þeim
og færi sig yfir í annað
símafyrirtæki. Lausnin að
ólöglegu niðurhali er ekki
að loka einhverjum síðum,
það einungis opnar á þann
möguleika að fleiri síðum
verði lokað. Um leið og
fordæmi eru fyrir því að
einhverjum síðum á netinu
sé lokað til verja hagsmuni
félaga sem ekki eru tilbúin
að taka slaginn í samkeppni
með nútímatækni á netinu
þá er opnað fyrir þann
möguleika að aðrir geti
látið loka síðum sem koma
þeirra rekstri eða málstað
illa. Þið sem standið á
bak við lögbannið, dragið
hausinn úr óæðri endanum
á ykkur og reynið að átta
ykkur á að leiðin til að draga
úr ólöglegu niðurhali á
netinu er að koma til móts
við þarfir og óskir neytenda
í stað þess að berjast á móti
og reyna ritskoða netið. Ég
skal lofa ykkur því að það
kæmi ykkur virkilega á óvart
hversu margir sem hlaða
niður efni á þessum síðum
myndu hverfa frá þeim ef
til boða stæði almennileg
þjónusta á sanngjörnu
verði.“
Matthías Ingi Árnason er
verulega ósáttur við Símann
sem ætlar að loka á aðgang
viðskiptavina sinna á síður þar sem
höfundarvörðu efni er deilt.

13
„Ræstingakona:
230.000.
Ræstingakona
á atvinnuleysisbótum
+ verktakaræsting =
400.000?“
segir Jón Ragnarsson í
athugasemd við frétt þar
sem fjallað er um uppsagn-
ir á ræstingakonum sem starfað
hafa í stjórnarráðinu. Bjarkey Olsen
Gunnarsdóttir, þingkona Vinstri grænna
gagnrýndi þetta harðlega á þingi á
miðvikudag.

8
Þegar brennivíni
er breytt í djús
V
andamál sem ÁTVR hefur
átt við að glíma er þegar
óprúttnir brennivínssal-
ar reyna að stuðla að ung-
lingadrykku með því að
setja áfengi í sakleysislegar umbúðir,
„gleði og gaman“, „brennivínið bara
einsog djús krakkar“!
Þessir sömu aðilar eða andleg
skyldmenni þeirra beita svipuðum
brögðum í auglýsingum með því að
gera mörkin óljós á milli óáfengra og
áfengra drykkja. Óáfengir drykkir eru
settir í umbúðir áþekkar umbúðum
áfengra drykkja og auglýstir þannig.
Áhorfandi sjónvarpsauglýsinganna
eða lesandi blaðaauglýsinganna sér
hvergi agnarsmátt letrið á auglýs-
ingunni sem segir að í reynd sé verið
að auglýsa óáfengan drykk. Þannig
er komist framhjá löggjöf sem bann-
ar áfengisauglýsingar.
Með blekkingum má þannig gera
óáfengt öl áfengt og brennivín að
djús.
Söfnunarkassar verða að
spilavítum
Spurningin er svo hvort sjón-
hverfingar af þessu tagi sé ekki að
finna víðar. Því hefur verið haldið
fram í mín eyru að í reynd hafi ver-
ið farið á bak við lög sem banna fjár-
hættuspil með því að innleiða spila-
vélar sem í reynd séu ekkert annað
en fjárhættuspil. Upphaflega hafi
þær heitið söfnunarkassar sem var
snjöll nafngift því hver hefur á móti
því að safna fé til góðra málefna? Ekki
nokkur maður, fremur en nokkur sé
á móti því að unglingar drekki djús.
Fram hafa komið lögspekingar sem
telja að rekstur spilakassa standist
ekki lög (sbr. t.d. grein Sigurgeirs
Sigurjónssonar hæstaréttarlögmanns
í Morgunblaðinu 20 nóv. 1993).
Ótraustur lagagrunnur
Aðrir hafa fært rök fyrir því að laga-
grundvöllur þessa reksturs sé í besta
falli ótraustur þrátt fyrir að um hann
hafi verið sett sérlög. Í lögfræðilegri
álitsgerð sem unnin var fyrir Rauða
krossinn, Slysavarnafélagið Lands-
björg og SÁÁ á tíunda áratugnum,
segir að leyfisveitingar stjórnvalda til
þeirra sem reka spilakassa byggi ekki
á skýrum og traustum lagagrund-
velli. Í þessari álitsgerð var sérstak-
lega vakin athygli á „þeirri niður-
stöðu Hæstaréttar árið 1949 að telja
rekstur einkaaðila á áþekkum spila-
kössum refsivert fjárhættuspil. Þessi
ákvæði hegningarlaga eru óbreytt.“
Ákært síðastliðið sumar
Ég var að vonast til að á þetta myndi
reyna þegar maður sem ánetjast
hafði fjárhættuspilum setti fram
kæru á hendur rekstraraðilum spila-
kassa síðastliðið sumar.
Þessi einstaklingur hefur tapað
stórum hluta ævitekna sinna, tugum
milljóna í fjárhættuspilakössum. Sál-
fræðingur hans segir hann glíma „við
langvarandi vanlíðan vegna þessa
sem felur í sér áhyggjur og kvíða, en
einkennist þó helst af vonleysi, þrá-
látri depurð og neikvæðum hug-
myndum um sjálfan sig og getu sína
til að koma sér út úr núverandi stöðu.“
Í upphafi kæru mannsins seg-
ir: „Frá átta ára aldri fór að þró-
ast hjá mér spilafíkn sem hefur far-
ið stigvaxandi síðan. Þessi spilafíkn
hefur eingöngu þróast í spilaköss-
um Happdrættis Háskóla Íslands og
Rauða krossins og annarra sem aðild
eiga að Íslandsspilum. Rekstraraðil-
ar spilakassa og þar með ríkisvaldið
hafa þannig virkjað sjúkdóm minn í
ábataskyni fyrir þá sem hafa hagn-
að af þessari starfsemi. Þetta hef-
ur valdið mér ómældu tjóni og lagt
líf mitt í rúst. Ég hef nú ákveðið að
leggja fram formlega kæru á hend-
ur íslenska ríkinu og rekstraraðilum
spilakassa vegna þessara saka.“
Réttarfarsþróun
spilarekendum í óhag
Í kæru sem þessi einstaklingur setti
fram hjá lögreglustjóranum í Reykja-
vík í júní sl. var vísað í sérlögin sem
lúta að rekstri spilakassa og færð
rök fyrir því að framkvæmd þeirra
standist ekki lagabókstafinn.
Ekki síður veigamikið álitamál
kom fram í kærunni en það snýr að
rétti spilafíkla gagnvart þeim sem
hagnast á fíkn þeirra. Um þetta seg-
ir á ákærunni: „Nú er mér fullkunn-
ugt um að sett hafa verið lög um
rekstur happdrættiskassa, sem svo
eru nefndir, en eru í reynd fjárhættu-
spilavélar þrátt fyrir aðrar nafngiftir.
Ég tel að ákæruvaldinu beri að horfa
til réttarfarsþróunar á skyldum svið-
um þar sem um er að ræða heimilaða
en jafnframt skaðlega og heilsuspill-
andi starfsemi. Í Bandaríkjunum
hefur dómsvaldið þannig tekið af-
stöðu með þeim sem orðið hafa fyrir
heilsutjóni af völdum vöru eða þjón-
ustu sem sannanlega er skaðvænleg
… Dómar tóku að falla sjúklingum í
hag en tóbaksframleiðendum í óhag
sem kunnugt er. Hið sama á án vafa, í
mínum huga, eftir að gerast varðandi
fjárhættuspilin.“
Vafasöm frávísun
Embætti lögreglustjóra á höfuð-
borgarsvæðinu vísaði þessari kæru
frá og ríkissaksóknari tók undir á
þeirri forsendu að enda þótt grund-
vallarreglan væri sú að fjárhættu-
spil væru ólögleg á Íslandi, þá væru
spilakassar reknir á sérlögum sem
gæfi þeim lögmæti.
Mín skoðun er sú að vafasamt
hafi verið af embætti lögreglustjóra
og embætti ríkissaksóknara að af-
greiða ívitnaða kæru út af borðinu og
vísa ég í þær röksemdir sem hér hef-
ur verið vísað til. Sérleyfisveitingin er
skýrt afmörkuð og þyrfti dómstóll að
kveða upp úr hvort farið er að laga-
bókstafnum. Þá virðist þróunin er-
lendis vera á þann veg að þessi mál
rati í sívaxandi mæli inn í dómsali á
þeim forsendum sem fram koma í
kærunni.
206 milljarðar dollara
Bandaríski tóbaksiðnaðurinn hefur
á 25 árum verið dæmdur til að greiða
206 milljarða dollara í skaðabæt-
ur beint og óbeint vegna afleiðinga
reykinga. Margt bendir til þess að
lögfræðingar séu að vakna til vitund-
ar um að spilafíklar kunni að hafa rétt
að sækja í hendur rekenda spilavítis-
véla og hugsanlega einnig löggjaf-
ans skaðabætur á sömu forsendum
og tilvitnuð kæra frá í sumar byggir á.
Fregnir berast af því bæði vestan
hafs og austan að lögfræðingar
komi saman að bera saman bæk-
ur sínar til undirbúnings atlögu að
rekendum spilakassa og þá sérstak-
lega netspilafyrirtækjunum.
Réttur spilafíkna að vakna!
Fróðlegt væri að vita hvað íslenskir
lögfræðingar eru að hugsa í þessum
efnum. Eflaust eru skoðanir skipt-
ar en til hins hljóta þeir að horfa,
að viðhorfin eru að breytast. Réttur
þeirra sem rekendur spilakassa gera
sérstaklega út á, fólksins sem hefur
ekki stjórn á gerðum sínum frammi
fyrir „söfnunarkössunum,“ virðist
vera að vakna. n
Ögmundur Jónsson
þingmaður Vinstri grænna
Kjallari „Réttur þeirra sem rekendur spila-
kassa gera sérstaklega út
á, fólksins sem hefur ekki
stjórn á gerðum sínum
frammi fyrir „söfnunar-
kössunum“, virðist vera
að vakna.