Dagblaðið Vísir - DV - 07.11.2014, Blaðsíða 47

Helgarblað 7.–10. nóvember 2014 Menning 47
L
eikhópurinn 10 fingur er enginn
nýgræðingur þegar kemur að
barnasýningum. Hópurinn
setti upp verðlaunasýninguna
Skrímslið litla systir mín árið 2012 og
hlaut Grímuna fyrir. Nú hefur sami
hópur sett upp sýninguna Lífið í
Tjarnarbíói. Leikritið segir í raun afar
einfalda sögu. Hún hefst á fæðingu
tveggja vera, leik þeirra og átökum.
Þannig notast hópurinn við áhrifa­
miklar skuggamyndir til þess að lýsa
fæðingu veranna sem ýmist stækka
ógurlega eða ganga saman í eina
veru. Byrjun sýningarinnar er töfrum
líkust og mátti heyra börnin taka and­
köf þegar verurnar urðu að risum,
furðuverum og aftur að manneskjum.
Leikmyndin er mold, sem verurn­
ar, leiknar af Sveini Ólafi Gunnars­
syni og Sólveigu Guðmundsdóttur,
leika sér með á ýmsan hátt. Jafnvel
umbúðirnar utan um moldina verða
að risaeðlum og drekum. Að lokum
bætist vatn við og úr verður bráð­
skemmtilegt drullumall.
Sýningin ber vott um frumlega
sköpunargleði hópsins og virkjar
um leið ímyndunarafl barnanna
sem í salnum sitja. Engin texti er í
sýningunni fyrir utan í upphafi leik­
ritsins þar sem guðleg
rödd heyrist á með­
an verurnar verða til.
Styrkur sýningarinnar
liggur einmitt í þessari
nálgun, og er ekki síst
mikilvæg í heimi þar
sem afþreying er mat­
reidd ofan í börnin.
Þegar sýningu lauk
velti sessunautur
minn, sem er sex ára
gamall, lengi vel fyrir
sér hvaða verur þetta
væru og hvenær þær
voru uppi. Hann var
þess fullviss að þarna færu hellisbú­
ar. Charlotte Böving leikstýrir sýn­
ingunni en Helga Arnalds er list­
rænn stjórnandi. Magga Stína sér
svo um tónlistina. n
Ímyndunaraflið virkjað með drullumalli
Leikhópurinn 10 fingur sýnir leikverkið Lífið
Valur Gunnarsson
valurgunnars@gmail.com
Dómur
Lífið
Leikstjórn: Charlotte Böving
Hönnun: Helga Arnalds
Leikarar: Sólveig Guðmundsdóttir og
Sveinn Ólafur Gunnarsson.
Tónlist: Margrét Kristín Blöndal.
Sýnt í Tjarnarbíói
10 fingur
Lífið er töfrum
líkast, segir
gagnrýnandi.
List og
landakort
Laugardaginn 8. nóvember opn­
ar myndlistarkonan Bryndis
Kondrup sýninguna Af Jörðu –
De Terrae í Ketil­
húsinu á Akur­
eyri. „Þessi
sýning sam­
anstendur af
málverkum og
öðrum hlutum:
skóm sem ég er
búin að klæða með landakort­
um, tveimur vídeóverkum og
röntgenmyndum sem ég er búin
að vinna í. Það má merkja í mál­
verkunum bæði fólk sem rennur
inn í landslag og í röntgenmynd­
unum fer það hina leiðina,“ segir
Bryndís. „Kannski snýst sýningin
svolítið um það, ferðalag okkar
á jörðinni – bókstaflega! – að við
séum dauðleg og rennum saman
við náttúruna sem er vísað til í
landakortunum.“ Sýningin verð­
ur opin þriðjudaga til sunnudaga
til 7. desember.
Skotárás í
Kringlunni
Það má segja að kringlurnar í
Bangkok hafi veitt mér mikinn
innblástur,“ segir Bjarni Klem­
enz um nýútgefna skáldsögu, Já,
en hana skrifaði
Bjarni á heims­
reisu sinni um
Asíu. „Það snýst
allt um peninga
alls staðar, en
þarna er það
sýnilegra – ne­
on­skiltin, vöru­
merkin, neyslu­
æðið – allt snýst
um peninga.“
Já fjallar um þrjá vini og gjörn­
ing þeirra í Kringlunni sem ætl­
að er að tjá háleitar hugmynd­
ir þeirra um ástand mannkyns.
Einn úr hópnum hefur önnur
áform og áður en yfir lýkur verð­
ur dagurinn sá myrkasti í sögu
þjóðarinnar. Bjarni lýsir bókinni
sem grimmri samtímasögu, þar
sem mörkin á milli geðveiki og
ástar eru skoðuð, sem og reiðin
gegn kapítalismanum og neyslu­
æðinu sem umlykur okkur.
Bjarni hyggst fagna útgáfu
bókarinnar í bókakaffihúsinu Iðu
Zimsen með vinum og velunnur­
um næstkomandi laugardag
klukkan 18.00. Tónlistarmaður­
inn El Odderiño mun taka nokkra
slagara ásamt því sem Bjarni
mun segja frá ævintýralegum til­
drögum bókarinnar. Léttar veigar
verða í boði.
Bjarni Klemenz hefur áður
skrifað eina skáldsögu sem kom
út hjá höfundaforlaginu Nýhil.
H
eimildamyndin Salóme
eftir Yrsu Rocu Fannberg
var frumsýnd í Bíó Para­
dís á fimmtudag. Myndin
hlaut fyrstu verðlaun á
heimildamyndahátíðinni Skjald­
borg og er fyrsta íslenska myndin til
að hljóta verðlaun á norrænu stutt­
og heimildamyndahátíðinni Nordisk
Panorama.
Myndin, sem er framleidd af
Skarkala, fjallar um móður Yrsu,
veflistakonuna Salóme Fannberg.
„Hún er sex barna móðir sem gaf upp
listina til að sinna börnunum sínum
í Svíþjóð, svo þegar hún flutti aftur
til Íslands byrjaði hún aftur að sinna
henni. Það er erfitt fyrir mig sem
dóttur að lýsa móður minni. Hún er
flókin persóna sem er kannski frekar
einföld þegar þú kemst inn að bein­
inu hjá henni. Frekar töff út á við, en
frekar mjúk inn á við. Stundum finnt
mér eins og ég þekki hana mjög vel
en stundum kemur hún mér á óvart,“
útskýrir Yrsa Roca.
En af hverju vildi hún gera mynd
um móður sína? „Að vissu leyti var ég
kannski hrædd um bara að það yrði
of seint, að mamma mín myndi bara
deyja eða eitthvað. Þegar ég var að
hjálpa henni að pakka þegar hún var
að flytja til Íslands 2007 þá sá ég svo
mikið af hlutum sem hún hafði gert
og þá rann upp fyrir mér að hún væri
listamaður. Þá rann það líka upp fyr­
ir mér að ég væri að feta í sömu spor
þó að ég hefði aldrei hugsað mér það
og hefði aldrei viðurkennt áður,“ en
Yrsa er sjálf myndlistarkona og hef­
ur stundað nám í myndlist og heim­
ildamyndagerð.
„Upphaflega ætlaði ég að fjalla
um listina og ævi hennar. En mamma
mín er ekkert mjög gjörn á að svara
spurningum og henni fannst ég
ekki hafa undirbúið mig nógu vel.“
Myndin fór því á annan veg en Yrsa
ætlaði, frekar en að vera hlutlæg
mynd af listakonunni Salóme Fann­
berg tók verkið eigin stefnu og má
segja að lokaafurðin fjalli fyrst og
fremst um tvær manneskjur, móður
og dóttur, og áhrifin sem kvikmynda­
tökuvélin hefur á samskipti þeirra.
„Ég ætlaði ekkert að vera nær­
verandi í myndinni, alls ekki að tala
í fyrstu persónu – sem er náttúrlega
bara fáránlegt. Það voru margir sem
bentu á að ég gæti ekkert falið mig.
Þú ert „subjekt“ líka. Þegar ég var að
klippa þá fannst mér mjög mikilvægt
að það væri ekki verið að blekkja.
Við vildum alls ekki að klippa saman
einhverja frasa eins og oft er gert í
heimildamyndum.“
Myndin hefst á samtali þar sem
Yrsa reynir að fá Salóme til að segja
eitthvað um veikindi sín, en hún
er með minnissjúkdóm sem nefn­
ist æðarglöp. Móðirin vill hins vegar
ekki mála sig upp sem aumingja.
Dóttirin sér móður sína líkt og heim­
ildamyndagerðarmaður sem horf­
ir á viðfang sitt, og móðirin er með­
vituð um mögulegan áhorfanda í
kvikmyndatökuvélinni. „Með því
að myndavél sé á staðnum breyt­
ast hlutirnir. Hún er kannski miklu
opnari gagnvart mér þegar mynda­
vélin er ekki þarna. Þarna er ég í
rauninni mjög ómórölsk og er tilbúin
að tala um hvað sem, en það er hún
sem stendur upp fyrir sjálfa sig. Eins
og móðir sem verður einhvern veg­
inn að ala mig upp, útskýra hvað er
rétt og rangt. Og sem betur fer, þegar
maður horfir á þetta eftir á, er hún al­
veg með þetta á hreinu. Ég sé að ég
hefði alveg verið til í að selja skratt­
anum ömmu mína í tökunum.“
Þannig eru í forgrunni spurningar
um siðferði heimildamyndagerðar,
og hvað felst í kvikmyndalist og sköp­
un almennt: „Þetta var eitthvað sem
kom mjög fljótt með efninu, hversu
mikið þetta fjallar bara um að skapa.
Foreldrar eru náttúrlega alltaf stolt­
ir af börnunum sínum en einhvern
veginn er hún líka að setja út á þetta,
og henni finnst ég vera ómórölsk í
minni list. En svo er hún ánægð með
þetta í dag þó að hún viðurkenni það
kannski ekki opinberlega.“ n
Móðir, dóttir og
kvikmyndatökuvél
Yrsa Roca Fannberg frumsýnir heimildamynd um móður sína, Salóme
Mynd um móður Í upphafi átti myndin að fjalla um list og ævi móður Yrsu en verkið tók eigin stefnu.
Kristján Guðjónsson
kristjan@dv.is