Morgunblaðið - Sunnudagur - 20.09.2015, Blaðsíða 39

Það er því miður verið að fangelsa fólk úti um allan
heim fyrir meint afbrot sem aldrei yrði beitt refs-
ingum við hér á landi þótt slík brot væru framin.
Blaðamenn sitja í fangelsum úti um allan heim, þar á
meðal í Moskvu, Kína, Afríku, Suður-Ameríku, svo
fáeinir staðir séu nefndir af mörgum. Samkyn-
hneigðir eru settir í fangelsi í sumum ríkjum Afríku
og haldið þar árum saman. Konur eru grýttar þar
sem lög íslams gilda, jafnvel fyrir það að hafa verið
nauðgað! Kúgun, ritskoðun, mansal, hryllingur og
eymd.
Þegar kominn var maður í borgarstjórastólinn í
Reykjavík sem hafði ríkulegan tíma, þar sem hann
taldi sig ekki þurfa að veita borgarbúum almennan
aðgang að sér eða að sinna venjubundinni fram-
kvæmdastjórn borgarinnar, hví þá aðeins þetta eina
vel auglýsta bréf? Var það bara vegna þess að málið
var í tísku rétt í bili, ekki síst hjá frægðarfólki? Var
gengið eftir svari?
Og nú þegar Dagur B. er formlega kominn með
valdið sem hann fór með áður, hvað sem bréfrit-
aranum leið, er allt í einu ákveðið að höfuðborg Ís-
lands skuli, líkt og í kveðjuskyni, veitast að Ísraels-
ríki af því að hatur á því ríki sé sérstakt hugðarefni
borgarfulltrúa sem ákvað að sitja ekki út kjör-
tímabilið, því hann þyrfti meiri tíma fyrir Hamas-
hreyfinguna. Var þetta gert til að undirstrika að leik-
aragangurinn í höfuðborg landsins hefði ekki með
öllu liðið undir lok með Jóni?
Í óþökk flestra
Í andstöðu við kjósendur innan og utan Reykjavíkur
hefur borgarstjórn reynt að koma Reykjavík-
urflugvelli fyrir kattarnef. Hefur framganga þeirra
sem síst skyldi í því máli, því miður, oftar en einu
sinni vakið mikla undrun.
Þegar það var orðað að til álita kæmi að lögbinda
að ríkisvaldið hlyti að hafa sitt að segja um það hvort
eitt sveitarfélag gæti skaðað hagsmuni margra ann-
arra sveitarfélaga með stefnu sinni, og þegar einnig
háttaði svo til að um mál væri að ræða sem varðaði
almennan þjóðarhag, þá var rokið upp. Sumir sögðu,
eins og ýtt væri á takka, að með slíkri lagasetningu
væri brotið gegn ákvæðum stjórnarskrár um sjálf-
stæði sveitarfélaga. Þetta var fullyrt án nokkurrar
athugunar og mjög hæpið er að sú fullyrðing fái
staðist.
Valdmörkin þar
Hitt ætti hins vegar að vera þekkt staðreynd að valdi
sveitarfélaga eru margvísleg takmörk sett. Lögmæt-
isreglan segir okkur það að sveitarfélögum sé óheim-
ilt að taka sér vald sem að lögum er falið öðrum.
Í því sambandi má vísa til lokaritgerðar í lagadeild
Háskóla Íslands, „Valdmörk sveitarfélaga“ frá árinu
1976, sem þeir Baldur Möller ráðuneytisstjóri og
Steingrímur Gautur Kristjánsson héraðsdómari voru
prófdómari og umsjónarkennari að.
Sitthvað hefur auðvitað breyst frá þessum tíma en
grundvallaratriðin eru auðvitað hin sömu. Rík-
isvaldið, ríkisstjórn og löggjafarþing eftir atvikum,
fara þannig með utanríkismál þjóðarinnar. Þess
vegna höfðu sveitarfélögin í kringum Varnarsvæðið í
Keflavík takmörkuð áhrif á það sem þar gerðist.
Þetta sama á við um allan hinn lýðræðislega heim.
Halda menn til að mynda að vildi Obama forseti og
þingið heimila Kúbu að opna sendiráð í Wahsington
þá gæti einhver sérlundaður meirihluti þar í bæ
bannað það? Til dæmis í tilefni þess að einn af borg-
arfulltrúnum þar hefði ákveðið að hætta til að geta
sinnt hugðarefnum sínum í Kólumbíu?
Þegar heimsfrelsandi minnihluti, á dögum kalda
stríðsins, boðaði hjartnæma hugmynd um það í borg-
arstjórn að Reykjavík yrði lýst „kjarnorkufrítt
svæði“ lagði þáverandi borgarstjóri til að byrjað yrði
á Árbæjahverfinu til að sjá hvernig það reyndist.
Málið náði ekki mikið lengra.
Eftirminnilegt framkvæmdaskeið
Í mörg ár var því haldið fram, eins og staðreynd
væri, að borgarstjórnarmeirhlutinn sem var í
Reykjavík frá 1982-1991 hefði skuldsett höfuðborg-
ina upp fyrir höfuð.
Engin rök voru þó færð fram fyrir slíkum fullyrð-
ingum. Þetta hlyti bara að hafa gerst, vegna marg-
víslegra stórvirkja sem þá áttu sér stað í borginni og
blöstu við hverjum manni. Ný hverfi eins og t.d. í
Grafarvogi voru byggð upp með undra hraða. Tekin
var upp sú stefna að allir sem vildu skyldu fá lóð í
Reykjavík, en með vinstrimeirihluta í Reykjavík frá
1978-1982 hafði orðið stöðnun í lóðamálum. Hafið var
mesta átak sem gert hafði verið í holræsamálum
borgarinnar. Fylgt var eftir „Grænu byltingunni“
sem meirihluti undir forystu Birgis Ísl. Gunnars-
sonar hafði hafið. Gerður var Húsdýra- og síðar Fjöl-
skyldugarður í Laugardal. Bygging Borgarleikhúss,
sem vinstri meirihlutinn hafði stöðvað, var sett í full-
an gang og lokið fljótt og vel. Um líkt leyti var
höggvið á hnúta í Kringlunni svo uppbygging gæti
hafist þar. Perlan var reist á Öskjuhlíð og Ráðhús
fyrir Reykvíkinga, þrátt fyrir mótmæli og ótrúlegar
hrakspár „sérfræðinga.“ Stærsti hluti Viðeyjar var
keyptur og Viðeyjarstofa og Viðeyjarkirkja sem
Sverrir Hermannsson menntamálaráðherra stóð fyr-
ir að færð væru borginni á 200 ára afmæli, voru
byggð upp á tveimur árum, ásamt veglegri bryggju.
Stórbrotin uppbygging hófst á Nesjavöllum og
borginni voru tryggð þar mikilvæg framtíðarlönd
með kaupum.
Mikilvæg skref voru stigin í hafnargerð hjá borg-
inni og framtíð hennar sem útflutningshafnar
tryggð. Settur var þungi í að ljúka Borgarspít-
alanum. Þá var hafið mikið og áður óþekkt átak af
borgarinnar hálfu við byggingu öldrunar- og hjúkr-
unarheimila. Hér eru aðeins fáein atriði nefnd eftir
minni. Ekki verður deilt um það að mikið fram-
kvæmdaskeið var hafið, en hvernig fóru þá fjár-
málin?
Framkvæmdaskeiðið sker sig úr
Viðskiptablaðið birti hinn 17. þessa mánaðar grein-
argerð og súlurit yfir skuldastöðu borgarinnar síð-
ustu 35 árin.
Þar sést að skuldir borgarinnar fóru nokkur vax-
andi á árum vinsri stjórnarinnar 1978-1982. En með
nýjum meirihluta varð breyting. Sýnir súluritið að
næsta áratuginn var vel haldið um. Skuldir Reykja-
víkurborgar fóru lækkandi á ný. Það var gleðiefni.
En hitt sem gerðist á sama tíma og framkvæmdir
voru svo öflugar og skuldir lækkuðu sést ekki á súlu-
ritinu. Skattar Reykjavíkurborgar, jafnt á ein-
staklinga sem fyrirtæki voru lækkaðir á sama tíma.
Frá og með valdatöku R-listans fór að síga á ógæfu-
hliðina í fjármálum borgarinnar. Því var þó fjarri að
þá hafi framkvæmdaviljinn í höfuðborginni verið
mikill. Nú eru skuldir borgarinnar orðnar áhyggju-
efni og það þótt allir gjaldstofnar hafi verið keyrðir
upp í topp. Nýlega kom í ljós að ringulreið ríkir í
daglegri fjármálastjórn borgarinnar. Í stað þess að
snúa sér að því forgangsverkefni þykjast borgaryf-
irvöld þurfa að taka yfir utanríkismál landsins og
hafa þau til að nesta einn af pólitísum samherjum
sínum sem flyst á nýjar slóðir.
Lærdómsefni
Eftir hið dapurlega tímabil þeirra Dags B. og Jóns
Gnarr Kristinssonar var stemningin hjá borgarbúum
sú að aðeins 60% þeirra gátu hugsað sér að fara á
kjörstað vorið 2014! Eftir 8 ára samfellda stjórn
Sjálfstæðisflokksins gekk samhentur meirihluti hans
til sinna þriðju kosninga og fékk þá yfir 60% at-
kvæða í sinn hlut. Slíka einkunn hafa borgarbúar
ekki í annan tíma gefið sínum meirihluta, hún er ein-
stök í sögu Reykjavíkur.
Fámennið á kjörstað vorið 2014, aðeins um 60%
treystu sér þangað og hinn einstæði 60% sigur í
kosningunum 1990, getur sagt hverjum og einum þá
sögu sem hann vill.
En örugglega má draga þá ályktun af þessum töl-
um, þegar horft er á þær saman, að kjósendum líki
það best þegar umboðið, sem þeir veita, er metið og
það tekið alvarlega og af ábyrgð og þunga.
Sýndarmennskan og brölt eftir hverri bólu sem
birtist og bardagi um hver geti náð að verða bjart-
asti bjálfinn áður en þær springa stuttu síðar, mun
að lokum skila litlu.
Jafnvel engu.
yrri helmingur ársins* F
Morgunblaðið/Eggert
20.9. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 39