Skólavarðan - 01.03.2001, Page 7

Leikræn t ján ing
9
leiklistar og öðrum þáttum hennar í skóla-
starfi og leikarar fengju kennslu þar sem
áhersla væri lögð á að gera þá að sérfræð-
ingum við að aðstoða almenna kennara úti í
grunnskólunum, annast valnámskeið í leik-
list og setja upp leiksýningar með börnum.
Anna Jeppesen
Höfundur er aðjunkt í almennum kennslu-
fræðum og kennslufræði leiklistar við KHÍ.
Leikræn
tjáning sem
kennsluaðferð
• Hefurðu áhuga á að gæða
bóklegu fögin lífi?
• Hefurðu áhuga á að efla
sjálfstraust nemenda?
• Hefurðu áhuga á að vinna
með rödd og líkama?
• Hefurðu áhuga á að örva
sköpunargáfu nemenda?
• Hefurðu áhuga á að nota
leikræna tjáningu sem
kennsluaðferð?
Leikræn tjáning er kennsluaðferð sem
stuðlar að öllu framangreindu. Aðferðina er
hægt að nota í nánast öllum kennslugrein-
um, þó að mest sé hún notuð í tungumála-
kennslu, samfélagsfræði og lífsleikni.
Leikræn tjáning í íslenskukennslu
og samfélagsfræði
Ef þú ert kennari á unglingastigi og ert
að hugsa um að velja góða bók fyrir bekk-
inn sem allir nemendur eiga að lesa er bók-
in Híbýli vindanna eftir Böðvar Guðmunds-
son góður kostur. Þetta er skemmtileg bók,
full af sögulegum fróðleik og unglingum
finnst gaman að lesa hana. Ekki er verra
þegar þeir biðja um að framhald bókarinnar
sé einnig lesið. Samhliða er hægt að vinna
með valda þætti úr bók Helga Skúla Kjart-
anssonar Vesturfararnir.
Híbýli vindanna gerist í kringum alda-
mótin 1900 og lýsir lífi fólks á Íslandi á
þeim árum. Harðræði, barnadauði og veik-
indi herjuðu á landsmenn. Hluti Íslendinga
tók þá ákvörðun að flytja vestur til Kanada í
von um betra líf. Við kynnumst þessu fólki
í bókinni, vonum þeirra og þrám og fylgj-
umst með hvernig þeim vegnar í fyrirheitna
landinu.
Að lestri loknum, þegar nemendur hafa
lokið skriflega þætti kennslunnar, er gott að
festa efni bókarinnar betur í minni með
leikrænni tjáningu. Reynslan hefur sýnt að
nemendur muna betur námsefnið ef unnið
er með það á leikrænan hátt.
Hér fylgja nokkrar tillögur um hvernig
hægt er að vinna með Híbýli vindanna.
Sum verkefnin er hægt að taka inn á milli,
önnur er betra að taka í lokin.
„Láttu drauminn þinn rætast”
Bekknum er skipt niður í hópa, fjórir í
hverjum hópi. Hver hópur býr til „kyrr-
mynd” (allir eru styttur) af því hvernig þeir
vona að lífið verði í Kanada. Mikilvægt er
að leggja áherslu á að styttan er alltaf graf-
kyrr. Ef kennari vill síðan fá nemanda til
þess að segja frá því hvað hann er að hugsa
getur hann ýtt á nef hans eða enni og stytt-
an byrjar þá að tala og segja deili á sér.
Endursögn
Hóparnir halda áfram að vinna saman.
Þegar kennarinn gefur merki byrjar einn
nemandinn að endursegja efni sögunnar.
Eftir nokkrar sekúndur segir kennarinn “-
skipta” og þá tekur næsti nemandi við og
heldur áfram með söguna og síðan koll af
kolli. Er sögunni er lokið má biðja hópana
að ræða saman og athuga hvort sagan hafi
breyst eða hvort eitthvað hafi vantað.
Kennari getur einnig látið nemendur segja
frá sögunni með mismunandi tilfinningar í
huga svo sem reiði, gleði, afbrýðisemi
undrun o.s.frv. Einnig geta persónurnar í
sögunni sagt frá henni á sinn hátt.
Kennari í hlutverki
Kennarinn bregður sér hér í hlutverk.
Gott er fyrir hann að hafa ákveðið tákn fyr-
ir hvert hlutverk. Táknið er þá hlutur eða
fatnaður sem tengist hlutverkinu í huga
nemenda og auðveldar þeim þannig að taka
hlutverkið alvarlega. Dæmi um þetta er til
dæmis stafur fyrir gamalt fólk, sloppar fyrir
sérfræðinga og margskonar hattar og húfur.
Kennari setur sig í hlutverk bónda á Íslandi
(neftóbaksdós gæti verið táknið) og spyr að-
alsögupersónu Híbýla vindanna ýmissa
spurninga. Hann reynir með leið-
andi spurningum að fá fram alla þá
sögulegu þekkingu sem nemendur
búa yfir. Hann getur til dæmis spurt
allan bekkinn eins og hann væri að-
alpersóna sögunnar sem nefnist
Ólafur. Spurningar gætu verið á
þessa leið:
„Ólafur, gæti ég fengið að spyrja
þig nokkurra spurninga? Ég veit að
þú ert að flytja til Kanada. Ég er að
hugsa um að flytja þangað sjálfur.
Veistu hvernig lífið er þarna? Veistu hvað
maður má hafa mikinn farangur með sér á
skipinu?“
Fundur vesturfara
Fjórir nemendur vinna í hópi. Þeir eru á
leið til Kanada saman. Nemendur verða að
ákveða hvað þeir mega taka með sér á skip-
ið. Hafa ber hugfast að sumir hlutir eru
nauðsynlegri en aðrir. Þegar fundi er lokið
útbýr hver og einn lítið koffort eða teikn-
ingu af kofforti þar sem þeir teikna eða
skrifa niður hvaða hluti þeir ætla að hafa
með sér.
Slúðurhringurinn
Bekknum er skipt í tvo hópa. Annar hóp-
urinn leikur Íslendinga sem eru nýkomnir
til Kanada og hinn leikur Kanadamenn sem
voru þar fyrir. Þeir standa hvor á móti öðr-
um.
Kanadamenn ræða sín á milli um Íslend-
ingana. Eru þeir með lýs, bera þeir drep-
sóttir með sér, af hverju eru þeir svona
klæddir? Íslendingarnir ræða hins vegar um
Kanadamenn. Hvernig geta þeir borðað
Ása Helga Ragnarsdóttir: „Reynslan hefur sýnt
að nemendur muna betur námsefnið ef unnið er
með það á leikrænan hátt.”