Skólavarðan - 01.03.2011, Blaðsíða 6

6
Skólavarðan 1.tbl. 2011mEnntApóLItík
Samkvæmt lögum á framhaldsskólinn að vera fyrir alla og án aðgrein-
ingar. Þetta er falleg hugmyndafræði og varla hægt að vera henni mót-
fallinn. Hins vegar má velta því fyrir sér hvort þessi hugmyndafræði
virki í reynd. Er skólinn í raun fyrir alla og er skóli án aðgreiningar
heppilegasta formið fyrir alla? Mér hefur alltaf fundist að okkur hafi
ekki tekist nægilega vel til við að búa til þennan fyrirmyndarskóla.
Skólinn er og á að vera íhaldssamur
Stundum finnst mér eins og menntakerfið sé orðið eins og uppdagað
nátttröll lengst inni á öræfum. Inntak og form náms eru ekki í neinum
takti við þann raunheim sem nemendur búa og hrærast í. Við erum búin
að ganga í gegnum gífurlega flókna tæknibyltingu á örskömmum tíma
sem hefur umbylt veruleikanum. Skólinn er í eðli sínu íhaldssamur
og á lika að vera það. En íhaldssemin má ekki verða til þess að hann
einangrist. Við kennarar kvörtum og kveinum yfir doða og áhugaleysi
nemenda okkar. Við kvörtum yfir því að þeir lesi ekkert, vinni ekki
heimavinnuna sína, slugsi, slóri og flosni svo upp. Brottfall er stór og
dýr meinsemd. Menntakerfið kostar skattborgara drjúgan skilding og
varla er hægt að kenna launum kennara um þann óhóflega kostnað.
Ég hef lengi talið að skólakerfið verði að fara að mæta nemendum þar
sem þeir eru staddir en ekki þar sem því finnst að þeir ættu að vera
staddir. Það þyrfti að umturna öllu kerfinu innan frá, hugsa inntakið
og markmiðin algerlega upp á nýtt, stokka allt upp á nýjan leik. Það er
engin lausn fólgin í því að staga sífellt í götin og bæta við hjáleiðum
þangað til kerfið er orðið eins og eitt risastórt brogað og ósamstætt
bútasaumsteppi.
Sveigjanlegri skóli
Nýtt Ísland, nýr skóli, ný hugsun. Hugarfarsbreytingin sem við þurfum
svo nauðsynlega á að halda verður hvergi til nema í menntakerfinu.
Nýi skólinn, bæði grunn- og framhaldsskólinn, þarf að vera sveigjan-
legri, námsinntakið nýstárlegra, fjölbreyttara, meira skapandi bæði í
hugsun og verki, í meiri tengslum við raunheiminn og við hæfi þess
breiða nemendahóps sem hann á að höfða til. Samstarf skólastiga þarf
að vera miklu markvissara og skilin milli þeirra fljótandi. Eitt allra
mikilvægasta verkefni skólans er að endurskoða og endurskapa inntak
námsins til samræmis við veruleikann. Það þarf að fleyta skólanum inn
í 21.öldina.
Mismunandi efni fyrir mismunandi nemendur
Skólinn verður að halda standard. Skólinn verður að gera kröfur. Ég
er alveg sammála því. Skólinn á að gera kröfur. Við höldum engum
standard með því að fóðra nemendur á námsefni og kennsluháttum
sem ná engan veginn til þeirra. Við getum ekki gert kröfur sem þeir
geta ekki staðið undir. Við verðum að matreiða mismunandi efni ofan
í mismunandi hópa, beita mismunandi námsmati og gera mismunandi
kröfur – ef skólinn á að standa undir því nafni að vera fyrir alla og án
aðgreiningar. Við megum ekki alltaf skýla okkur á bak við miðlæga
námsskrá þegar rætt er um inntak námsins. Ef ráðuneytið sér ekki hvað
það er arfavitlaust að skylda t.d. nemendur í íslensku sem ekki eru á
bóknámsbraut að læra málfræði og setningafræði í stað þess að leggja
meiri áherslu á lestur og lesskilning þá verðum við kennarar að benda
því á það. Annars erum við stöðugt að eyða ómældri orku, tíma og
fjármunum til einskis. Nemendum leiðist, kennarar brenna út á eilífu
eintali sínu við tómið. Skólastarfið verður fullkomlega árangurslaust.
Skólinn sem félagslegt úrræði
Á tímum atvinnuleysis, niðurskurðar og almennrar eymdar í íslensku
samfélagi finnst mér ekkert óeðlilegt að skólinn hafi hlutverki að gegna
sem félagslegt úrræði. Kannski ætti það að vera eitt af hlutverkum hans
á öllum tímum. Einu sinni var einkum litið á skólann sem þekkingar-
miðstöð, svo var lögð rík áhersla á hann sem uppeldismiðstöð og núna
líka sem félagsmiðstöð. Það hlýtur alltaf að vera betra að halda ung-
lingum inni í ákveðnu ferli innan veggja skólans heldur en láta þá ráfa
Texti: Jórunn Tómasdóttir
Höfundur er framhaldsskólakennari
Mynd: Frá höfundi
Við þurfum hugarfars-
breytingu í menntakerfinu
„Við verðum að matreiða mismunandi efni
ofan í mismunandi hópa, beita mismunandi
námsmati og gera mismunandi kröfur“