Gerðir kirkjuþings - 2010, Qupperneq 40

40
Ávarp biskups Íslands, Karls Sigurbjörnssonar

Dómsmála- og mannréttindaráðherra, Ögmundur Jónasson, forseti kirkjuþings, þing-
fulltrúar, góðir gestir.

Við mætum til kirkjuþings á miklum óvissu- og átakatímum þjóðar og kirkju.
Ég hlustaði ekki alls fyrir löngu á mann sem stýrir félagsmálakerfi stórs sveitarfélags
tala um stöðu heimilanna í landinu. Hann sagði eitthvað sem svo að hér hefði verið
hrun og hér hefði verið kreppa en nú væri það orðið ástand. Orðið ástand sat eftir í
huga mér. Kreppa er tímabundið fyrirbæri, ber í sér tækifæri til breytinga og umbóta.
Hrun er áfall en svo einhenda menn sér í að hreinsa til og reisa úr rústum. Ástand lýsir
veruleika sem virðist kominn til að vera, og felur í sér vonleysi og vantraust. Þegar
það grípur um sig í samfélaginu, þá eru grunnstoðir þess í hættu. Almenningi virðist
sem hagsmunir hinna auðugu séu teknir fram yfir hagsmuni einstaklinga og heimila
og réttur hins almenna skuldara sé fyrir borð borinn þótt flestir viðurkenni
forsendubrest í orði. Og þegar þúsundir fjölskyldna sjá hag sínum stefnt í voða og sjá
engar aðgerðir sem að gagni mega koma, þegar fjöldi fólks hefur flutt úr landi eða er
að íhuga það í alvöru, af því að hér er enga vinnu að fá og engin úrræði í sjónmáli,
þegar biðraðir myndast þar sem útdeilt er mat og fatnaði til fátækra, þá blasir við
ástand sem við megum ekki una, ólíðandi smánarblettur á okkar þjóðfélagi. Mörgum
finnst sem íslenskt samfélag sé að skiptast í tapara og sigurvegara, gjáin þar í milli sé
að dýpka. Það er alvarlegt ástand og óþolandi með öllu. Sagan kennir okkur að þess
konar ástand grefur undan lýðræðinu, kallað er eftir hinum sterka leiðtoga sem skili
þeim árangri sem fulltrúalýðræðinu virðist um megn, hrópin og slagorðin taka yfir.

Þorri fólks sýnir þó æðruleysi, kjark og vit, samkennd og sjálfsstjórn til að takast á við
ástandið. En fólk þarf að sjá og finna árangur fórna sinna og viðleitni, það þráir að sjá
öfl umbreytingar að verki við að breyta ástandi vonleysis og uppgjafar til upp-
byggingar. Alþingi og stjórnvöld og fjármálastofnanir landsins gegna sannarlega
lykilhlutverki. En ekki síður sá félagsauður og mannauður sem er að finna í
nærsamfélaginu. Þar er vettvangur kirkjunnar, safnaða hennar og stofnana.

Þótt ástandið sé alvarlegt, þá má samt víða merkja vonartákn og vorboða.
Ísland er þrátt fyrir efnahagshrun í 17. sæti á lista Sameinuðu þjóðanna hvað varðar
lífskjör í heiminum, við hlið Finnlands. Á mælikvarða heimsbyggðarinnar erum við
ótvírætt vellauðug og megum ekki missa sjónar á þeim nægtum sem við þrátt fyrir allt
njótum.

Þjóðfundurinn gefur vonir um að takast megi að virkja það mikla afl og auð sem býr í
íslenskri þjóðarsál til sóknar fyrir og samstöðu um grundvallarþætti hins góða
samfélags. Landsmót æskulýðsfélaga kirkjunnar sem haldið var á Akureyri á
dögunum vekur mér vonir. Það er mér ógleymanlegt að hitta fyrir þessi sjö hundruð
ungmenni sem voru komin saman undir forystu dugmikilla presta, djákna og
æskulýðsleiðtoga hvaðanæva af landinu og lögðu sig fram um að fræðast um fátækt í
heiminum og söfnuðu fé til að leysa 60 ánauðug börn á Indlandi úr ánauð. Kjörorð
þeirra voru: „Við erum hendur Guðs í þágu góðra verka í heiminum. Enginn getur
gert allt – allir geta gert eitthvað!“ Það var vonargeisli sem varpar birtu sinni inn í
veturinn. Eins er um þær góðu viðtökur af hálfu almennings sem fermingarbörnin
hafa fengið undanfarna daga er þau hafa gengið í hús til að safna til vatnsverkefna
Hjálparstarfs kirkjunnar, það vekur von og gleði. Sá virki stuðningur sem margar