Félagsbréf - 01.03.1963, Page 83

ekki hægt að verjast þeim grun, að
myndirnar hafi ráðið, hver atriði voru
tekin með, en þær ekki valdar eingöngu
textanum til upplyftingar og skýring-
ar. Sé þetta rétt, eru myndirnar aðal-
atriðið og textinn frekar þeim til skýr-
ingar. Það kann því að virðast út í
hött að fara að benda á atriði, sem
hafa lent utangarðs, en æskilegt hefði
verið að fá með. Þó skal aðeins drepið
á örfá slík.
Kristinni trú er úthlutaður langrúm-
astur sess í bókinni eða fullur þriðj-
ungur hennar. Þó er þar að engu getið
margs 'þess, sem notadrjúgt er til skiln-
ings á uppruna og eðli þeirrar trúar
og fyrstu göngu hennar. Hvergi er
minnzt á þær trúarstefnur, sem at-
kvæðamestar voru fyrir botni Miðjarð-
arhafs í bernsku kristninnar og sett
hafa varanlegt mark á hana. Þó er
Essena aðeins getið, en stutt og af
geysimikilli varfærni. Ekki eru nefnd
áhrif persneskrar trúar á Gyðingdóm
og þaðan á kristnina, ekki er heldur
minnzt á hugmyndakerfi hins austur-
lenzka goðlega konungdæmis, sem þó
hefur lagt til geysimikið í symbólmál
biblíunnar og er ein af stoðum Mess-
íasarhugsunar Gyðinga og þann veg
eitt foreldri kristindómsins. Þá verður
þess heldur ekki vart, að getið sé til
muna um áhrif hellenskrar heimspeki
á kristna hugsun, og eru þau áhrif þó
langt frá því að vera lítil. Við þessa
upptalningu mætti enn bæta. Og í fleiri
köflum en þeim um kristnina er margs
að sakna. Mér þykir til dæmis skaði,
að ekki skuli rakin nánar en gert er
þróunarsaga Hindúasiðar allar götur
aftur í Rigveda. Og óskiljanlegt er
mér með öllu, hvernig hægt er að
minnast svo á Zen-grein Búddhadóms,
að ekki sé getið skyldleika stefnunn-
ar við Taó-siðinn kínverska, og er hann
þó annað foreldri hennar, og Zen
óhugsandi í sömu mynd án Taó-siðar-
ins.
En frekar ber að fagna því, sem
í bókinni stendur, en sýta það, sem
ekki er þar með. Og því er ekki
að leyna, að ærinn fróðleik er í henni
að finna um kjarna trúarbragðanna
sex og lífsviðhorf 'þeirra manna, sem
þau aðhyllast. Ekki hvað sízt er feng-
ur í þeim brotum úr helgiritum, sem
fylgja í lok hvers þáttar. Þess er helzl
að sakna, að þeir kaflar skyldu ekki
vera lengri, en slíkar beinar heimildir
um trúarkenningar og trúarlíf eru að
jafnaði drýgri til fróðleiks en flestai
endursagnir. Bókin er skrifuð á vönd-
uðu máli og hefur yfirleitt tekizt vel
að finna erlendum hugtökum og heit
um stað í tungunni, og eins og við er
að búast, er yfirleitt farið með efni og
staðreyndir í samræmi við það, sem
bezt er vitað á vorum dögum. Þó má
deila um einstök smáatriði. Til dæmis
er hæpið það, sem segir á bls. 19, að
„í alþýðutrú Hindúa virðist skaparinn
Brahma hafa gleymzt með öllu“, ef
þetta er skilið svo, að átrúnaður á
guðinn hafi verið við lýði, en lagzt nið-
ur. Hitt mun nær sanni, að raunveru-
legur átrúnaður á guðinn Brahma hafi
aldrei verið neinn í vitund alþýðu,
heldur sé hér um að ræða guðfræðinga-
guð, skapaðan af hugsuðum til að fylla
ákveðna eyðu í kerfi og sem slíkur
andvana fæddur. Eins er vafasamur
sá skilningur á svo kölluðum frum-
FÉLAGSBRÉF 47