Félagsbréf - 01.12.1963, Blaðsíða 62

hálftaminn, enda kemur tamningamað-
urinn með hann inn í söguna. Folinn
er ókyrr, þegar knapinn vill komast á
bak, það er allt og sumt. Allir, sem
þekkja hesta, vita mun á „ólmri
ótemju“ og ókyrrum hesti, þegar farið
er á bak. Enda væri ég til lítils svo að
segja alinn upp á hestbaki, ef ég
kynni ekki skil á þessu. En svona er
nákvæmnin þarna hjá ritdómara. Enn
segir hann hiklaust, að sagan telji
aðalpersónuna bráðsnjallan rithöfund.
Hvergi er þetta sagt; miklu fremur er
ofl látið liggja að því, að honum hefði
getað tekizt betur.
Á þessi ákveðnu atriði er bent til
að sýna umgengni ritdómarans við
kaldar staðreyndir. Mörg fleiri dæmi
mætti taka, ef rúm leyfði og ástæða
væri til. Látum okkur þetta samt í
léttu rúmi liggja. Hitt er alvarlegra,
og lýsir illkvittni og geðvonzku rit-
dómara við að undirbyggja dóm sinn,
að svo að segja allar tilvitnanir hans
eru rifnar úr samhengi og notaðar
eflir eigin höfði, sem ekki virðist súta
smámuni, og öll skírskotun til sög-
unnar er gerð í því augnamiði einu að
kasta sem mestri rýrð á hana. Samtöl
eru vægast sagt notuð af lítilli nær-
færni, eitt látið gilda um þetta, sem
á við allt annað, ummæli einhverrar
persónu við ákveðið tækifæri og undir
vissum kringumstæðum gerð að al-
gildum sannindum höfundar og meiti-
ingu hans með verkinu. Maður býst
við svona vinnubrögðum af óvönduð-
um blaðasnáp, en varla af höfundi,
sem sjálfur fæst við að setja saman
bækur. Og ertu ekki sammála mér í
því, að þetta beri ekki vitni of mikilli
ærukennd hjá riti, sem vill ræða um
bækur í alvöru?
Hvers vegna þurfa menn að vera
svona óheiðarlegir, þótt þeim falli
ekki bók eða höfundur í geð?
Ég ætla ekki að elta ólar við full-
yrðingar ritdómara um stíl bókarinn-
ar. Eitt vildi ég þó drepa á, því að
það veit ég betur en hann og hlýt að
vita betur. Hann segir, að „höfundur
hafi sýnilega lagt á sig nokkuð (sic)
erfiði við að sanka að sér nýyrðum
úr reykvísku.“ Mætti ég, aumur mann,
lýsa yfir því, að ég hef ekkert erfiði
lagt á mig í þessum efnum. Ég hélt
það væri sæmilega lýðum ljóst, að ég
hef umgengizt og unnið með ungling-
um á gelgjuskeiði um langt árabil,
og raunar alla ævi, og auk þess hef ég
lesið þúsundir ritgerða og ti'lraunir
til ritsmíða fólks á þessi reki síðustu
árin. Ég þarf því ekki að sanka að
mér málfari eða þekkingum á „týp-
um“ af þeirri gerð, sem ritdómaran-
um verður svo tíðrætt um. — En
kannski veit hann þetta allt miklu bet-
ur en ég.
Annars er alltaf svolítið gaman að
skýrgreiningu ritdómara á persónum,
sem maður hefur fengizt við, og
stundum verður ýmislegt skrýtið uppi
á teningum. f þessu sambandi kemur
mér í hug staðhæfing eins kunnasta
ritdómara landsins um persónu í ann-
arri bók eftir mig. Hann fullyrti, að
ég hefði ætlað mér að gera þessa per-
sónu ógeðþekka, en útkoman hefði
bara orðið sú, að lesandinn fengi sam-
úð með henni! Þá hló ég. Mér hafði
nefnilega alltaf þótt svolítið vænt um
þessa persónu. Annar ritdómari sagði
58 FÉLAGSBRÉF