Félagsbréf - 01.12.1963, Blaðsíða 67

þeirra og orðlist, sem beint hefur áhuga
margra mikilhæfra manna að þeim
víða um lönd, auk þess sem þær bjóða
upp á margvísleg og flókin bókmennta-
söguleg vandamál, er skarpskyggnum
mönnum þykir sómi að glíma við. Etm
fremur er öllum málvísindamönnum
á hinu germanska málsvæði lífsnauð-
syn að kunna skil á íslenzkri tungu.
Á löngum rannsóknar- og höfund-
arferli sínum hefur dr. Einar Ól.
Sveinsson valið sér hugtæk og vegleg
viðfangsefni. Óræk vitni þess eru rit
hans um Njálu, íslenzkar þjóðsögur,
Sturlungaöld og aldur fslendinga-
sagna. Þetta nýja verk er þó víð-
feðmara og stærra í sniðum, eins og
það er fyrirhugað, en nokkurt hinna
fyrri rita hans, þrjú stór bindi um
íslenzkar bókmenntir í fornöld, frá
upphafi landnáms og væntanlega fram
um miðja fjórtándu öld, auk þess sem
óhjákvæmilegt er að rekja ræturnar
alllangt aftur fyrir íslands byggð.
Eins og alþjóð er kunnugt orðið,
kom fyrsta bindi fslenzkra bókmennta
í fornöld út á síðastliðnu hausti og
hefur því senn verið ár á bókamark-
aðinum. Fyrsti þriðjungur þessa
bindis fjallar að nokkru leyti um
forsögu íslenzks kveðskapar og hinn
þjóðfélagslega jarðveg, sem hann er
sprottinn úr, auk þess, sem hann er al-
menn greinargerð fyrir öllum fornum
kveðskap á fslandi, svo sem tegund-
um hans, bragfræði og orðfæri. Hinir
tveir þriðju hlutarnir fjalla beint um
eddukvæði, bæði goðakvæði þau og
hetjukvæði, sem venjulega eru prentuð
í útgáfum Sæmundar-Eddu, og nokkur
kvæði og kvæðabrot, sem varðveitt
eru innan um óbundið mál í ýmsum
fornritum, einkum þó fornaldarsög-
um, en allur þorri þessa kveðskapar
eru leifar fornra hetjukvæða, sem er
miklu eldri en ritin sjálf. Rétt upp úr
síðustu aldamótum söfnuðu tveir
Þjóðverjar, þeir Andreas Heusler og
Wilhelm Ranisch, saman miklum hluta
slíks kveðskapar og gáfu út undir
nafninu Eddica minora, er kalla mætti
á íslenzku Eddukvæði hin minni, og
er þó enginn smáskáldabragur á kvæð-
um þessum, enda þótt sum þeirra
muni nú ekki vera nema svipur hjá
sjcn, því að þau hafa laskazt og skerzt
til mikils baga. í tveimur síðari I)ind-
um verksins munu svo verða gerð skil
öðrum kveðskap fornum en eddukvæð-
um, en síðan allri sagnarituninni og
öðrum ritum í sundurlausu máli.
Með hinum rækilega inngangi sín-
um í fyrsta bindinu hefur höfundur
vafalaust búið vel í haginn fyrir sig
og sparað sér margt ómakið og tals-
vert rúm í framhaldi verksins. En
þegar á það er litið, að kaflinn um
sjálf eddukvæðin nær yfir röskar 360
síður, mætti ætla, að höfundi væri
nokkur vandi á höndum að hemja
allt hið víðtæka efni, sem bíður næstu
binda, innan þeirra marka, er verk-
inu voru sett í upphafi. Eftir lestur
fyrsta bindisins mundi það þó vissu-
lega verða fæstum harmsefni, þó að
ritið lengdist eitthvað í meðförum frá
upphaflegri áætlun.
í slíku riti sem þessu þarf að skyggn-
ast víða um og líta á rannsóknarefnið
frá margvíslegu sjónarmiði. Þetta hef-
ur vitaskuld áhrif á stílinn. Hrein
bókmenntasöguleg vandamál, svo sem
FÉLAGSBRÉF 63