Fréttablaðið - 19.10.2016, Síða 16

Samfélag nýsköpunar er sam-félag sem ungt fólk kýs að búa í. Framtíðin er núna og Sam-
fylkingin ætlar að setja í forgang
að styrkja fjármögnunarumhverfi
nýsköpunarfyrirtækja á Íslandi og
gera þeim þannig kleift að komast
almennilega á legg. Um leið verðum
við að einfalda starfsumhverfi nýrra
fyrirtækja og hvetja þannig fleiri
til þess að láta reyna á hugmyndir
sínar. Slíkar breytingar þurfa ekki
og eiga ekki að taka fleiri ár.
Verðmæti hugvitsins
Ólíkt mörgum öðrum þjóðum
eigum við ríkulegar auðlindir – á
landi og sjó. Auðlindirnar eru góður
grunnur til að byggja á, en það er
ekki hægt að auka verðmæti þeirra
með því að ganga sífellt lengra í
nýtingu þeirra. Ný verðmæti verða
að byggja á hugviti.
Nýsköpun er grunnurinn að sam-
keppnishæfni þjóða og þar með
bættum lífskjörum. Nýsköpun
verður bæði til með sköpun nýrra
atvinnugreina, eins og tölvuleikja-
iðnaðar, en líka með framþróun í
undirstöðuatvinnugreinum á borð
við sjávarútveg, landbúnað, orku-
iðnað og ferðaþjónustu. Nýsköpun
verður til þar sem menntun og
atvinnulíf mætast – hjá nemendum
sem fá tækifæri til að vinna verkefni
með rótgrónum fyrirtækjum og sjá
þar möguleika til að gera hluti með
nýjum hætti.
Þetta örvar hagvöxt og skapar
fjölbreytt, skapandi og skemmtileg
störf, og stundum meira að segja
nýjar atvinnugreinar, sem verða að
undirstöðuatvinnugreinum í sam-
félaginu – eins og sjá má á tækni- og
upplýsingageiranum á Íslandi.
Menntun er lykillinn
Mannauðurinn sem skapar ný tæki-
færi og ný fyrirtæki verður ekki til án
öflugs menntakerfis. Börn eru fjöregg
þjóðarinnar og okkur ber að gefa
þeim tækifæri til að þroskast sem
einstaklingar og þjóðfélagsþegnar.
Undirstaða þess er góð menntun,
frá leikskóla til háskóla.
Það er því miður staðreynd að
háskólar á Íslandi eru svo undirfjár-
magnaðir að fyrir hrun náðu þeir
rétt um 56% af því fjárframlagi sem
fylgdu meðalháskólanema á Norður-
löndum.
Frá hruni hefur þetta framlag
verið skorið enn frekar niður. Í kjöl-
far kreppunnar ráðlögðu finnskir
og sænskir sérfræðingar, sem höfðu
gengið í gegnum sambærilegar
hremmingar, Íslendingum að standa
vörð um framlög til menntunar. Þar
var sérstaklega horft til háskóla-
menntunar, enda er menntaður
mannauður grunnurinn að hagvexti.
En við þurfum líka að skoða aðra
hluta menntakerfisins. Fjársveltur
framhaldsskóli mun til framtíðar
ekki skila af sér útskrifuðum inn í
háskóla og atvinnulíf með þá þekk-
ingu og hæfni sem núverandi störf og
störf til framtíðar þarfnast.
Skemmtilegt samfélag
Öflugt menntakerfi og nýsköpun
sem byggir á hugviti haldast í hend-
ur. Við þurfum meiri fjárfestingu í
menntakerfinu – frá leikskólum og
upp úr. Þannig byggjum við upp
atvinnugreinar sem grundvallast á
hugviti, og með því fjölbreytt, skap-
andi og sjálfbært atvinnulíf til fram-
tíðar – samkeppnishæft og skemmti-
legt samfélag sem nýjar kynslóðir
vilja taka þátt í að byggja upp.
Menntun fyrir nýsköpun
Miðað við kosningabarátt-una sýnist óhætt að lýsa jafnaðarhugsjónina sigur-
vegara í keppninni um þingsæti.
Langflestir þeirra sem vilja teljast
málsmetandi grípa til hugtaka og
lausna úr hugmyndafræði jafn-
aðarmanna og gera að sínum, enda
stærstur hluti Íslendinga hliðhollur
jöfnuði og almennri velferð. Undir-
ritaður tók kosningapróf sem sýndi
að hann, frjálslyndur og alþjóðlega
sinnaður jafnaðarmaður, á 70-80%
samleið með fjölda frambjóðenda
í hvorki meira né minna en fimm
flokkum í sínu kjördæmi. En við
þurfum ekki smálagfæringar eða
samsafn „réttlætismála“ fyrir til-
tekna hópa eins og tíðkast í orða-
leppum flokkanna. Heldur breið-
virkar og mótandi breytingar sem
eru markverðar og varanlegar og
hafa áhrif á íslenskt samfélag til
aukins jafnaðar.
Þau sem almennt séð eru sam-
mála um slíkt eiga að segja kjós-
endum fyrir kosningar að í þeim
anda muni þau starfa saman.
Hér er tillaga að verkefnalista sem
varðar jöfnuð:
Efnahagslegur jöfnuður:
1) Skýr áform um að færa auðlinda-
rentuna til landsmanna frá þeim
sem nýta fiskimiðin, orkuna og
náttúruna sem aðdráttarafl fyrir
ferðamenn. Þetta gerist táknrænt
með því að færa ákvæði um sameign
þjóðarinnar inn í stjórnarskrá, en
beinlínis með blöndu af einföldum
leiðum sem þegar er búið að benda
á. Þennan auð þarf að nýta til að
byggja upp félagslega innviði sem
öllum gagnast, heilsugæslu, mennt-
un og samgöngur og á ekki að taka
í einkaneyslu. Því Ísland, þetta ríka
land, er að grotna niður innanfrá. Á
þessu græðir unga fólkið mest.
2) Stighækkandi skattar á tekjur,
eignir og neyslu samhliða einföld-
uðum bóta- og tryggingaleiðum.
Taka tilbaka eigna- og tekjufærsluna
frá aldamótum til hinna ríku. Póli-
tísk samstaða næst frekar ef tekju-
öflunarleiðir haldast í hendur við
velferðarkerfisbreytingar sem eru
réttlátar og gagnast þeim best sem
helst þurfa á að halda.
Pólitískur jöfnuður:
3) Jafna atkvæðisrétt.
4) Koma á ákvæði í stjórnarskrá sem
leyfir „málskot“ tiltekins hóps fólks
til að setja valdastofnunum skorður
með þjóðaratkvæðagreiðslum.
Verður að vera raunhæft úrræði
og lifandi möguleiki.
5) Reka fjölbreyttar menningar-
stofnanir, svo sem almannaútvarp
og internet fyrir alla og víðtækt upp-
lýsingafrelsi, til að vega upp á móti
valdi markaðsaflanna.
Félagslegur jöfnuður:
6) Fjármagna félagslegar lausnir
í húsnæðismálum. Færa áherslur
frekar í átt til námsmanna og barna-
fólks; LÍN verði jöfnunartæki fyrir
menntun heima og erlendis.
7) Færa niður skuldir ríkisins til
hagsbóta fyrir komandi kynslóðir
með því að létta framtíðarskuld-
bindingum af unga fólkinu og kom-
andi skattgreiðendum.
Jöfnuður fjármagns og fólks:
8) Hnika valdahlutföllum neyt-
endum í hag frá fáokun og markaðs-
misnotkun. Neytendavernd kallar
á ákvarðanir um að takmarka sjálf-
tökurétt banka, tryggingafélaga og
samþjappaðra fyrirtækja á markaði.
Efla skattaeftirlit í landi þar sem eru
árleg undanskot upp á 80 milljarða;
skapa fjármálaeftirlit sem vakir yfir
hagsmunum neytenda (og kemur
í veg fyrir stuld um hábjartan dag
eins og salan á Borgun, Símanum og
Högum eru dæmi um ásamt aðför
tryggingafélaganna að neytendum);
samkeppniseftirlit sem sundrar
fákeppni.
Pólitískur möguleiki?
Sé litið til tíðinda á vettvangi stjórn-
málanna og hvernig flokkar setja
sig í samhengi við kosningar í haust
má sjá að bandamenn um svona
grundvallarbreytingar gætu orðið
Píratar, VG, Samfylking og Viðreisn.
Því miður virðist Björt framtíð
velja afstöðuleysi, en kann að brá af
henni.
Nýlegar ályktanir og stefnuyfir-
lýsingar þessara flokka hafa þann
breiða grunn að geyma og skír-
skotun til almannahagsmuna sem
duga til að mynda ríkisstjórn um
svona ramma.
Í fyrsta sinn í langan tíma á
Íslandi gæti myndast ný pólitísk
vídd sem er ekki persónulega eða
hagsmuna- og stofnanabundin
fortíðinni. Skil kunna að myndast.
Tveir af þessum flokkum gætu
komið með þann ferskleika sem
fylgir því að hafa næstum hreint
borð, hinir tveir hafa engu að tapa
nema ærunni ef þeir bjóða ekki
fram fólk sem hefur burði til að
standa undir fegurstu hugsjón sem
stjórnmálin kunna frá að greina og
koma henni í framkvæmd.
Höfundur er samfélagsrýnir og birti
nýlega ítarlega grein um jöfnuð sem
skoða má í held á stefanjon.is.
Sigur jafnaðarmennskunnar
Skattkerfið er ætlað til tekju-öflunar fyrir ríkissjóð. Það á að vera einfalt, gagnsætt, sann-
gjarnt og skilvirkt. Þrepaskipt tekju-
skattkerfi uppfyllir engin þessara
skilyrða. Það er flókið, ógagnsætt,
ósanngjarnt og óskilvirkt.
Þrepaskipting skatta eykur
ósanngirni skattkerfisins þar sem
sífellt meira er dregið af tekjum eftir
því sem þær aukast.
Misjöfn skattþrep eru óþörf
Persónuafsláttur er skattaafsláttur
sem er ávallt sama upphæð, óháð
tekjum. Tekjuskattur skiptist í þrjú
mishá þrep og miðast við upphæð
tekna.
Misjöfn skattþrep eru í raun
óþörf. Persónuafsláttur gerir skatt-
þrepin óendanlega mörg jafnvel þó
þrepaskipting skatta væri aflögð.
Gerum ráð fyrir einu skattþrepi
auk hámarks útsvars, 37,2%. Kona
með 300 þúsund krónur í mán-
aðarlaun greiðir þá 20% skatt eftir
að persónuafsláttur hefur verið
dreginn frá. Sé hún með 400 þús-
und verður skatturinn 24% en 27%
af 500 þúsund króna tekjum. Skatt-
prósentan hækkar um heil sjö pró-
sentustig meðan heildarlaun hækka
um 200 þúsund krónur.
Skattaprósentan mun því áfram
hækka í þrepum eftir því sem tekjur
hækka, þrátt fyrir að skattþrepin
sjálf séu aflögð.
Eitt þrep sanngjarnt
Sú sem aflar hærri tekna er ekki
einungis að leggja til fleiri krónur
heldur er skattprósenta hennar
einnig hærri.
Færri skattþrep draga úr ósann-
girni skattkerfisins, draga úr því að
sífellt sé tekið meira úr launaum-
slaginu eftir því sem meira er aflað
og gefa þannig aukinn hvata til þess
að draga björg í bú.
Tekjuskattskerfi með einu þrepi
er einnig gagnsærra, skilvirkara og
ódýrara í rekstri fyrir hið opinbera.
Um áramótin mun miðþrep
tekjuskattsins falla niður. Enn má
þó gera betur. Við erum á réttri leið.
Skattþrepin óteljandi
Flokkur fólksins fer mikinn í þessum málum og það er ekki furða. Formaðurinn Inga
Sæland er innblásin og flugmælsk
og hrífur marga með málflutningi
sínum. Það er líka hárrétt sem hún
segir, að fátækt meðal íslenskra
barna er ólíðandi og það er svo
sannarlega skylda samfélagsins að
tryggja öllum börnum mannsæm-
andi viðurværi, eins og reyndar
öllum öðrum sem ekki geta gert
það sjálfir.
En það eru hnökrar á málflutn-
ingnum sem er nauðsyn – já, skylda
– að gagnrýna. Spurt er: Hvernig á
að fjármagna bætt kjör aldraðra
og öryrkja? Þau hafa svarað: með
afturvirkri skattlagningu á lífeyris-
sjóðina; einhvers konar afnámi
skattleysisins á inngreiðslur, sem
hefur verið við lýði í tæp 30 ár.
Þetta er ekki hægt. Skatturinn,
sem vísað er til, liggur ekki og
ávaxtar sig í lífeyrissjóðunum. Hann
var aldrei borgaður. Hann varð eftir
hjá sjóðsfélögunum vegna frádráttar
frá skattstofni. Þessir peningar eru
peningarnir sem fólkið hélt eftir og
er búið að eyða fyrir löngu síðan.
Auk þess gengur ekki upp að ætla
að taka hundruð milljarða af líf-
eyris sjóðunum, en ætla þeim jafn-
framt áfram hlutverk sem ein af
meginstoðum velferðarkerfisins. Ef
þetta væri allt tekið af þeim, þyrftu
þeir að skerða lífeyrinn mjög mikið,
til viðbótar öllum þeim skerðingum
sem eru þegar orðnar. Er það það
sem Flokkur fólksins vill? Mundi
það gagnast lífeyrisþegum?
Betri lausn
Til allrar hamingju er til betri lausn
á þessu dæmi. Ríkið á bara að yfir-
taka eignir og skuldbindingar líf-
eyrissjóðanna og tryggja öllum
mannsæmandi lífeyri. Það á að
gera séreignarsjóðina upp og borga
þá út. Sameignarsjóðina á að leysa
upp og jafna lífeyri í landinu, þannig
að allir, sem ekki geta unnið fyrir sér
sjálfir, eigi rétt á sama lífeyrinum,
án þess að þurfa fyrst að kaupa sér
þann rétt. Ef sama gengur yfir alla,
er líka auðveldara að standa saman
um að upphæðin sé mannsæmandi,
heldur en ef mismunandi reikni-
formúlur eru notaðar fyrir öryrkja,
aldraða, atvinnulausa, fólk í fæð-
ingarorlofi, o.s.frv.
Þessi leið heitir félagsvæðing líf-
eyriskerfisins og er hluti af almennri
félagsvæðingu fjármálakerfisins,
sem Alþýðufylkingin boðar, ein
flokka. Sú almenna leið felur líka
í sér lausn á öðru vandamáli: Ef
alþýðan hefur aðgang að félagslegri
fjármálaþjónustu, þar sem vextir
eru ekki teknir af hóflegum lánum,
þarf hún ekki framar að margborga
húsnæðisverðið vegna hárra vaxta.
Vextirnir sliga heimilin í dag, sliga
þau sum í drep eða gjaldþrot. Þeir
vextir standa undir ávöxtun lífeyris-
sjóðanna.
Félagslegt fjármálakerfi og vel-
ferðarkerfi er því lausnin á hvoru
tveggja: Tryggir öllum rétt til mann-
sæmandi framfærslu, og leysir fólk
um leið undan drápsklyfjum vaxta
af húsnæðislánum. Eru þetta ekki
hagsmunir 95% landsmanna?
Ölmusa er ekki farsæl pólitík fyrir
alþýðuna og það heitir lýðskrum
þegar fólk reynir að vinna fjöldans
hylli með rangfærslum. En ef fólk
vill slá tvær flugur í einu höggi, með
félagsvæðingu fjármálakerfisins og
velferðarkerfisins, vísar Alþýðu-
fylkingin leiðina: leið samstöðu og
leið baráttu, leiðina úr út greipum
fjármálakapítalisma. Einu leiðina
til jafnaðar og félagslegs réttlætis í
landinu. Hollvinir íslenskrar alþýðu
eiga að styðja Alþýðufylkinguna
vegna þess að Alþýðufylkingin
styður alþýðuna í landinu.
Lausnir eða lýðskrum
í lífeyrismálum
Þorvaldur
Þorvaldsson
formaður Al-
þýðufylkingar-
innar
Ef alþýðan hefur aðgang að
félagslegri fjármálaþjónustu,
þar sem vextir eru ekki
teknir af hóflegum lánum,
þarf hún ekki framar að
margborga húsnæðisverðið
vegna hárra vaxta.
Í fyrsta sinn í langan tíma
á Íslandi gæti myndast ný
pólitísk vídd sem er ekki per-
sónulega eða hagsmuna- og
stofnanabundin fortíðinni.
Stefán Jón
Hafstein
samfélagsrýnir
Katrín
Atladóttir
7. sæti á lista
Sjálfstæðisflokks-
ins í Reykjavíkur-
kjördæmi suður
Þrepaskipting skatta eykur
ósanngirni skattkerfisins þar
sem sífellt meira er dregið
af tekjum eftir því sem þær
aukast.
Öflugt menntakerfi og ný-
sköpun sem byggir á hugviti
haldast í hendur. Við þurfum
meiri fjárfestingu í mennta-
kerfinu – frá leikskólum og
upp úr.
Oddný
Harðardóttir
formaður Sam-
fylkingarinnar
Jóhanna Vigdís
Guðmundsdóttir
framkvæmda-
stjóri hjá HR og
skipar 3. sæti
Samfylkingar-
innar í Reykjavík
Norður
1 9 . o k t ó b e r 2 0 1 6 M I Ð V I k U D A G U r16 s k o Ð U n ∙ F r É t t A b L A Ð I Ð
1
9
-1
0
-2
0
1
6

0
4
:3
4
F
B
0
6
4
s
_
P
0
6
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
0
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
A
F
B
-8
7
5
C
1
A
F
B
-8
6
2
0
1
A
F
B
-8
4
E
4
1
A
F
B
-8
3
A
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
A

F
B
0
6
4
s
_
1
8
_
1
0
_
2
0
1
C
M
Y
K