Morgunblaðið - 12.10.2015, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 12. OKTÓBER 2015
SVIÐSLJÓS
Benedikt Bóas
benedikt@mbl.is
Tæplega 43% ferðamanna sem
komu til landsins að vetri til í
fyrra fóru í norðurljósaferð. Fjöl-
mörg fyrirtæki bjóða upp á þessar
ferðir til að sjá ljósin dansa á
himninum og ferðamátinn er ým-
iskonar; á hestbaki, bátum, ofur-
jeppum eða rútum og einnig er
vinsælt að gestir hótela séu vaktir
til að skoða þetta sjónarspil. Und-
anfarna daga hafa norðurljósin
dansað dátt á himnum og haldið
glæsisýningar kvöld eftir kvöld.
Helgarspáin fyrir norðurljósasýn-
ingu er ágæt en Veðurstofan gerir
ráð fyrir meðalvirkni um helgina.
Á náttslopp með teppi
Hjá Sel-hóteli í Mývatnssveit
eru ekki farnar norðurljósaferðir
heldur býður Yngvi Ragnar Krist-
jánsson gestum sínum að skrá það
að kveldi hvort viðkomandi vilji
vera vakinn ef ske kynni að himn-
arnir lýstu. Flestir gestir hótelsins
skrifa nafnið sitt og má sjá þá
standa úti í kaldri nóttinni á nátt-
sloppnum einum fata.
„Norðurljósavakning er mikil
hjá okkur. Þetta er allt að fara af
stað núna. Það var rólegt þarna
uppi í september en að und-
anförnu hafa ljósin verið einstök,“
segir Yngvi. Hann segir að bók-
anir séu farnar af stað fyrir vet-
urinn en hann stækkaði við sig í
vetur og tók í notkun nýja við-
byggingu. „Bókanir fyrir október
hafa farið vel af stað. Nýja við-
byggingin er góð viðbót og hjálpar
okkur í öllu sem við gerum.“
Yngvi segir að viðbrögð ferða-
manna við norðurljósasýningum
séu öll á einn veg. „Þegar við
hringjum er skellt á og fólk drífur
sig út. Það kemur svo orðlaust aft-
ur inn á hótel. Síðustu þrjá daga
hafa verið mjög öflug ljós á himn-
um. Miklar sýningar,“ segir hann.
Eins og á Hótel Rangá slekkur
Yngvi Ragnar á allri lýsingu í
kringum hótelið til að gestir njóti
sýningarinnar sem allra best. Hef-
ur það mælst vel fyrir.
1.400 farþegar á dag
Fyrirtækið Gray Line er eitt af
stóru fyrirtækjunum sem fara
með farþega í norðurljósaferðir.
Svala Magnúsdóttir hjá fyrirtæk-
inu segir að bókanir í ferðir þeirra
gangi mjög vel. „Á fimmtudag fór-
um við með 247 farþega, sem þyk-
ir frekar lítið hér á bæ. Á þriðju-
dag voru farþegarnir 480 þannig
að þetta er allt að byrja. Mest höf-
um við farið með 1.400 manns,“
segir hún.
Gray Line fer ekki nema 100
kílómetra frá Reykjavík og í vik-
unni hefur fyrirtækið sótt Borg-
arfjörð heim. „Það voru allir rosa-
lega ánægðir. Viðbrögð farþega
eru alltaf mjög góð, sérstaklega í
vikunni enda hefur sýningin að
undanförnu verið frábær.“
Sævar Helgi Bragason, formað-
ur Stjörnuskoðunarfélags
Seltjarnarness og einn af umsjón-
armönnum stjörnufræðivefjarins,
segir norðurljósin undanfarna
daga samspili sólarvinds og góðs
veðurs að þakka.
Sólin eins og garðúði
„Það hefur viðrað vel til að sjá
norðurljósin að undanförnu. Það
vill svo til að þau eru tvöfalt al-
gengari í kringum jafndægur en
sólstöður þannig að það er algengt
að sjá norðurljós á þessum tíma.
Svo vill til að það eru göt á loft-
hjúp sólarinnar sem kallast
kórónugeilar. Sólvindur flæðir út
úr þessum götum og ef jörðin er í
skotlínunni fáum við gusurnar yfir
okkur og sjáum mikið af norður-
ljósum.
Það er stundum talað um að sól-
in sé eins og garðúðari því hún
sendir frá sér gusur með tæplega
mánaðar millibili í gegnum sömu
holur á lofthjúpnum. Við sjáum
því endurtekningar á rúmlega
mánaðar fresti. Það voru fín norð-
urljós fyrir mánuði og það kemur
því ekki á óvart að það skuli hafa
verið flott norðurljós um þetta
leyti.
Þessir straumar eru ekki 100%
traustir en þetta gefur okkur smá-
innsýn í hvenær norðurljósa er að
vænta.“
Ljósadýrðin á himnum trekkir
 Um helmingur ferðamanna sem komu til Íslands að vetri til fór í norðurljósaferð á síðasta ári
 Rútufyrirtæki fór með 1.400 manns á dag þegar mest lét  Sýning næst eftir rúman mánuð
Ljósmynd/Ragnar Th. Sigurðsson
Sýning Mynd tekin við Kleifarvatn. Norðurljósin hafa haldið sýningu nokkra daga í röð og gera áfram.
„Norðurljós stafa af sólvind-
inum. Sólvindurinn er raf-
hlaðnar agnir frá sólinni, að-
allega róteindir, sem streyma
eftir segulsviði jarðar, fá aukinn
hraða og rekast svo á súrefnið
og köfnunarefnið í lofthjúpnum
okkar yfirleitt í um 100 kíló-
metra hæð.
Við árekstrana verður til ljós.
Grænt frá súrefni en fjólublátt
frá köfnunarefninu, sem eru al-
gengustu litirnir. Í sérstaklega
björtum norðurljósum blandast
litirnir saman og sýnast þau þá
hvít,“ segir Sævar Helgi.
Rafhlaðnar
agnir sólar
GRÆNN HIMINN
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
„Jafnvægi verður aldrei komið á
framboð og eftirspurn fyrr en á
árinu 2017 eða jafnvel 2018. Næsta
ár verður
strembið og bú-
ast má við að
2017 verði það
líka,“ segir Björn
Halldórsson, for-
maður Sambands
íslenskra loð-
dýrabænda,
spurður um stöð-
una hjá íslensk-
um minkabænd-
um eftir snarpa
lækkun á heimsmarkaði á uppboði í
síðustu viku.
Björn segir að meðalverð á ís-
lenskum skinnum á uppboðum á
öllu árinu hafi verið 323 krónur
danskar. Það svarar til 6.130 kr.,
miðað við gengi íslensku krónunnar
í dag. Bændur hafa verið að selja
allt árið og þar sem krónan hefur
verið að styrkjast hafa þeir fengið
fleiri krónur fyrir skinnin framan
af ári. Eigi að síður er meðalverð
ársins langt undir framleiðslukostn-
aðarverði sem áætlað er að sé um
7.200 til 7.300 krónur á skinn. Mun-
ar þar nálægt þúsund krónum á
hvert skinn.
Björn telur að reksturinn geti
orðið erfiður hjá þeim bændum
sem hafa verið að hefja búskap á
síðustu árum. Þeir hafi ekki haft
sömu tækifæri og tíma til að þróa
gæði og litasamsetningu til að fá
hæstu verð. Þeir sem lengur hafa
verið í greininni líta á meðalverðið
yfir lengri tíma enda hafa þeir lifað
mörg góð ár og kippa sér ekki upp
við einhver mögur ár.
Hafa slakað á
Í niðursveiflu eins og nú er
skipta gæði skinnanna höfuðmáli.
Þau halda verði sínu betur. Ís-
lenskir skinnaframleiðendur voru á
góðu róli með gæðin. Voru komnir í
annað sæti framleiðenda sem selja
hjá danska uppboðshúsinu, Kopen-
hagen Fur. Farnir að anda ofan í
hálsmálið hjá dönskum minka-
bændum sem lengi hafa haft for-
ystuna.
Heldur hefur hallað undan fæti
hjá íslenskum minkabændum síðan.
Þeir misstu Norðmenn framúr sér
á síðasta ári og í ár standa Svíar
jafnfætis þeim íslensku. Björn seg-
ir að það skýrist aðallega af því að
gott verð hafi fengist fyrir liti sem
Svíar eru sérfræðingar í að fram-
leiða. Íslensku skinnin í ýmsum
öðrum flokkum standi betur en þau
sænsku. Eigi að síður fá sænskir
minkabændur sama meðalverð og
jafnvel einni danskri krónu meira
en þeir íslensku. Norrænir minka-
bændur standa fremstir í heiminum
og eru miklu betri en framleið-
endur í flestum öðrum löndum
Evrópu og Asíu.
Íslensku skinnin voru ekki nógu
stór í fyrra, af einhverjum ástæð-
um, en það eru skinnin sem verið
er að selja á þessu ári. „Við verð-
um að keyra stanslaust á gæðin, og
halda vöku okkar. Við megum aldr-
ei halla okkur aftur í stólnum og
halda að við séum orðnir góðir.
Hinir halda stöðugt áfram,“ segir
Björn.
Eftir því sem hann hefur fregnað
hefur framleiðslan gengið vel í ár.
Skinnin eru stærri og litasamsetn-
ing hagstæðari með tilliti til krafna
markaðarins.
Þarf að draga úr framboði
Verðið hækkaði á fyrstu loð-
skinnauppboðum ársins. Þótt það
hafi heldur sigið um mitt sölu-
tímabil voru bændur ánægðir með
verðið þá, miðað við aðstæður.
Blikur voru á lofti fyrir síðasta
uppboð ársins. Vitað var að efna-
hagserfiðleikar í Kína, gengisfell-
ingar og lækkun hlutabréfaverðs,
gæti haft áhrif á uppboðið vegna
þess hversu hlutur Asíu er orðinn
stór. Þetta bættist við offramboðið
sem verið hefur í tvö ár. Nið-
urstaðan varð 40-50% lækkun
skinnaverðs á einu uppboði.
Björn metur stöðuna svo að
framboð minkaskinna á heims-
markaði þurfi að minnka um 20-30
þúsund skinn til að jafnvægi komist
á markaðinn.
Hann telur að talsvert verði lóg-
að á minkabúum í lakari fram-
leiðslulöndum. Nefnir Kína, Kan-
ada og Grikkland. Framleiðendur
þar hafi lent í vandræðum af ýms-
um ástæðum. „Það mun breyta
miklu þegar jafnvægi kemst á í
efnahagsmálum í Kína.“ Telur hann
talsvert mikið til af skinnum þar og
reiknar með að lækkunin á sept-
emberuppboði muni leiða til al-
mennrar verðlækkunar á skinnfatn-
aði í verslunum. „Það breikkar
kaupendahópoinn. Fleiri geta keypt
þessa vöru. Þrátt fyrir allt vill allt-
af margt fólk eiga vörur úr minka-
skinni, sem betur fer,“ segir Björn.
Veturinn ræður miklu
Það eina sem getur flýtt því að
jafnvægi komist á, á nýjan leik, er
að veturinn verði verulega kaldur í
Kína. Þá munu pelsar mokast út úr
verslunum enda mikið af efnuðu
fólki þar. Það segir Björn að geti
breytt erfiðri stöðu í þokkalega.
Tapa 1000 kr. á hverju skinni
 Næsta ár gæti orðið minkabændum erfitt  Hafa dregist aftur úr í gæðum  Norrænir minka-
bændur standa fremstir í heiminum  Kaldur vetur í Kína gæti snúið erfiðri stöðu í þokkalega
Björn
Halldórsson
Ljósmynd/Kopenhagen Fur
Pels Í Asíu er skinnfatnaður vinsæll. Þar sem hannaður og saumaður fal-
legur fatnaður úr ýmsum skinnum, ekki síst norrænum minkaskinnum.