Morgunblaðið - 20.02.2016, Síða 31

31
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. FEBRÚAR 2016
Dulúðugt Engu var líkara en að mannvera þessi væri af öðrum heimi þar sem hún hvarf inn í þokuna á Hengilssvæðinu nýlega. Kannski var þetta álfamær eftir allt saman, þó hún sé þessa heims.
RAX
Það má segja að þorri Íslend-
inga sé sammála um nokkra
meginþætti samfélagsstólpanna:
sjálfstæði Íslendinga, vernd
tungunnar, íslenska menningu,
jafnræði, öflugt heilbrigðis- og
menntakerfi, kristin gildi, mik-
ilvægi öflugs atvinnulífs, mann-
sæmandi laun og að vel sé hlúð
að börnum og öldruðum. Margt
orkar þó tvímælis í þessum efn-
um eftir því að hvaða hliði menn
koma í hverju máli.
Það er margt gott í íslenska samfélaginu, en
það er líka margt bjagað og víða þarf að spúla
dekkið svo um munar.
Það er dapurlegt að einn veikasti hlekkur í
samfélagsstoðum okkar skuli vera rétt-
arkerfið, dómaragengin. Sem blaðamaður í
nær aldarfjórðung og alþingismaður í annan
aldarfjórðung hef ég ekki komist hjá því að
skynja margar misfellurnar og mistökin sem
ganga sífellt aftur þótt menn ættu fyrst og
fremst að læra af þeim. Mörg stórmenni fyrr
og síðar urðu stórmenni vegna mistaka sem
þau gerðu en lærðu af; uppfinningamenn,
skáld, athafnamenn, siðfræðingar, leiðtogar
og ekki síst venjulegt fólk sem lifði af erfiðar
aðstæður.
Vanvirðing við jafnræðið
Það er skelfilegt til þess að vita að íslenska
réttarkerfið skuli vera meira og minna morkið
af vanvirðingu við jafnræðið, sem er einn mik-
ilvægasti hornsteinn lýðræðisins og við mont-
um okkur af á tyllidögum. Líklega erum við
Íslendingar ekki eins sammála um nokkuð
eins og jafnræðið. En í íslenska réttarkerfinu
er jafnræðið að öllu jöfnu sett í hakkavél og
kylfa ræður kasti. Þegar upp koma mál sem
eru talin eiga erindi fyrir dómstóla er það
óhugnanlega oft sem algjör tilviljum ræður
hverjir eru teknir fyrir og hverjum er sleppt.
Kannski eru þetta ekki einu sinni einhlítar
geðþóttaákvarðanir. Það skyldi þó ekki vera
að skipulögð aðför sé gerð að mönnum, ekki
síst athafnamönnum? Jafnvel að mannvonska,
græðgi, öfund og illfygli hennar ráði að hverj-
um er sótt til þess eins að þjóna refsigleðinni
og í engu er byggt á jafnræði né
rökum sem ættu að eiga við alla.
Í mörgum tilfellum spyr fólk að
gefnu tilefni hvers vegna sumir
séu teknir fyrir og aðrir ekki.
Hvernig má það líka vera að
oftar en ekki er niðurstaða hér-
aðsdóms og hæstaréttar eins og
dagur og nótt? Þeir eiga að miða
við sömu leikreglur, sömu lög,
eða er kannski einhver lögfræð-
ingasamkeppni til staðar óháð
staðreyndum og sanngirni?
Misnotkun réttarkerfisins
Ég hef vakið á því athygli fyrr að íslenska
réttar- og dómskerfið sé ekki fyrir Ísland,
ekki einu sinni fyrir bananalýðveldi eins og við
segjum. Það er fyrir bavíanalýðveldi og þetta
eru orð sem einn virtasti hæstaréttarlögmað-
ur Íslands lét sér um munn fara.
Til að finna dæmi um misnotkun og níðings-
skap íslenska réttarkerfisins er nóg að skoða
nýleg málaferli gegn einstaklingum sem
tengjast „hruninu“.
Í hrunadansinum voru íslensku bankarnir
að vinna á sömu bylgjulengd og bankar um
allan heim. Það fór ekkert á milli mála að
óvarlega var farið. Þeir áttu það hins vegar
sameiginlegt, forsvarsmenn Kaupþings og ís-
lensku þjóðarinnar, að meta stöðuna í lagi
daginn fyrir hrunið. Þá hrundi heimurinn.
Fjármálakerfi hrundu nefnilega víðar en á
Íslandi. Ef stjórnvöld erlendis töldu ástæðu til
að höfða sakamál var hins vegar sótt að stofn-
ununum sjálfum, bönkum og fjármálafyr-
irtækjum, og þau borguðu risafúlgur í sektir.
Ef Kaupþingsmönnum og öðrum sem voru
að vinna á bylgjulengd alþjóðabankanna hefði
tekist það sem þeir ætluðu sér hefðu þeir ver-
ið kallaðir hetjur. En þeir lentu í brotöldunni.
Hér er sótt að einstaklingum og mannorði
þeirra, sem þjónar engum öðrum tilgangi en
að svala lágkúrulegum hvötum níðinganna.
Hverslags fífl erum við að sitja þegjandi hjá?
Myllusteinn Darling
Því hefur lítið verið haldið til haga að
breska ríkisstjórnin með Brown og Darling
réðst að Íslandi og á stærstan þátt í íslenska
hruninu með svívirðilegri hryðjuverkaárás.
Ráðamenn þessarar þjóðar drulluðu yfir Ís-
land fyrir augum alls heimsins og töldust þó
vera félagar okkar í NATO þar sem ein þjóð
átti að verjast fyrir allar og allar fyrir eina.
Ég lagði þá fram tillögu á Alþingi að Íslend-
ingar krefðust 10 þúsund milljarða króna
greiðslu í skaðabætur frá Bretum fyrir árás
þeirra á mannorð Íslendinga á alþjóðlegum
vettvangi. Þetta eru aðilar sem áttu að verja
okkur, samherja sína, en hengdu þess í stað
myllustein um háls okkar. Það réð miklu um
þróunina sem leiddi til falls Kaupþings á end-
anum. Þessar tillögur fengu engar undirtektir
en núna, mörgum árum síðar, eru menn að
brydda upp á tillögum sama efnis. Seint í rass-
inn gripið.
Rétt að taka upp mál
Svo var farið að handpikka menn til að
sækja til saka og niðurstöðuna í því verður
aldrei hægt að skilja, að minnsta kosti ekki út
frá sjónarmiðum jafnræðis, skynsemi eða
sanngirni – hvað þá sannleika.
Aulalegasta dæmið í þessu öllu voru mistök
í niðurstöðu Hæstaréttar þegar ruglast var á
Ólum. Orð Óla nokkurs voru eignuð Ólafi
Ólafssyni, orð sem lágu til grundvallar sakfell-
ingu í Hæstarétti. Það er mikill munur á Óla
Óla og hinum Ólanum. Auðvitað á rétti Óli
heimtingu á að endurupptökunefnd fallist á
beiðni hans um endurupptöku málsins. Allir
sem kynna sér gögn málsins án fordóma og
sleggjudóma komast að sömu niðurstöðu.
Endurupptökunefnd skriplaði á skötunni og
hafnaði endurupptöku og setti upp annan
leppinn, líklega til þess að verja mistök
Hæstaréttar og ekki síst forseta réttarins.
Stór hluti þessa máls er meiriháttar klúður.
Til að mynda að það er verið að dæma annað
mál í Hæstarétti en dæmt var í héraði og með-
ferð varna minnir á viðbrenndan biximat,
óbrúkleg.
Það er því alveg ljóst miðað við jafnræði,
skynsemi og sanngirni að Ólafur Ólafsson ætti
ekki að vera í fangelsi og sama er að segja um
að minnsta kosti flesta fjármálamennina sem
sæta sömu meðferð.
Bjagað almenningsálit
Það er lenska að tala um almenningsálit og
fjölmiðlarnir smjaðra og smjaðra, bjaga og
bjaga vegna þess að þeir eru í flestum til-
fellum meira að selja fréttir en að segja þær.
Dómstólar hafa verið að míga utan í þennan
ófögnuð og færa dómana í fang einhvers
ímyndaðs almenningsálits, geðþótta án raka.
Fréttir fjölmiðlanna eru unnar úr álitsgjöfum
netmiðlanna, Facebook, Twitter og hvað þessi
hroði heitir. Þetta er alltaf sami fámenni hóp-
urinn sem hefur aldrei gert neitt nema að
vera til leiðinda og ata allt og alla auri. Svo
leyfa menn sér að túlka þetta sem almenn-
ingsálit og vilja íslensku þjóðarinnar! Hvílík
rangtúlkun.
Sumir sorpblaðamenn síðustu ára á Íslandi
telja sig hafa verið samvisku þjóðarinnar, en
þeir eru fyrst og fremst hluti af innra klóaki
hennar. Við reynum að lifa það af þótt óþef-
urinn af þeim sé okkur stundum um megn.
Dómar eiga ekki að byggjast á almennings-
áliti eða slúðri. Íslenskir dómstólar hafa verið
að skríða í æ ríkari mæli undir þennan óaðl-
aðandi pilsfald.
Ekki refsiglöð þjóð
Íslendingar eru ekki refsiglöð þjóð þó að við
séum þekkt fyrir að klípa ekki af skoðunum.
Ef það þarf að „refsa“ er hægt að gera það á
svo margan annan hátt. Dómur er þyngsta
refsingin; mannorðsflökun, fjölskylduharm-
leikur, stundum samfélagsslys. Menn sem eru
taldir hættulausir öðru fólki eiga hreinlega
ekki heima í fangelsi. Ein nótt í fangelsi er
hrikalega þung refsing, hvað þá meira. Það
getur sá sagt sem hefur þolað.
En lykillinn að þessu öllu er að jafnræðis sé
gætt. Jafnræðinu má ekki henda út í hafs-
auga. Við getum öll þurft að stóla á það sjálf.
Eftir Árna Johnsen »Hér er sótt að einstakling-
um og mannorði þeirra,
sem þjónar engum öðrum
tilgangi en að svala lágkúru-
legum hvötum níðinganna.
Hverslags fífl erum við að
sitja þegjandi hjá?
Árni Johnsen
Er íslenska réttarkerfið brjálað eða forheimskt?
Höfundur er fv. alþingismaður.