Morgunblaðið - 29.03.2016, Qupperneq 12

12 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. MARS 2016
eru til af Eyfellingum sem gerðust
langþreyttir á durtum sem bjuggu
hér í hellinum og fóru ránshendi um
svæðið. Þeir voru að lokum eltir uppi
og drepnir, en þú verður að láta
Fannar bónda segja þér þá blóðugu
sögu, ég lýg einhverju að þér ef ég
segi þér hana,“ segir Guðjón og hlær.
Fleiri blóðugar sögur bætast við
þegar gengið er inn í hellinn sem
opnast innst í fjárhúsinu, en upp í
hann eru höggnar tröppur í bergið.
„Árið 1936 komu hingað menn
frá Dolla prakkara, sem fleiri kann-
ast við sem Adolf Hitler, og stunduðu
þeir rannsóknir á hellinum. Á efri
hæðinni í hellinum hefur hakakross
verið ristur í bergið. Þeir voru með
kenningu um að hér hefðu áður fyrr
farið fram fornar, heiðnar athafnir,
blóðfórnir. Hér eru ummerki, bollar í
gólfi og hankar í veggjum. Þýsku
fornleifafræðingarnir töldu að hér
hefðu þrælmenni verið bundin niður
og þeir skornir á háls og blóðið látið
dreyra niður í hlautbollana.“
Benjamín bætir því við að öll
þessi ummerki veki ýmsar getgátur,
en lítið sé um heimildir.
„Þó eru til heimildir um að til
forna létu bændur hér undir Eyja-
fjöllum þræla sína höggva hella,“
segir hann og bætir við að hann hafi
séð móösku þegar þeir voru að stinga
út úr húsinu í upphafi og það bendi til
þess að eldað hafi verið þarna.
Guðjón er kominn á flug í sög-
unum og kemur næst með frásögn af
því hvernig Eyfellingar á sínum tíma
blönduðust Fransmönnum. Hann
segist hafa söguna frá innfæddum.
„Það strandaði franskt skip og
aðeins tókst að bjarga einum ungum
manni. Hann var settur kaldur og
hrakinn upp í rúm til húsfreyju á bæ
einum og hún afklæddist til að hlýja
manninum og reyna að koma í hann
Kristín Heiða Kristinsdóttir
khk@mbl.is
Inn af þessu fjárhúsi er mjögmerkilegur, manngerður hell-ir sem enginn veit hversugamall er. Hann er stór, á
þremur hæðum, og þar sjást merki
um hin ýmsu byggingarstig. Hann
hefur verið þiljaður af og innst í hon-
um hefur greinilega verið höggvið úr
fyrir rúmbálki. Við getum því gert
ráð fyrir að margir Eyfellingar hafi
komið undir hér í þessum helli,“ segir
Guðjón Kristinsson hleðslumaður og
hlær, en hann ásamt bróður sínum
Benjamín vinnur nú að því fyrir
Minjastofnun að endurgera gamalt
fjárhús sem byggt var framan við
helli í Hrútafelli undir Eyjafjöllum.
„Þetta hús var byggt á fjórða
áratug tuttugustu aldar og er merki-
legt fyrir þær sakir að gamla og nýja
verkmenningin mætast í því. Ofan á
mæninum voru til dæmis járnplötur,
en jafnframt er þakið klætt með
steinhellum á gamla mátann. Þetta
var að mestu hrunið, hálft þakið stóð
uppi en tréverkið var kássufúið. Upp-
runalega timbrið í húsinu er úr skips-
flökum og rekavið, en við ákváðum að
nota íslenskan skógarvið í uppistöð-
urnar. Brúnásarnir eru gömlu upp-
runalegu raftarnir og í steinhleðsl-
unni í gaflinum er grjótið að mestu
það sama og var fyrir. Þetta hefur
verið tröllsleg hleðsluaðferð því þetta
eru mjög stórir steinar, þrjú til sex
hundruð kíló hver. Þær eru flottar
hleðslurnar víða hér undir Eyjafjöll-
um, enda gátu þeir höggvið þetta til
með öxi því móbergið er svo mjúkt,“
segir Guðjón og bætir við að þetta
húsakerfi sé ævafornt, frá bronsöld.
„Þetta er svokallað þriggja ása
kerfi, það eru súlur sem halda uppi
tveimur brúnásum og þar á milli er
vaglbiti og ofan á honum er mæniás.
Þetta húsakerfi finnst hjá mörgum
þjóðum um víða veröld, alveg til
Suðurhafseyja.
Þetta er dæmigerð norræn
byggingaraðferð, alveg frá forn-
eskju, og virkilega gaman að vinna
við þetta.“
Blóðugar sögur og ástin líka
Þegar gengið er inn í fjárhúsið
segir Guðjón að dauður hrútur liggi
þar undir jarðveginum og sé það vel
við hæfi, því fé hafi verið haldið í hús-
inu árum saman.
„Einhverjar munnmælasögur
„Í þessum helli hafa margir
Eyfellingar komið undir“
Bræðurnir og hleðslumeistararnir Guðjón og Benjamín Kristinssynir vinna nú við að endurbyggja fjárhús
undir Eyjafjöllum, en í þeirri byggingu mætast gamli tíminn og nýi. Inn af fjárhúsinu er stórmerkilegur hellir
á þremur hæðum þar sem ummerki eru um að fólk hafi búið. Guðjón fór á kostum og sagði sögur.
Að störfum Benjamín fer til að ljúka við þilið en Guðjón hugar að hleðslu.
Undir kletti Fjárhúsið stendur fallega í framhaldi af klettinum og hellinum.
Guðjóni Kristinssyni hleðslumeistara
er margt til lista lagt, hann hefur í
gegnum tíðina hoggið út og skorið í
tré og hvalbein hinar ýmsu kynjaver-
ur og einnig hefur hann málað í
seinni tíð. Í síðustu viku opnaði hann
sýningu á verkum sínum í Átthaga-
stofu Snæfellsbæjar í Ólafsvík og
stendur sýningin til 15. apríl. Þar get-
ur að líta sýnishorn af því sem hann
hefur verið að dunda sér við í smiðj-
unni sinni heima í Árbæ í Ölfusi, á
milli þess sem hann hleður veggi.
Hann er t.d. hleðslumeistari Þúfu
Ólafar Nordal við HB Granda, auk
annarra verka hér heima sem og í út-
löndum. Hægt er að fylgjast með
Guðjóni og störfum hans á Facebook-
síðunni: Stokkar og steinar.
Sýning í Átthagastofu
Kraftur Eitt af málverkum Guðjóns.
Höggmyndir
og málverk
Guðjóns
Útskurður Guðjón í smiðju sinni.
Þó páskahátíðin sé frá er um að gera
að skoða og kynna sér grip mánaðar-
ins hjá Þjóðminjasafninu, en það er
forláta páskaeggjamót frá miðri 20.
öld úr Björnsbakaríi í Reykjavík. Mót-
in voru á sínum notuð til að útbúa
súkkulaðiegg og -hænur.
Á Íslandi er fyrst minnst á páska-
egg í blaðafrétt árið 1893. Þar segir
frá því að Rússakeisari hafi fundið á
skrifborði sínu skrautlega málað
páskaegg með uppreisnarhótunum
frá andstæðingum sínum innan í.
Ekki verður vart við siðinn sjálfan
hérlendis fyrr en kemur fram undir
1920. Væntanlega hafa Íslendingar
þó þegar kynnst páskaeggjum í Dan-
mörku og víðar.
Innflutt páskaegg fengust í búðum
á Íslandi á fyrstu áratugum 20. aldar,
en fyrsta prentaða heimild um ís-
lensk egg má sjá árið 1922 þegar
Björnsbakarí birti auglýsingu í Morg-
unblaðinu 2. apríl um að páskaeggin
væru þegar tilbúin.
Páskaeggjamótin eru til sýnis í
Þjóðminjasafninu við Suðurgötu í
Reykjavík.
Heimild: Árni Björnsson,
Saga daganna, Reykjavík 1993.
Gripur marsmánaðar í Þjóðminjasafninu
Páskaeggjamót frá miðri 20. öld
úr Björnsbakaríi í Reykjavík
Miðaldir Uppruna páskaeggja má rekja til daga lénsveldisins á miðöldum.
Í FÍNU FORMI
EFTIR MIÐJAN ALDUR!
Nú hefur uppskriftinni af Build Up
verið breytt og hún endurbætt.
Drykkurinn heitir nú Meritene Energis.
Meritene Energis er próteinríkur
næringardrykkur í duftformi.
Hann inniheldur 19 vítamín og steinefni
sem miða við næringarþarfir fólks
um og eftir fimmtugt.
Meritene Energis kemur
í stað Build Up
Meritene Energis nýtist
vel í tengslum við:
• Þreytu og þrekleysi af völdum
skorts á næringarefnum
• Næringar- og vítamínskort
• Minnkaða matarlyst
• Þyngdartap
• Uppbyggingu eftir veikindi
Þú færð Meritene Energis
í Hagkaupum og öllum
helstu apótekum.
Heilbrigð sál
í hraustum
líkama