Morgunblaðið - 19.05.2016, Qupperneq 21

21
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. MAÍ 2016
Alþjóðlegi safnadagurinn Boðið var upp á sérstaka dagskrá í söfnum landsins í tilefni dagsins í gær og í Listasafni Einars Jónssonar hlustuðu leikskólabörn á Laufásborg á Kanseli Brass.
Eggert
Davíð Oddsson, fyrr-
verandi forsætisráð-
herra með meiru, hefur
boðið sig fram til emb-
ættis forseta Íslands.
Öllum má vera ljóst að
hér fer einn öflugasti
stjórnmálamaður Ís-
lands undanfarna ára-
tugi; maður sem hefur
haft sterka grunn-
skoðun í stjórnmálum
sem hann hefur fylgt,
ekki bara í orði heldur líka á borði.
Allt hefur það verið þjóðinni til far-
sældar þegar á heildina er litið þó að
hann hafi sjálfsagt gert eitthvað á
ferli sínum sem hann sjálfur telur
eftir á að betur hefði mátt fara. Slíkt
á líklega við um okkur öll og þá sjálf-
sagt í meira mæli en nokkurn tíma
verður hægt að segja
um Davíð.
Fyrir um það bil 15
árum urðu þau atvik
hér í okkar litla landi að
þessi forystumaður
þjóðarinnar lenti í úti-
stöðum við fé-
sýslumenn sem kölluðu
ekki allt ömmu sína.
Hann var þá forsætis-
ráðherra. Flestir Ís-
lendingar sem þá höfðu
slitið barnsskónum
muna eftir þessu. Við-
brögð þessara efna-
manna, og þá einkum feðga sem
kenndir voru við Baug, urðu heift-
úðleg. Þeir notuðu auðlegð sína til að
koma sér upp fjölmiðlafyrirtæki sem
meðal annars rak sjónvarpsstöð og
gaf út dagblað, líklega fyrst og
fremst til að reyna að koma höggi á
fjandmann sinn forsætisráðherrann,
þó að oft væri reynt að tala undir rós
og nafnlaust svo ekki kæmist upp um
aðkeyptu kauðana sem á penna héldu
hverju sinni. Hér upphófst í rauninni
einhver grófasta rógsherferð gegn
einum manni sem Íslendingar hafa
orðið vitni að fyrr og síðar. Þessi her-
ferð hefur haldið áfram alla tíð síðan,
þó að Davíð hafi fyrir löngu hætt op-
inberum störfum sínum. Það er eins
og allstór hópur manna, sem reglu-
lega koma fram opinberlega eða
halda uppi skrifum í útbreiddum net-
miðlum, hafi gert manninn að eins
konar leiðtoga lífs síns, þó að með öf-
ugum formerkjum sé. Þar hefur lát-
laust verið beitt ósannindum og hra-
kyrðum sem ætti auðvitað ekki að
teljast boðlegt í samfélagi siðaðra
manna.
Og þetta hefur haft áhrif. Látlaus
áróður af þessu tagi gerir það. Mörg
dæmi þekkjast úr mannkynssögunni
um að viðlíka áróðursherferðir virki,
jafnvel gagnvart þeim sem eiga að
vita betur. Margt fólk sem man þessa
tíma virðist láta þetta hafa áhrif á sig
núna þegar að því kemur að velja
milli frambjóðenda við forsetakjör.
Og þá ekki síður þeir sem yngri eru
og muna ekki eftir Davíð sem póli-
tískum forystumanni þjóðarinnar.
Það er að mínum dómi vel til fund-
ið að stuðla að því að Davíð ljúki ferli
sínum í opinberu lífi á Íslandi með
því að gegna embætti forseta Ís-
lands. Til þess hefur hann auðvitað
alla burði, eins og allir Íslendingar
ættu að átta sig á. Ég skora því á
eldri sem yngri kjósendur við for-
setakjörið að gerast ekki fórnarlömb
einhliða áróðurs og illmælgi þegar
þeir taka afstöðu, heldur sýna sjálf-
um sér þá virðingu að kynna sér og
rifja upp sannleikann um feril þessa
manns áður en þeir taka afstöðu.
Annað er mönnum ekki sæmandi.
Ég tek fram að með þessum orð-
um er ég ekki að halla orðinu á helsta
mótframbjóðanda Davíðs, Guðna Th.
Jóhannesson. Hann er sjálfsagt hinn
mætasti maður sem á allt gott skilið,
þó að ljóst sé að hann hefur ekki
sömu reynslu og Davíð og yrði
kannski ekki jafn óttalaus við að taka
ákvarðanir þjóðinni til heilla á erf-
iðum stundum.
Eftir Jón Steinar
Gunnlaugsson »Ég skora því á
eldri sem yngri
kjósendur að sýna sjálf-
um sér þá virðingu að
kynna sér og rifja upp
sannleikann um feril
þessa manns áður en
þeir taka afstöðu.
Jón Steinar
Gunnlaugsson
Höfundur er lögfræðingur.
Að sýna sjálfum sér virðingu
Alltaf heyrir maður öðru hvoru að
sami „rassinn,“ sé undir öllum
stjórnmálamönnum og stjórn-
málaflokkum og engu skipti hverjir
sitji í ríkisstjórn, hvað þá að forset-
inn á Bessastöðum geti nokkru ráð-
ið. Þess vegna er fróðlegt að rifja
upp og rýna í stöðuna nú í miðri
kosningabaráttu um forsetaemb-
ættið og þegar styttist einnig í al-
þingiskosningar. Forseti Íslands,
Ólafur Ragnar Grímsson, var í
mögnuðu viðtali í Fréttablaðinu nú á
dögunum. Þar skýrði hann frá mikl-
um pólitískum átökum sem hann sá
sig knúinn til að ganga inn í til að
verja hagsmuni Íslendinga og Ís-
lands. Forsetinn rifjar upp þegar
hann fór gegn sitjandi ríkisstjórn
Jóhönnu Sigurðardóttur í Icesave-
málinu.
Forsetinn tapaði vináttunni við
félagana
Ólafur Ragnar Grímsson segir í
viðtalinu að erfiðust hafi verið
ákvarðanatakan um að vísa Icesave í
þjóðaratkvæðagreiðslu. Blaðamaður
spyr. „Varstu beittur þrýstingi? Var
þér hótað?“ Hann
svarar: „Það fer eftir
því hvað þið kallið hót-
anir, en förum aftur í
tímann,“ segir hann og
rifjar síðan upp at-
burðarásina. „Það var
umsátur um Ísland. Öll
löndin á Norð-
urlöndum, allar rík-
isstjórnir í ESB voru á
móti okkar málstað,
þær vildu knýja okkur
til að semja við Breta
og Hollendinga. Í
stjórn AGS var því valdi Evr-
ópuríkjanna beitt til að við fengjum
ekki fyrirgreiðslu sem við áttum
rétt á, nema við beygðum okkur
undir nauðasamninga við þessar
þjóðir.“ Þetta var ástandið erlendis
og AGS (Alþjóðagjaldeyrissjóð-
urinn) var þá búinn að taka Ísland
að sér og ríkisstjórn Jóhönnu Sig-
urðardóttur og réði hér miklu.
En hvernig var ástandið hér
heima á sama tíma, látum forsetann
segja frá: „Jafnframt voru margir
fremstu sérfræðingar og álitsgjafar
þessa lands sem sögðu að ef ég
leyfði þjóðinni að kjósa um þetta
mál væri ég að dæma
Ísland til eilífrar út-
skúfunar úr fjár-
málakerfi heimsins.
Merkimiðinn Kúba
norðursins var þekktur
í þeirri umræðu.“
„Hverslags fífl er
þessi forseti
Íslands?“
Forsetinn segir
þetta ennfremur í við-
talinu: „Ríkisstjórnin
og þingmeirihlutinn
var ekki bara á móti mér – heldur
harkalega á móti mér.“ Forsetinn
lýsir þessum þrýstingi og árásum
sem óbærilegum og að aldrei í sögu
Íslands hafi maður verið beittur því-
líkum þrýstingi og svigurmælum,
það hafi aldrei gerst í Íslandssög-
unni. Ólafur Ragnar forseti segist
svo vona að aldrei aftur þurfi nokk-
ur maður að takast á við slíkt gjörn-
ingaveður, hann hafi tapað áratuga-
vináttu manna og stór hluti þeirra
hafi ekki talað við hann síðan. For-
setinn setti af stað mikilvægustu
þjóðaratkvæðagreiðslur sem fram
hafa farið hér á landi og í tvígang
hafnaði íslenska þjóðin Icesave með
yfirgnæfandi meirihluta í bæði
skiptin. Loks dæmdi EFTA-
dómstóllinn okkur í hag og að maka-
lausar kröfur Breta og Hollendinga
væru lögleysur og að okkur bæri
ekki að borga þessa upphæð sem
stæði í dag í 208 milljörðum hefðu
þeir haft sitt fram. Á þessum tíma
var Ísland einangrað og landið
stefndi í gjaldþrot og fordómarnir í
okkar garð birtust með þeim hætti
að margir merkir menn erlendis,
bæði starfandi stjórnmálamenn og
fræðimenn, réðust persónulega á
forseta Íslands og svívirtu hann,
rifjar forsetinn upp og nefnir þá
Uffe Ellemann-Jensen, fyrrverandi
forsætisráðherra Danmerkur, og
Mogens Lykketoft, fyrrverandi for-
seta danska þingsins og ráðherra
um langa hríð, en í vinsælum sjón-
varpsþætti úthrópuðu þeir Ólaf
Ragnar og spurðu „Hverslags fífl er
þessi forseti Íslands?“
Hvað segja forsetaefnin nú?
Svona voru nú átökin og umræðan
um þetta stóra átakamál. Og svo
settu Bretarnir hryðjuverkalög á Ís-
land eins og hér byggju aðeins stór-
glæpamenn, ætluðu með okkur sem
þjóð norður og niður. Enn var það
forsetinn sem nánast einn tók vörn-
ina erlendis fyrir Ísland og gagn-
rýndi Gordon Brown og Bretana og
einnig ESB-ríkin fyrir þetta níð-
ingsverk sem var gert í skjóli þeirra.
En íslenska þjóðin brást ekki sjálfri
sér og lét áróður þessara manna og
sinna ráðherra, hvort það var Jó-
hanna Sigurðardóttir, Gylfi Magn-
ússon eða Steingrímur J. Sigfússon,
sig engu skipta og felldi Icesave.
Nú veljum við nýjan forseta og ég
tel rétt að forsetaefnin séu spurð:
hvernig hefðu þau höndlað þetta
mál hefðu þau staðið í sporum Ólafs
Ragnars Grímssonar í Icesave?
Eftir Guðna Ágústsson »Hvað hefðu þeir, sem
nú bjóða fram þjón-
ustu sína á Bessastöð-
um, gert hefðu þeir
staðið í sporum Ólafs
Ragnars Grímssonar?
Guðni Ágústsson
Höfundur er fv. alþingismaður
og ráðherra.
Sterkur forseti, veik ríkisstjórn?