Morgunblaðið - 02.06.2016, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. JÚNÍ 2016
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Einn afframbjóð-endum til
forseta í Banda-
ríkjunum, Donald
Trump, hefur haft
það fyrir sið að ráðast oft og
reglulega á fjölmiðla og fjöl-
miðlamenn þar í landi. Þegar
þeir fjalla um hann með gagn-
rýnum hætti svarar hann
helst ekki efnislega heldur
hjólar í þá af offorsi og kallar
þá ónefnum.
Nýjasta dæmið er af um-
fjöllun þeirra um að sú upp-
hæð sem hann hafði nefnt að
rynni til fyrrverandi her-
manna eftir fjáröflunarfund
sem hann hélt hefði ekki skil-
að sér. Hann svaraði þessu
með því að halda blaðamanna-
fund þar sem hann jós úr
skálum reiði sinnar og kallaði
blaðamenn aumingja. Að-
spurður sagðist hann ekki
eiga við alla sem á staðnum
væru, en marga þeirra.
Þessi baráttuaðferð hefur
því miður dugað Trump vel.
Hann er þegar búinn að vinna
slaginn hjá Repúblikönum og
samkvæmt mælingum er ekki
loku fyrir það skotið að hann
fari alla leið í Hvíta húsið.
Hér á landi hefur það ekki
tíðkast að forsetaframbjóð-
endur veitist að fjölmiðlum.
Þeir virðast hafa litið svo á að
umfjöllun fjölmiðla, líka
gagnrýnin umfjöllun, sé hluti
af þeirri umræðu sem nauð-
synleg sé fyrir kosningar. Án
hennar séu kjósendur sviknir
um upplýsingar. Nú hefur
þetta breyst.
Í gær gerðist það að einn
forsetaframbjóðandinn,
Guðni Th. Jóhannesson, veitt-
ist að Morgunblaðinu í fyrir-
lestri sem hann hélt. Fyrir-
lesturinn fjallaði um
þorskastríðin, en Guðni telur
sig þurfa að rétta hlut sinn í
þeirri umræðu eftir að á það
hefur verið bent að hann hafi
á liðnum árum talað niður af-
rek Íslendinga og árangur í
þorskastríðunum.
Í fyrirlestrinum, sem hald-
inn var á vegum Háskóla Ís-
lands, tók Guðni upp á því að
svara Staksteinum Morgun-
blaðsins og halda því fram að
þar hefði hann verið hafður
fyrir rangri sök. Þar var þó
aðeins verið að benda á að
hann hefði sagt ósatt í viðtali
hjá Birni Inga Hrafnssyni þar
sem hann harðneitaði því að
hafa talað um að fávís lýður-
inn hefði komið sér upp röng-
um minningum. Og hann neit-
aði því ekki í eitt skipti að
hafa notað þessi orð, hann
ítrekaði það í þrígang að það
væri ósatt að hann hefði sagt
þetta. Þeir sem
hafa hlustað á fyr-
irlestur sem hann
flutti fyrir þremur
árum og er á vefn-
um vita hins vegar
að hann sagði þetta.
En það var ekki aðeins að
hann færi að þrasa við Stak-
steina um staðreyndir sem
fyrir liggja, hann kaus líka að
ráðast á Morgunblaðið fyrir
að hafa ekki fjallað um að
fjörutíu ár eru liðin frá lokum
þorskastríðanna. „Öðruvísi
mér áður brá,“ sagði fram-
bjóðandinn hneykslaður á því
að um þetta hefði ekki verið
fjallað.
Nú er það raunar svo að
Morgunblaðið hefur sagt frá
því að um þessar mundir eru
fjörutíu ár frá lokum þorska-
stríðanna, en það er ekki
meginatriðið, heldur hitt að
forsetaframbjóðandi skuli
telja sér sæmandi að veitast
með slíkum hætti að fjölmiðli.
Ætlar hann að taka aðra fjöl-
miðla sömu tökum og finna að
því fram að kosningum að
þeir skuli ekki hafa fjallað um
þessi tímamót eða önnur?
Eða er það aðeins sá fjölmiðill
sem leyfir sér að gagnrýna
frambjóðandann sem fær yfir
sig gusurnar?
Og verður sami háttur
hafður á komist Guðni alla
leið á Bessastaði? Fá þeir
fjölmiðlar sem þá munu hugs-
anlega leyfa sér að gagnrýna
forsetann eða forsetaemb-
ættið fá að kenna á reiði for-
setans? Það getur orðið sér-
kennileg staða, jafnt fyrir
forsetann sem fjölmiðlana.
Annað er einnig umhugs-
unarvert við fyrrnefndan fyr-
irlestur, en það er að hann var
eins og áður sagði haldinn á
vegum Háskóla Íslands, nán-
ar tiltekið á vegum Sagn-
fræðistofnunar Háskóla Ís-
lands þar sem Guðni sjálfur
situr í stjórn.
Það hlýtur að vera eins-
dæmi, rétt eins og árásir for-
setaframbjóðandans á fjöl-
miðil, að Háskóli Íslands skuli
láta blanda sér í kosningabar-
áttu um forsetaembættið. Há-
skólinn á að vera hlutlaus
vettvangur til kennslu og vís-
indastarfa en ekki vettvangur
fyrir útvalda frambjóðendur
að koma sér á framfæri. Jafn-
vel þó að frambjóðandinn
hefði haldið eigin kosninga-
baráttu utan við fyrirlest-
urinn hefði þetta verið óvið-
eigandi. Þegar fyrirlesturinn
er hins vegar notaður – eða
öllu heldur misnotaður – í
þágu framboðsins, er augljóst
að mikil mistök hafa verið
gerð.
Háskólann á ekki
að misnota í
kosningabaráttu}
Árásir á fjölmiðla
V
öntunin á salernisaðstöðu fyrir
ferðamenn er vandlega kortlögð
í nýrri skýrslu frá Stjórnstöð
ferðamála, sem var stofnuð síð-
asta haust og fær 65 milljónir
króna á ári. Það ætti í sjálfu sér að vera nóg
fyrir nokkrum kömrum ef mér reiknast rétt
til.
Niðurstöðurnar eru byggðar á samtölum
við fólk í ferðaþjónustu þar sem saurslóðin
við vinsælustu náttúruperlur landsins virð-
ist ekki hafa gefið þörfina nægilega til
kynna. Gott og vel. Hér eru komnar niður-
stöður til að byggja á. Vinnunni er þó ekki
lokið. Næst verður ráðist í þarfagreiningu
og kostnaðarmat og verður niðurstöðu skil-
að úr þeim áfanga síðar. Þá verður loks
hægt að ráðst í nauðsynlega uppbyggingu
þar sem þörfin er mest.
Niðurstaðan úr fyrri hluta vinnunnar blasir að
minnsta kosti skýrt við, líkt og notaður klósettpappír í
fagurgrænni náttúru Íslands: salernisaðstaðan við
helstu ferðamannastaði landsins er mjög fátækleg og
sumstaðar hreinlega ekki til staðar. Þar sem hún er til
staðar er hún lokuð utan hefðbundins afgreiðslutíma.
Gert er ráð fyrir um einni og hálfri milljón ferða-
manna á þessu ári. Þetta er fimmfaldur fjöldi þeirra
sem búsettir eru á Íslandi og að teknu tilliti til dval-
artíma jafngildir þetta því að hér á landi séu tæplega
þrjátíu þúsund ferðamenn á degi hverjum. Einhvers
staðar las ég að um þrír af hverjum fjór-
um ferðamönnum sem hingað koma á
sumrin fari Gullna hringinn. Í nýju
skýrslunni kemur til dæmis fram að sal-
ernisaðstaða þar sé einfaldlega ekki í lagi.
Enda bárust tíðar fréttir af „mígandi og
skítandi ferðamönnum“ á því svæði á síð-
asta ári.
Samkvæmt framangreindri tölfræði má
kannski gera ráð fyrir að um 1,2 milljónir
ferðamanna fari Gullna hringinn á þessu
ári. Eins má líklega gera ráð fyrir að
þessir sömu ferðamenn þurfi að létta á
sér á leiðinni. Þar sem salernisaðstæður
hafa ekki verið bættar má að sama skapi
gera ráð fyrir að stór hluti þeirra muni
gera það utandyra.
Án þess að hafa unnið skýrslu sem
byggð er á samtölum við fólk í ferðaþjónustu er
sennilega líka hægt að áætla að þetta sé ekki gott og
að fleiri klósett séu nauðsynleg á þessu svæði sem og
á öðrum jafn fjölsóttum.
Vissulega er gott að ráðast ekki í breytingar og
endurbætur umhugsunarlaust. Hins vegar er um-
hugsunarfrestur stjórnvalda orðinn nokkuð langur og
gætu einhverjir sagt hann vera löngu liðinn. Rökrétt
byrjunarskref væri að hætta að verja almannafé í
fleiri skýrslur, greiningar og vinnuhópa og taka
ákvörðun. Ferðamannaþarfirnar í mosanum hljóta að
teljast ágætis þarfagreining.
Sunna
Sæmundsdóttir
Pistill
Þarfagreining liggur í þörfunum
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Kristján H. Johannessen
khj@mbl.is
Við erum að missa margt afþessu unga fólki sem villfara í uppgrip á sumrin,“segir Haraldur Teitsson,
framkvæmdastjóri Teits Jónassonar
ehf., og vísar í máli sínu til þess að
talsverður skortur sé nú á rútubíl-
stjórum hér á landi og hefur fyrir-
tækjum því gengið misvel að ráða
nýja bílstjóra til vinnu.
Að sögn Haraldar er það einkum
fernt sem veldur því að erfitt er að fá
nýja bílstjóra til starfa, þ.e. að rétt-
indaaldur fyrir hópbifreið er nú 23 ár,
en var áður 20 ár líkt og á leigu-
bifreið, strangar reglur þegar kemur
að hvíldartíma bílstjóra, hár kostn-
aður í tengslum við meirapróf og
kröfur um endurmenntun bílstjóra á
5 ára fresti með tilheyrandi útgjöld-
um. „Þetta er alveg ofsalegt reglu-
verk og margir hreinlega nenna
þessu ekki þó að laun rútubílstjóra
séu alveg ágæt,“ segir hann.
Á eftirlaunum í meirapróf
Morgunblaðið hefur heimildir
fyrir því að rútufyrirtæki séu nú
mörg farin að ráða til sín eldri öku-
menn en áður, sumir þeirra um og yf-
ir sjötugt, vegna skorts á rútubíl-
stjórum.
„Hingað eru að koma menn í
meirapróf sem komnir eru á eftirlaun
og hafa ekkert ekið stórum bíl. Þeir
taka bara rútupróf, sem er það lang-
erfiðasta próf sem hægt er að velja
sér, og fara svo að vinna við að keyra.
Þetta er stórhættulegt,“ segir reynd-
ur ökukennari á höfuðborgarsvæðinu
í samtali við blaðamann.
„Á sama tíma og þetta viðgengst
þurfa leigubílstjórar að hætta störf-
um eða gangast undir strangt próf og
læknisskoðun áður en þeir verða 71
árs. Hér er í gangi mikið ósamræmi,“
segir hann og bendir á að einnig séu
nokkur dæmi þess að menntaðir flug-
menn, sem sökum aldurs síns mega
ekki stunda atvinnuflug lengur, séu
farnir að keyra rútubíla.
Greint var frá því í vor að hópur
útlendinga væri væntanlegur hingað
til lands til þess að keyra strætis-
vagna, en það er gert til að bregðast
við skorti á meiraprófsbílstjórum. Jó-
hannes Rúnarsson, framkvæmda-
stjóri Strætó bs., segir að um sé að
ræða alls 15 einstaklinga og að sumir
þeirra séu byrjaðir að keyra um göt-
ur borgarinnar.
„Það er verulegur skortur á at-
vinnubílstjórum hér og sú er yfirleitt
raunin allt árið. En með því að taka
þessa 15 inn í sumar þá erum við í
þokkalegum málum.“
Aðspurður segir Jóhannes er-
lendu starfsmennina hafa reynst fyr-
irtækinu vel til þessa. „Fyrsti hóp-
urinn er farinn að keyra og hinir tveir
eru í þjálfun. Það hefur ekkert stór-
vægilegt komið upp á.“
Spurður hvort hann viti dæmi
þess að eftirlaunaþegar séu farnir að
keyra rútubíla kveður Jóhannes já
við. „Ég þekki nokkra vini foreldra
minna sem eru löngu hættir að vinna
og farnir að keyra.“
Sleppa þokkalega í ár
Tyrfingur Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri og einn eigenda Guð-
mundar Tyrfingssonar ehf., segir það
hafa gengið ágætlega að fá bílstjóra
fyrir sumarið, en erfitt sé að finna
fólk í flest störf. „Við virðumst sleppa
þokkalega vel, en það er verið að
vinna í því að
skoða hvað
við þurfum
marga og
hver staðan
er. Þetta er
oft svolítið
föndur,“
segir hann.
Bílstjórar rútubíla
sumir á eftirlaunum
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Rútubílar Talsverður skortur er nú á rútubílstjórum hér á landi og hefur
fyrirtækjum því gengið misvel að ráða bílstjóra til vinnu að undanförnu.
Haraldur Teitsson, fram-
kvæmdastjóri Teits Jónassonar
ehf., segir þjóðvegi og fjöl-
sótta ferðamannastaði vera að
gefa sig undan miklu álagi.
„Allir innviðir eru ónýtir,
vegirnir og bílastæðamál. Það
eru slysahættur alls staðar,“
segir hann í samtali við Morg-
unblaðið og heldur áfram:
„Vegagerðin reynir að gera sitt
besta en hefur mjög takmark-
að fjármagn og því eru vegirnir
að gefa sig.“
Sem dæmi um þetta nefnir
Haraldur ökuleiðina að Gull-
fossi og Geysi. „Vegurinn frá
Selfossi og upp að Geysi er
stórhættulegur,“ segir hann og
nefnir í því samhengi brothol-
ur í malbiki og lít-
ið svig-
rúm
sökum
skorts
á veg-
öxl.
„Allir innviðir
eru ónýtir“
VEGAKERFIÐ