Náttúrufræðingurinn - 2015, Qupperneq 56

Náttúrufræðingurinn
148
III – Vestfirðir: Dýrafjörður,
Önundarfjörður og
Arnarfjörður
Lengstu gagnaraðir á Vestfjörðum
voru frá Læk (1961–2007) og Mýrum
í Dýrafirði (á fimm ára fresti 1960–
2007) en 3,5 km og Mýrafell eru milli
varpanna. Sterkar vísbendingar
voru um að framan af hafi hreiðrum
fjölgað á Læk en fækkað á Mýrum
(Valdimar Gíslason Mýrum, munn l.
uppl., maí 2007). Þegar tölur á fimm
ára fresti úr vörpunum tveimur
eru lagðar saman (6. mynd) sést
þó fækkun 1965–1975, stöðugleiki
1975–1985, lítilleg aukning 1985–
1995 og svo fækkun 1995–2005.
Önnur æðarvörp á Vestfjörðum
þróuðust í tvær áttir eftir 1980. Á
Auðkúlu í Arnarfirði og í Innri-
Hjarðardal í Önundarfirði jókst fjöldi
hreiðra 1990–1998 (6. mynd) og voru
vörpin enn 150% af upphaflega
fjöldanum árið 2005 (Innri-
Hjarðardal) og 2007 (Auðkúlu). Á
sama tíma fækkaði hreiðrum um
20% miðað við fyrsta talningarárið
í Holti í Önundarfirði. Í Þernuvík
í Djúpi var stofnað æðarvarp með
ungasleppingum um 1995 og sótti
það í sig veðrið allt til 2006. Á
7. mynd. Fjöldi æðarhreiðra á Suðvesturlandi. Talið var árlega í Fuglavík og Norðurkoti og á
Þyrli við Hvalfjörð 1977–2008. Í Ferstiklu í Hvalfirði var talið annað hvert ár á tímabilinu
1998–2008). Óbrotnar línur tákna æðarvörp með samfelldar, árlegar talningar en tákn án línu
sýna æðarvörp þar sem vantar viss ár eða árabil. – Nest counts for common eider in colonies in
southwest Iceland. Counts were annual in Fuglavík and Norðurkot and at Þyrill in Hvalfjörður
1977–2008 but every other year at Ferstikla in Hvalfjörður 1998–2008. Lines indicate colonies
with annual counts, whereas symbols indicate colonies with years missing from the data series.
8. mynd. Landsvísitala æðarfugls á Íslandi 1977–2007. Árið 2005 er viðmiðunarár (100) og
sýnd er hlutfallsleg þróun stofnsins. Vísitalan byggist á 16 æðarvörpum 1977–2000 en 40
æðarvörpum 2001–2007. – Population index (blue line) for common eider in Iceland 1977–
2000 and a running mean (purple line). The year 2005 is the reference year (100) and the
population is represented as an annual index to this year. The index is based on the sum of 16
colonies 1977–2000 but on the sum of all 40 colonies 2001–2007.
heildina litið var þróunin svipuð
á Vestfjörðum og á Norðurlandi og
svo á Breiðafirði að Vestureyjum
undanskildum, þ.e. fjölgun hreiðra
upp úr 1980 en hnig niður á við um
og eftir aldamótin.
IV – Suðvesturland
Lengstu gagnaraðirnar voru frá
Fuglavík og Norðurkoti sunnan
Sandgerðis (hófst 1977) og á Þyrli í
Hvalfirði (hófst 1979) (7. mynd). Þessi
tvö vörp breyttust á svipaðan hátt;
eftir stöðugleika 1980–1995 (Fuglavík
og Norðurkot, fækkun um 20% á
Þyrli) fjölgaði hreiðrum í báðum
vörpum 1996–2001 en síðan stóð
fjöldi hreiðra í stað fram undir 2005.
Frá Ferstiklu í Hvalfirði voru
fyrir hendi tölur fyrir annað hvert ár
1998–2008. Þar fækkaði hreiðrum um
meira en helming frá fyrstu talningu
árið 1998 en varpið var í kringum
50% af þeim fjölda 2000–2008 (7.
mynd). Á Tjörninni í Reykjavík, einu
minnsta varpinu í þessari rannsókn,
fækkaði æðarkollum stöðugt allan
athugunartímann.30
Heildarstofnvísitala fyrir
Ísland
Fjöldi æðarhreiðra jókst um 80%
1980–1990 (8. mynd). Þrátt fyrir
fækkun í kjölfarið, 1991–2007, var
stofninn 42% stærri árið 2007 en árið
1977. Fækkunin 2001–2007 nam 11%.
NFr_3-4 2015_final.indd 148 30.11.2015 16:34