Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2015, Síða 70

Náttúrufræðingurinn - 2015, Síða 70
Náttúrufræðingurinn 162 umhverfis- og auðlindaráðuneytinu, og José Brilha, forseti ProGEO- samtakanna, einnig áhugaverð opnunarávörp. Þemu ráðstefnunnar voru mótuð í spurningar: •Hvernig má tryggja varðveislu jarðminja sem ógnað er? •Hvernig má nýta jarðminjar á sjálfbæran hátt? •Er mögulegt að samræma námuvinnslu og jarðminja vernd? •Hvernig er hægt að taka tillit til jarðminja við mat á umhverfisáhrifum? Alls voru flutt 26 áhugaverð erindi á ráðstefnunni og 25 veggspjöld voru kynnt. Ljóst er að víðar en á Íslandi eru uppi vandamál sem varða jarðminjar og verndun þeirra. Nokkur erindi voru flutt um jarðvanga (e. geopark) en í þeim hafa jarðminjar mikið hlutverk. Ítrekað var fjallað um nauðsyn þess að hafa góða yfirsýn yfir jarðminjar. Víða hefur farið fram jarðminjaskráning þar sem safnað er upplýsingum og gildi jarðminja metið á faglegan hátt. Þetta á líka við um jarðminjar sem hefur verið raskað, þar sem ekki er síður mikilvægt að skrá upplýsingar um þær. Tveir gestafyrirlesarar Fyrri ráðstefnudaginn flutti Roger Crofts, fyrrverandi forstjóri Scottish Natural Heritage, erindi sitt með aðstoð Skype-fjarskipta. Hann varpaði fram spurningum um það hvers vegna jarðfræðilegur breytileiki er ekki metinn til jafns við líffræðilegan breytileika og hvers vegna ekki er almennt gerð grein fyrir þeim sterku tengslum sem eru á milli jarðminja, vistkerfa og landslags. Seinni daginn flutti Snorri Baldursson, formaður Landverndar, inngangserindi þar sem hann fjallaði um náttúrufar á miðhálendi Íslands og mikilvægi þess að vernda það. Á miðhálendinu finnast fjölbreyttar jarðminjar sem sumar eru einstakar á heimsvísu, fágætar gróðurvinjar, áhrifaríkt landslag og einhver mestu víðerni sem eftir eru í Evrópu. Þessum einstöku og ómetanlegu verðmætum er stöðugt ógnað, aðallega vegna mikillar ásóknar í vatnsföll og jarðhita til orkunýtingar. Áhugaverðar pallborðsumræður fóru fram í lok fyrri ráðstefnu- dagsins og hafði inngangserindi Rogers Crofts gefið tóninn fyrir þær. Niðurstöður þeirrar umræðu voru settar fram í „Reykjavíkuryfirlýsingu“ sem síðan var samþykkt á aðalfundi ProGEO í lok ráðstefnunnar. Reykjavíkuryfirlýsingin Meginatriði Reykja víkur yfir- lýsingarinnar eru að mælst er til þess að: •jarðminjar njóti verndar vegna eigin gildis, •tekið verði fullt tillit til jarðminja þegar ný svæði eru valin til friðlýsingar og við gerð verndaráætlana, •áætlanir um vernd jarðminja verði byggðar á gagnagrunnum um jarðminjar (jarðminjaskrám) þar sem skráðar eru bæði núverandi minjar og þær sem glatast hafa, •jarðminjavernd verði samþætt almennri náttúruvernd og skipu lagsvinnu, t.d. við mat á umhverfisáhrifum, •jarðminjavernd verði viður kennd í fræðasamfélaginu sem fullgild sérgrein innan jarðfræðinnar. Í framhaldi af ráðstefnunni er vert að minnast á stöðu jarðminja og verndun þeirra á Íslandi. Allt frá landnámi hefur búseta í landinu valdið gríðarlegri hnignun jarðminja.2 Jarðminjavernd hefur hins vegar lítið verið sinnt og ljóst er að við eigum þar margt ógert. Í því sambandi er mikilvægt að draga lærdóm af reynslu annarra þjóða. Vonandi verður ráðstefnan hvatning til stjórnsýslunnar og fræðasamfélagsins um að bæta vinnubrögð og efla faglega umfjöllun og fræðslu um jarðminjar. Á vef ProGEO3 og einnig á Facebook undir „ProGEO“ eða „jarðminjavernd“, er hægt að sækja Reykjavíkuryfirlýsinguna. Auk þess er hægt að sækja ráðstefnuheftið með ágripum erinda og veggspjalda sem kynnt voru á ráðstefnunni. Ráðstefnan naut styrkja frá 19 stofnunum og félagasamtökum. Roger Crofts flutti inngangserindi sitt gegnum Skype. Ljósm. Kjartan Birgisson. Heimildir 1. Wimbledon, W.A.P, & Smith-Meyer, S. (ritstj.) 2012. Geoheritage in Europe and its conservation. ProGEO, Ósló. 405 bls. 2. Sigmundur Einarsson, Kristján Jónasson & Lovísa Ásbjörnsdóttir 2012. Landið var fagurt og frítt. Náttúrufræðingurinn 82 (1–4), bls. 151–159. 3. ProGeo. The European Association for the Conservation of the Geological Heritage. Skoðað 4. nóvember 2015 á http://www.progeo.ngo/ Höfundar Lovísa Ásbjörnsdóttir og Kristján Jónasson eru jarðfræðingar á Náttúrufræðistofnun Íslands. NFr_3-4 2015_final.indd 162 30.11.2015 16:35

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.