Morgunblaðið - 27.08.2016, Síða 78

78 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. ÁGÚST 2016
ÁJazzhátíð Reykjavíkurfyrr í þessum mánuðivoru fernir útgáfu-tónleikar geisladiska.
Það er árviss atburður að hátíðin
sé tími djassgeisladiskanna –
ekki jólin. Þessir diskar sýna að
íslenskur djass stendur jafnfætis
því besta sem boðið er uppá á
Norðurlöndum um þessar mundir
og hér reyni ég að rekja það sem
heillar, en læt smávægilegar að-
finnslur lönd og leið.
Alþjóðlegur Andrés Þór
Ypsilon er fimmti diskur Andrés-
ar Þórs gítarleikara, fyrir utan
það sem hann hefur gefið út með
ASA tríóinu og
Bonsom, og
þeirra bestur. Á
Jazzhátíð
Reykjavíkur í
hittifyrra lék
hann með þess-
um kvartetti og
voru það einir albestu tónleikar
þeirrar hátíðar. Agnar Már pían-
isti og Andrés Þór þekkja hvor
annan út og inn og hinn danski
Richard Andersson (með fær-
eysk/íslenska blóðið í æðum) bjó
hér um tíma og var vítamín-
sprauta fyrir íslenskt djasslíf.
Trommarinn bandaríski, Ari
Hoenig, kom svo hingað sér-
staklega til að leika með kvart-
ettnum á djasshátíð og þegar
hann kom hingað aftur í apríl í
ár, með píanistanum Kenny Wer-
ner, var gæsin gripin. Árangur-
inn er frábær, níu ópusar eftir
Andrés Þór af ýmsum gerðum.
Mér finnst þessi diskur betri því
oftar sem ég hlusta á hann. Tón-
smíðarnar eru oftast kveikja fyr-
ir spuna þó ballöðurnar „April“
og „Snævi“ séu töfrandi. Það er
skemmtilegt hvernig Agnar Már
leikur rýþmískar línur þar sem
Ari sólóar yfir og allt í kring.
Þetta er tónlist þar sem sólóar
bassa og trommu fléttast inní
heildina og fáir trommarar eru
færari Ara í hinni melódísku
trommulist. Tónn Richards er
voldugur og Agnar Már spinnur
alltaf fallega og inngangur hans
að „Snævi“ er ein af þessum
perlum sem hann þræðir jafnan
uppá festi sína. Andrés Þór er að
sjálfsögðu miðpunktur spunans
og leikur hans verður æ hnitmið-
aðri með árunum. Það bregður
fyrir ýmsum stílbrigðum á skíf-
unni og hinu rokkaða „Biscuit“
fylgir klassísk fjórskipt blús-
sveifla í „Simple Question“. Eng-
in keðja er sterkari en veikasti
hlekkurinn og hér fyrirfinnst sá
ekki. Ópusarnir eru að vísu mis-
jafnir að gæðum en spilamennsk-
an ekki.
Fjölbreytnin í fyrirrúmi
Fyrsta skífa bassaleikarans ást-
sæla, Þorgríms Jónssonar eða
Togga einsog hann er gjarnan
nefndur, kom út á djasshátíð.
Constant Movement nefnist hún
og samanstendur af tíu ópusum,
sömdum á löngu tímabili og í
ólíkum stíltegundum. Þetta er þó
ekki „hitt og þetta“-skífa heldur
ríkir gott jafnvægi milli ópus-
anna. Sá fyrsti „Humble“ gefur
tóninn. Hefst í norrænum anda
líkt og Niels-Henning og Ole
Koch hefðu vélað um, þó Kjartan
Valdimarsson píanisti og Toggi
séu af annarri gerð, en fljótt
víkja norrænu hughrifin að
mestu fyrir poppaðri laglínu er
blásararnir, Ari Bragi Kárason
trompet- og flygilhornleikari og
Ólafur Jónsson tenórsaxófónleik-
ari, koma til sögunnar og inn-
siglar Kjartan umskiptin í sóló
sínum. Kjartan er alstaðar afl-
vaki í hryninum og ekki í ósvip-
uðu hlutverki og Aggi í næsta
ópus, „Mountain View“, en hér er
enginn Ari Hoening; þó tromm-
arinn Þorvaldur Þór Þorvaldsson
sé fær í flestan sjó, hef ég varla
heyrt hann leika
djass síðan skíf-
an hans góða,
samnefnd hon-
um, kom út
2009. Er það
miður. Toggi á
góðar djass-
ballöður á skífunni, en þá list
hans þekkjum við vel af fyrri
hljóðritum. „From Above“ og
„Snær“ eru þeirrar ættar og
þarna blæs Ólafur Jónsson bopp-
aðan sóló og það glittir í glissið
hans Ara Braga, sem setur víða
svip sinn á tónlistina. Rokkaður
hrynur „In Berlin“ kemur ekki í
veg fyrir norræn hughrif í óps-
unum og trompetsóló Ara Braga
feikn skemmtilegur með trillur
sínar, boppskotinn og „rafmæls-
aður“ í senn. Það er samhljómur
með nýjustu tónlist súpergrúpp-
unnar Anness og Togga í frum-
bræðingsáhrifum laganna
„Hringrás“ og „Constant Move-
ment“ og auðvitað hlýtur balkan-
tónlistin að skjóta upp kollinum
hjá jafn balkanvönum bassaleik-
ara: „Eastern Time Zone“ er
þeirrar ættar. Flott fumraun
Togga sem hljómsveitarstjóra og
sérdeilis hlustendavæn skífa, sem
á erindi langt útfyrir þröngan
hóp djasstrúarmanna.
Svífandi draumur
Agnars Más
Við þurfum ekkert að kvarta yfir
skorti á píanódjasstríóplötum þó
enn bíði djassunnendur spenntir
eftir slíkum skífum frá meistur-
unum Eyþóri Gunnarssyni og
Kjartani Valdimarssyni. Að öðr-
um ólöstuðum er Agnar Már Ís-
landsmeistari djasstríóplatnanna
og fulllangt síðan síðasta tríó-
plata hans, Kvika, leit dagsins
ljós; átta ár. Ég held að enginn
íslenskur djassleikari hafi komist
nær því að fanga hinn íslenska
tón í djassskáldskap sínum, sem
hann vefur oft meistaralega inní
tónlist sína. Það gerir hann í rík-
ari mæli á Svifi en Kviku þó sú
síðarnefnda sé
enn magnaðri
djassplata með
skírskotun til
meistara allt frá
Monk til
Tristano milli
seiðandi norður-
ljósadjassins. Ég efast ekki um
að spunaævintýri hans „Djúpið“
hafi þroskað enn frekar hinn per-
sónulega stíl hans, sem er ein-
stakur á sinn hátt. Titillag skíf-
unnar ásamt lögum einsog „Eyði“
eru hógvær impressjónísk tóna-
ljóð þar sem hinn íslenski tónn er
ofinn við djasspíanóstíla nútím-
ans. Þess gætir þó enn frekar í
hraðari lögum einsog „Sjúbbí dú“
og „Garri“. Kraftmiklir ópusar
sem brjóta upp innhverfa um-
gjörð skífunnar. Valdimar Kol-
beinn á hvern bassasólóinn öðr-
um betri og þeir eru alltaf hluti
af þeirri heild sem hver ópus
Agnars Más er. Scott McLemore
er traustur trommari og trommu-
sóló hans í „Sjúbbí dú“, samofinn
píanóleik Agnars, er glæsilegur.
Lokaópusinn „Stilla“ er óvenju-
fagurt söngljóð með klassískum
undirtóni og minnir stundum á
John Lewis með Bach í lokatón-
unum.
Skemmtidjass af fínustu sort
Það er ekkert hrist framúr erm-
inni að spila skemmtidjass í anda
söngglöðu djasssmásveitanna fyr-
ir stríð. Secret Swing Society
hefur hljóðritað eina slíka, en
sveitin var stofnuð í Hollandi þar
sem þeir félagar voru við nám og
spiluðu á götum úti og er þeir
bættu söngnum við hljóðfæraleik-
inn jukust tekjurnar til muna.
Það þarf engan að undra, því
þeir hafa náð
ágætis valdi á
ólíkum stílteng-
undum „close
harmony“-
söngsins allt frá
Miles-bræðrum
til Five Spirits
of Rhythm. Þessa gleðitónlist
djassins mátti ekki heyra á
fyrstu lp-endurútgáfum djass-
meistaranna. Þar voru hinar
veigameiri tónsmíðar í fyrirrúmi
– nema á Fats Waller-plötunum
þar sem skemmtunin var í æðra
veldi og á þessari skífu er ein-
mitt einn af yndislegustu ópusum
píanómeistarans að finna, ,Dream
Man“. Kristján Tryggvi Mar-
teinsson, sérfræðingur okkar í
skálmi, er því miður ekki á píanó
á skífunni, en spilar því meira á
píanóharmonikku. Hann er kjöl-
festan í sveitinni ásamt gítarleik-
aranum Guillaume Heurtebize,
sem semur flest laganna og tekst
einkar vel að ná anda millistríðs-
áranna, svo maður telur sig
þekkja mörg laganna, en veit
bara ekki hvaðan. Hann er
djangóískur í anda einsog í
„Terte de la Coq Stomp“ og svo
eru Louis Prima-áhrifin frá Las
Vegas-árunum hans auðheyrð í „I
Wanna Be Like You“. Grímur
Helgason er lipur klarínettuleik-
ari og Dominykas Vysnilaukas
mjúktóna trompetleikari þó tónn-
inn sé á stundum klemmdur, þó
þeir séu ekki sólleikarar á borð
við Kristján og Guillaume. Andri
Ólafsson er bassaleikarinn og lék
hann um tíma með hinu sögu-
fræga tríói Kristjáns, K-tríóinu,
en er nú einn af liðsmönnum Mo-
ses Hightower. Hann notar
„slap-bass“ tæknina óspart. Allir
syngja þeir og þar að auki er Bo
Halldórsson gestur og fer vel
með skemmtilegan texta Andra
„Glans“, en Andri samdi lagið
ásamt Kristjáni. Fyrir utan ópus
Wallers má hér finna „After
You’ve Gone“ og snilldarsöng-
dans Gershwin-bræðra „Nice
Work if You Can Get it“. Þessi
plata ætti að vera til á hverju
heimili þar sem menn vilja auka
gleðina með ágætu millistríðs-
djasspoppi, þó sveiflan sé á
stundum eilítið stirð uppá evr-
ópsku. Það var hún líka í Heita-
potts-kvintetti Djangos og Grap-
pelli – hin ekta fjórskipta
djasssveifla náði hvergi full-
komnun nema hjá blökkum Am-
eríkönum.
Djassdiskahátíð
Meistari Að öðrum ólöstuðum er Agnar Már
Magnússon Íslandsmeistari djasstríóplatnanna.
Fjórir djassdiskar
André Þór: Ypsilon (Dimma 2016)
bbbbm
Þorgrímur Jónsson: Constant
Movement (Sunny Sky Records 2016)
bbbbn
Agnar Már Magnússon: Svif (Dimma
2016) bbbbm
Secret Swing Society: Keeping the
Secret (SSS 01) bbbmn
VERNHARÐUR
LINNET
TÓNLIST
Gleði Plata Secret Swing Society ætti að vera til á hverju heimili þar sem
menn vilja auka gleðina með ágætu millistríðs-djasspoppi segir rýnir.
Töfrandi Ypsilon eftir gítarleikarann Andrés Þór
verður að mati rýnis betri með hverri hlutstun.
Frumraun Kontrabassaleikaranum Þorgrími
Jónssyni hefur tekist vel upp í frumraun sinni.