Dagblaðið Vísir - DV - 27.11.2015, Blaðsíða 58

Helgarblað 27.–30. nóvember 201542 Fólk Viðtal
breytingarnar. Það eru um 30 ár síð­
an við Al Gore ræddum þessi mál
fyrst. Mín viðhorf til ráðstefnunn­
ar í París mótast nokkuð af þessari
löngu þátttöku. Ég er bjartsýnni á ár­
angur í París en saga glímunnar við
loftslagsbreytingar á síðustu 20–30
árum kann að gefa tilefni til. Um leið
er mikilvægt að allir átti sig á því að
framhaldið skiptir ekki síður máli.
Í aðdraganda Parísarfundarins
hafa orðið mikilvæg þáttaskil, bæði
hvað snertir viðurkenningu á vísinda­
legum niðurstöðum og vilja ríkja til
þess að takast á við þennan vanda.
Ég vona að Parísarráðstefnan skili
þeim árangri að víðtækt samkomu­
lag náist en það mun hins vegar ekki
nægja. Við þurfum á næstu áratugum
að ná enn meiri árangri ef við ætlum
að koma í veg fyrir verulega hækkun
sjávarborðs og aðrar óafturkræfar af­
leiðingar loftslagsbreytinga.“
Hvað geta Íslendingar lagt að
mörkum í þessari baráttu?
„Mér hefur fundist merkilegt og
ánægjulegt að finna hvernig framlag
Íslands getur skipt sköpum. Það er á
þremur sviðum sem umheimurinn
horfir í vaxandi mæli til þess sem við
höfum fram að færa í þessari baráttu.
Í fyrsta lagi erum við eitt besta dæm­
ið um það hvernig land getur horfið frá
því að nota nánast eingöngu olíu og kol
sem orkugjafa, eins og gert var þegar
ég var ungur, yfir í að ná því á æviskeiði
einnar kynslóðar að öll framleiðsla
á rafmagni og hitun húsa sé byggð á
endurnýjanlegri orku. Þegar menn
kynna sér hve fátækt og vanþróað Ís­
land var um miðbik síðustu aldar þá er
þessi vegferð enn merkilegri. Það sést
einnig í efnahagslífi landsins hvern­
ig þessi breyting í átt að hreinni orku
hefur skapað okkur fjölþætt atvinnu­
tækifæri. Þau birtast sem nýsköpun
á mörgum sviðum, í hátækni, í ferða­
þjónustu og á fleiri sviðum. Það hefur
reynst efnahagslega skynsamlegt að
hverfa frá olíu og kolum yfir í hreina
orku. Þetta er meginframlag Íslands til
þessarar umræðu.
Margir hafa verið þeirrar skoðun­
ar vítt og breitt um veröldina að nýt­
ing hreinnar orku sé hugsjón en
ekki byggð á viðskiptasjónarmið­
um. En saga Íslands er skýrt dæmi
um að það er efnahagslega skynsam­
legt að hverfa frá olíu og kolum yfir í
nýtingu hreinnar orku. Í París verð­
ur, í tengslum við loftslagsráðstefn­
una, stofnað heimssamstarf ríkja um
nýtingu jarðhita þar sem fordæmi Ís­
lands gegnir ríku hlutverki.
Í öðru lagi er framlag vísindasam­
félagsins á Íslandi afar mikilvægt, og
þá einkum á tveimur sviðum. Annars
vegar eru það merkilegar jöklarann­
sóknir og rannsóknir á ís sem eru
brýnt framlag til alþjóðlegs eftirlits
með jöklum og ísi þöktum svæð­
um. Hins vegar eru hafrannsókn­
irnar sem við höfum stundað lengi
og varpa skýru ljósi á það hvern­
ig breytingar á hitastigi, lífríki hafs­
ins og fiskistofnar eru hluti af þeim
áhrifum sem loftslagsbreytingarnar
hafa í för með sér.
Framlag íslenska vísindasamfé­
lagsins í hinn alþjóðlega þekkingar­
banka á þessu sviði er miklu meira
en menn gera sér almennt grein fyrir
hér heima. Því til viðbótar skiptir
tæknikunnátta og verkfræðireynsla í
nýtingu á hreinni orku miklu máli og
gerir að verkum að nú eru íslenskar
verkfræðistofur og orkufyrir tæki
í verkefnum vítt og breitt um ver­
öldina. Þriðji þátturinn snýst um það
hvernig okkur hefur tekist á allra síð­
ustu árum að gera Ísland að árlegum
umræðuvettvangi um Norður slóðir.
Þjóðir heims senda öflugar sveitir
til Reykjavíkur og Ísland hefur orðið
áfangastaður þar sem tengslin milli
Norðurslóða og loftslagsbreyting­
anna eru í brennidepli á hverju ári.
Þessir þrír þættir gera að verkum
að framlag Íslands til umræðu um
og lausnar á þessu stóra alþjóðlega
vandamáli er meira og víðtækara en
fámenni okkar gefur til kynna.“
Sýn bjartsýni og dirfsku
Hvernig sérð þú framtíð Íslands fyrir
þér?
„Vandinn við umræðuna er að
það má helst ekki tala jákvætt um
árangur Íslendinga án þess að vera
umsvifalaust sakaður um gamaldags
þjóðrembu. En ef við horfum annars
vegar á upphaf lýðveldisins og
hvernig Ísland var um miðja síðustu
öld og svo hins vegar hvernig staða
þorra ríkja í veröldinni er á þessari
öld þá er eiginlega ekki annað hægt
en að komast að þeirri niðurstöðu
að árangur Íslendinga fram að þessu
sé ótrúlegur. Auk þess búum við að
tækifærum á þessari nýju öld sem
eru í augum margra annarra þjóða
eins og gósenland.
Þegar lýðveldið var stofnað vor­
um við sannarlega eitt fátækasta
land í Evrópu. Við þurftum gjald­
eyri til nánast allrar uppbyggingar í
landinu. Það var á engan hátt sjálf­
gefið að lýðveldið myndi efnahags­
lega lifa þetta af. Landhelgin var þrjár
sjómílur, við höfðum ekkert forræði
yfir fiskimiðunum og útflutning­
ur okkar var mjög einhæfur. Þrátt
fyrir erfiðleika síðustu ára og fjár­
málakreppuna sýna allir alþjóðlegir
mælikvarðar að Ísland er nú meðal
fremstu ríkja hvað snertir almenna
velferð, jafnrétti, stöðu kvenna og
aðgang að menntun. Atvinnulífið
er fjölbreytt og nýjar atvinnugreinar
hasla sér völl. Ef þessum árangri væri
lýst fyrir þeim, sem voru í forystu
lýðveldisins á fyrstu tuttugu til þrjá­
tíu árunum, þá held ég að þeir hefðu
talið ævintýri líkast að við skyldum
ná þessum árangri.
Þegar maður nýtur þeirra for­
réttinda sem fulltrúi Íslands að fara
vítt og breitt um veröldina og taka
síðan á Bessastöðum á móti fjölda
erlendra fulltrúa þá kynnist maður
líka sýn gestanna á það hve þessi ár­
angur er merkilegur og einstakur.
Árangurinn á að vera forsenda
þess að við höldum til móts við fram­
tíðina í krafti þess að við getum ýmis­
legt. Við skulum ekki gleyma árangri
Íslands á sviði menningar og lista.
Mín kynslóð ólst upp við það að við
ættum einn og einn listamann, sem
gæti hlotið frægð í öðrum löndum,
einn og einn íþróttamann sem gæti
unnið sigur á erlendum mótum. Nú
vaxa upp í landinu kynslóðir sem
finnst sjálfsagt að margir íslenskir
rithöfundar séu lesnir vítt og breitt
í heiminum. Við eigum tónlistar­
fólk sem heldur hundruð tónleika
um veröld víða á hverju ári. Ný kyn­
slóð kvikmyndagerðarfólks mark­
ar íslenskri kvikmyndagerð viður­
kenndan sess á heimsvísu. Á sviði
málaralistar og nútímalistar á öðr­
um sviðum eigum við líka frábæra
einstaklinga. Vísindasamfélagið hef­
ur tekið stakkaskiptum hvað varðar
fjölbreytni og árangur. Nú elst ungt
fólk upp við það að hægt er að hafa
Ísland sem bækistöð og ná víðtæk­
um árangri á heimsvísu.
Þetta gerir að verkum að sýn okkar
á framtíðina á að vera byggð á bjart­
sýni og dirfsku til að gera nýja hluti.
Árangur er ekki undantekning eins
og var þegar ég var að alast upp held­
ur meginregla. Til viðbótar við þessa
eigin leika á sviði menntunar, menn­
ingar, viðskipta og annarra athafna
í okkar samfélagi þá hafa náttúran,
umhverfið, hafið og landið skilað okk­
ur gríðarlegum auðlindum sem við
erum í vaxandi mæli að læra hvernig á
að nota á sjálfbæran og öruggan hátt.
Þáttaskilin í heimsmyndinni hafa
síðan gert að verkum að Ísland býr
nú að legu sem gerir það að ákjósan­
legum áfangastað og samræðustað
fyrir flestar forystuþjóðir veraldar
um framtíð þess stóra hluta jarðar
sem við köllum Norðurslóðir.
Þegar ég ólst upp vorum við
„Eigum við að sam-
þykkja það að trú-
arhópar sem viðurkenna
ekki jafnrétti kvenna fái
að starfa á þeim grund-
velli í okkar norrænu sam-
félögum? Á það að vera
réttur feðranna og bræðr-
anna að ákveða þeirra
framtíð og fara gegn lög-
um landsins og almenn-
um mannréttindum?
„Ég upplifi tvöfalda
ánægju varðandi
bókaútgáfuna um jólin
vegna þess sem ég vel
handa sjálfum mér og
svo vegna þessara leið-
angra sem ég fer í með
barnabörnin.
Sími 568-5556 www.skeifan.is
Eysteinn Sigurðsson
Löggiltur fasteignasali / Sími: 896-6000
eysteinn@skeifan.is / skeifan.is
Magnús Hilmarsson
Sölumaður / Sími: 896-6003
magnus@skeifan.is / skeifan.is
Sigurður Hjaltested
Löggiltur fasteignasali / Sími: 821-5400
sigurdur@skeifan.is / skeifan.is
Föst
söluÞÓKNuN
Sími 568-
5556 www
.skeifan.is
1% með vsk.Vegna mikillar sölu vantar allar stærðir eigna á skrá