Dagblaðið Vísir - DV - 27.11.2015, Blaðsíða 82

Helgarblað 27.–30. nóvember 201566 Menning
H
ar
ðp
ar
ke
tÞýsk gæði!
Ármúli 32, 108 Reykjavík
Sími 568 1888
www.parketoggolf.is
Í
Landnámabók er sagt frá
Geirmundi nokkrum heljar­
skinni, sem er sagður hafa
verið göfgastur allra landnáms­
manna. En þrátt fyrir að hafa
verið óhemju valdamikill og ríkur
hefur þögnin sem umlykur ævi
Geirmundar verið óþægilega mikil.
Saga hans hefur aldrei verið rituð,
fyrr en nú.
Bergsveinn Birgisson, rithöfund­
ur og doktor í norrænum fræðum,
hefur skrifað þessa nýju fornsögu,
landnámssöguna sem Íslendingar
vildu ekki muna. Hann ímyndar sér
12. aldar munk sem sagnaritarann
og skrifar svo sjálfur lærðan inn­
gang að bókinni – í anda íslenskra
menntamanna um miðja 20. öld.
DV settist niður með Bergsveini
og spurði hann um týnda land­
námsmenn og fjaðurstafi.
Glansmynd landnáms-
sagnanna ekki sönn
Hver var þessi Geirmundur heljar­
skinn og af hverju langaði þig að
segja hans sögu?
„Hann var ekki bara göfgastur,
hér í merkingunni voldugastur og
ríkastur, heldur reið hann milli
búa sinna með áttatíu vopnaða
menn og hlóð niður mönnum sín­
um um alla Vestfirði. Hann var ekki
norrænn maður nema til hálfs.
Hann var svartur og ljótur segja
heimildir. Móðir hans segir Land­
námabók vera frá Bjarmalandi og
þar virðist faðir Geirmundar hafa
tekið sér konu meðal inúíta þar við
Hvíta hafið. Hann var í samstarfi
við norræna konungsveldið í Dyfl­
inni á Írlandi, og færir þeim vörur
sem þeir borga honum fyrir með
írskum þrælum. Þrælana tekur
hann til Íslands til að vinna sjávar­
fang, rostungsafurðir eins og reipi
og lýsi fyrir skipamenninguna, og
rostungs tennur, æðardún og margt
fleira sem hans landnám í Breiða­
firði og á Hornströndum bauð upp
á. Hann nemur land út frá efna­
hagsforsendum einum, þarna er
auðlind og hann virðist koma til að
taka hana. Engar súlur eða flótti frá
Haraldi hárfagra, altso.“
Kenning Bergsveins er að sagan
af Geirmundi hafi ekki hentað þeirri
sjálfsmynd og baksögu þjóðarinnar
sem sagnaritarar vildu miðla þegar
flestar Íslendingasögurnar voru
skrifaðar á 13. öld. Þegar Íslendingar
voru að móta hugmynd um landið
sem jafnræðisþjóðfélag hentaði ekki
að hampa Geirmundi sem var smá­
konungur, þrælahaldari og dekkri á
hörund en hinar hefðbundnu nor­
rænu hetjur.
„Sú glansmynd sem var búin til
var hins vegar ekki alveg sönn. Hún
var gerð til að fegra og búa til gullna
fortíð. En ég tel að það sé mjög tíma­
bært að taka þetta upp og velta fyrir
okkur hvert raunverulegt upphaf Ís­
lands hafi verið,“ segir Bergsveinn.
Ekki annars eðlis en hinar
Íslendingasögurnar
„Það er aðeins stigs­ en ekki eðlis­
munur á því sem ég er að gera og
því sem höfundar Íslendingasagn­
anna voru að gera fyrir átta hund­
ruð árum,“ segir Bergsveinn um
vinnuna á bak við söguna.
Undanfarin ár hefur hann rann­
sakað landnámsmanninn í þaula.
Hann hefur grafið upp, safnað
saman og rýnt í allar mögulegar
heimildir um Geirmund og sam­
félagið á þessum tíma og reynt að
finna samhengi í þær heimildir. Þá
Kristján Guðjónsson
kristjan@dv.is
Ekki einhver fornfræðaþurs
n Bergsveinn Birgisson segir Geirmundarsögu eiga erindi við samtímann n Skrifuð á fornmáli
G
osminjasýningin Eldheimar
í Vestmannaeyjum hlaut
Hönnunarverðlaun Íslands
sem voru veitt í annað sinn
á Kjarvalsstöðum á þriðjudag. Þá
hlaut stoðtækjafyrirtækið Össur
verðlaun fyrir bestu fjárfestingu í
hönnun 2015.
Eldheimar er verk Axels Hallkels
Jóhannessonar sýningarhönnuðar,
Gagarín, sem hannaði gagnvirkan
sýningarhluta, arkitektsins Margrét­
ar Kristínar Gunnarsdóttur og Lilju
Kristínar Ólafsdóttur landslagsarki­
tekts. Í rökstuðningi dómnefndar
segir: „Sýningin miðlar einstökum
atburði í náttúrusögu Íslands með
framúrskarandi hætti. Sýningin er til
vitnis um hugmyndaríkar og vel út­
færðar leiðir til að ná til gesta með
öflugum sjónrænum og gagnvirk­
um hætti. Verkefnið er einstaklega
metnaðarfullt og gildi þess ótví­
rætt þegar litið er til þverfaglegs
samstarfs hönnuða og arkitekta.“
Að launum fær sigurvegarinn pen­
ingaverðlaun að upphæð 1.000.000
krónur, en þau eru veitt af iðnaðar­
og viðskiptaráðherra
Önnur verkefni sem hlutu til­
nefningar í ár voru landslagsverk­
ið Allt til eilífðar eftir Studio Granda
og Kristin E. Hrafnsson, Íslenski fán­
inn eftir grafíska hönnuðinn Hörð
Lárusson, skartgripalínan Primitiva
eftir Katrínu Ólínu Pétursdóttur og
fatahönnun Anítu Hirlekar. n
kristjan@dv.is
Eldheimar hlutu
Hönnunarverðlaunin
„Verkefnið er einstaklega metnaðarfullt“
Úr listheiminum
Listahátíð í Reykjavík verður haldin á tveggja ára fresti eft­ir árið 2016. Þetta var ákveðið
á ársfundi fulltrúaráðs hátíðar­
innar og er markmiðið með
breytingunni sagt vera að efla
hátíðina listrænt og rekstrarlega.
Tekjur hátíðarinnar hafa dreg­
ist mjög saman á síðasta áratug
meðal annars vegna lækkandi
framlaga opinberra aðila.
Á sama fundi tók Þór­unn Sig­
urðardóttir við
af Kjartani Erni
Ólafssyni sem
stjórnarformaður
hátíðarinnar. Þórunn var listrænn
stjórnandi Listahátíðar frá 2000 til
2008 og stjórnarformaður hennar
árin 1996 til 1998.
Framleiðslu­fyrirtæk­ið Pegasus
hefur keypt
kvikmynda­
rétt á Nautinu,
nýjustu skáldsögu
Stefáns Mána. Baldvin Z hefur
verið fenginn til að leikstýra og
er ætlunin að gera sjónvarps­
þætti eftir úr bókinni.
Danslífið í Reykjavík er blóm­legt þessa dagana. Vel heppnuð nóvemberútgáfa
Reykjavík Dance Festival fór
fram um daginn. Þá eru þrjár
nýjar íslenskar danssýningar
sýndar í leikhúsum borgarinn­
ar: Og himinninn kristallast í
Borgarleikhúsinu, The Valley og
This conversation is missing a
point í Tjarnarbíói. En aukasýn­
ing verður á þeirri síðastnefndu
á mánudagskvöld vegna mikilla
vinsælda.
Fiskarnir hafa engar fætur eftir
Jón Kalman
Stefánsson er
besta erlenda
skáldsagan sem gef­
in var út í Frakklandi árið 2015
samkvæmt franska bókmennta­
tímaritinu Lire. Þetta var til­
kynnt í París á miðvikudags­
kvöld.