Fréttatíminn - 30.09.2016, Blaðsíða 18

18 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 30. september 2016
Auka þarf samvinnu inn-
an ólíkra stofnana heil-
brigðiskerfisins og skapa
heildarhugsun þar sem
markmiðin eru þau sömu,
segir Páll Matthíasson.
Hann segir að heildarsýn
skorti sem meðal annars
hafi leitt til samstarfsörð-
ugleika á milli Landspítala
og Sjúkratrygginga þar sem
síðarnefnda stofnunin vilji
auka einkarekstur í kerfinu
á kostnað spítalans.
Ingi F. Vilhjálmsson
ingi@frettatiminn.is
„Einn helsti galli heilbrigðiskerfis-
ins er að það skortir heildaryfirsýn
í kerfinu, það er of brotakennt,“
segir Páll Matthíasson, forstjóri
Landspítalans, í viðtali við Frétta-
tímann um sýn hans á helstu galla
íslenska heilbrigðiskerfisins og hvað
sé til að ráða að hans mati til að
ráða bót á þeim.
Stærsta galla heilbrigðiskerfisins
segir Páll hins vegar vera undirfjár-
mögnun til lengri tíma litið. „Gall-
ar heilbrigðiskerfisins á Íslandi eru
meðal annars þeir að það er van-
fjármagnað
til langs tíma,
sérstaklega á
Landspítalan-
um. Ef maður
skoðar þró-
unina í fjár-
mögnun heilbrigðiskerfisins þá
fór að draga úr á Landspítalanum
um aldamótin þannig að það er
ákveðinn galli að Landspítalinn er
undirfjármagnaður og fleiri þætt-
ir kerfisins.“ Hann bendir á að 20
prósenta niðurskurðurinn á spítal-
anum eftir hrunið 2008 hafi haft
slæmar afleiðingar á starfsemina og
að Landspítalinn finni enn fyrir af-
leiðingum þess niðurskurðar.
En hvað á Páll við með því að
heildarsýn skorti í heilbrigðiskerf-
ið? „Heilsugæslan, sjúkrahúsþjón-
ustan og öldrunarþjónustan þurfa
að vera órofa heild. Það skortir
mjög á þetta á höfuðborgarsvæðinu
þó heilsugæslan og sjúkrahúsþjón-
ustan sé víða tengd á landsbyggð-
inni. Þetta er galli vegna þess að ef
það er ekki heildaryfirsýn og kerfið
er ekki skipulagt með heildarhags-
muni að leiðarljósi þá verður það
dálítið brotakennt og tilviljana-
kennt hvernig hlutir byggjast upp.“
Páll tekur dæmi af því að ver-
kefni hafi verið að færast út frá
Landspítalanum og til einkarek-
inna læknastofa án þess að „pólitísk
stefnumörkun liggi þar á bak við“.
Hann segir að þetta eigi líka við
um flóknari aðgerðir sem hingað
til hafa verið gerðar á spítalanum.
Hann segir að þetta sé á ýmsum
sviðum, meðal annars innan ým-
issa sérgreina í
lyflæknisfræði.
Páll segir að
hann telji að
þetta sýni að
stundum séu
„skrítnir hvat-
ar“ að verki í heilbrigðiskerfinu.
Hann segir að samskipti
heilsugæslunnar og heilbrigðis-
stofnana gætu verið betri þar sem
stundum sé ekki hægt að senda
fólk sem þarf sjúkrahúsþjónustu
af heilsugæsunni á spítala vegna
þess að á spítölunum sé fólk með
einfaldari heilbrigðisvandamál sem
væri hægt að sinna á heilsugæsl-
unni. „Þetta ber allt að sama
brunni: Það er ekki búið að hugsa
þetta kerfi til hlítar sem heild.“
Annað sem Páll nefnir sem galla
er hvernig kerfið er fjármagnað
og mismunandi fjármögnun heil-
brigðisþjónustu eftir því hvort um
er að ræða sjúkrahúsþjónustu sem
ríkið greiðir fyrir á fjárlögum eða
þjónustu einkarekinna læknastofa
í gegnum Sjúkratryggingar Íslands.
Hann kallar þessi tvö ólíku fjár-
mögnunarkerfi „eitraða blöndu“.
„Stór galli er fjármögnun kerfis-
ins. Stofnun eins og Landspítalinn
er á fjárlögum; það er bara einhver
Páll Matthíasson segir að samskiptin á milli Landspítalans og Sjúkratrygginga
mættu vera betri en að vandamálið sé að þessar stofnanir hafi ólíka sýn á framtíð
heilbrigðiskerfisins. Mynd | Hari
Forstjóri Landspítalans:
„Eitruð blanda“ í
heilbrigðiskerfinu
Við undirskrift samninga við
lækna í ársbyrjun undirrituðu
ráðherrar ríkisstjórnarinnar
loforð um að hækka framlög
til heilbrigðismála til samræm-
is við það sem er á Norður-
löndunum. Loforð nokkurra
stjórnmálaflokka ganga lengra,
vilja miða við Svíþjóð þar sem
hlutfallið er 11 prósent af lands-
framleiðslu. Og sumir vilja auk
þess gera heilbrigðisþjónustuna
gjaldfrjálsa. Píratar vilja telja
tannlækningar þar með.
Við gerð kjarasamninga við
lækna í ársbyrjun í fyrra undir-
ritaði ríkisstjórnin yfirlýsingu
um að hækka framlög til heil-
brigðismála.
Þar stendur: „Heilbrigðiskerf-
ið búi við sambærilegan ramma
hvað varðar fjármuni og fjölda
starfsmanna og önnur Norður-
lönd að teknu tilliti til sérstöðu
Íslands hvað varðar mannfjölda
og staðhætti.“
Framlög Norðurlandaþjóð-
anna til heilbrigðismála eru
nokkuð misjöfn. Sem hlutfall
af landsframleiðslu eru Svíar
hæstir með 11 prósent en Finn-
ar lægstir með 8,6 prósent.
Meðaltalið er 9,7 prósent.
Búið að lofa 27 milljörðum
Til að hækka framlög á Íslandi
upp í þá tölu þyrfti að hækka
framlag úr ríkissjóði úr 165
milljörðum króna á þessu ári
í 192,5 milljarða króna. Þá er
gert ráð fyrir að sjúklingagjöld
hækki til jafns við ríkisútgjöld,
að yfirlýsingin feli ekki í sér
stefnubreytingu um þátttöku
sjúklinga í kostnaði. Hlutur
sjúklinga myndi þá hækka
úr um 38 milljörðum króna á
þessu ári í 44,5 milljarða króna
á næsta ári.
Ef markmiðið er fyrst og
fremst að efla Landspítalann
er ekki hægt að auka þátttöku
almennings nema með því að
hækka hlutfallið annars staðar
í kerfinu þar sem samkvæmt
lögum er óheimilt að innheimta
gjöld af sjúklingum sem liggja
inni á sjúkrahúsum.
Til að ná þessu fram þarf að
auka við tekjustofna ríkissjóðs.
27,5 milljarðar króna eru um 16
prósent af tekjuskatti einstak-
linga og tæp 40 prósent af
tekjuskatti fyrirtækja. Þar sem
samkvæmt Salek-samkomu-
laginu er gert ráð fyrir hækk-
un lífeyrisiðgjalda er vandséð
að einstaklingar gætu staðið
undir hækkun tekjuskatts á
næstu árum. Fyrirtækjaskattur
er lægri á Íslandi en á Norður-
löndunum og ef hugmyndin er
að sækja fyrirmyndir þang-
að um rekstur ríkissjóðs er
kannski eðlilegt að gera ráð fyr-
ir að skattar á fyrirtæki og fjár-
magn hækki á Íslandi á næstu
árum.
Margir flokkar hafa bent á
tekjuöflun með útboði á fisk-
veiðikvóta. Til að ná 27,5 millj-
örðum króna út úr því þyrftu
Íslendingar á ná betra með-
alverði á þorskígildistonn en
Færeyingar á uppboðunum í
sumar.
71 milljarð til að jafna við Svía
Þrátt fyrir þessa yfirlýsingu
eru svo til allir flokkarnir með
loforð fyrir kosningar um að
standa við hana. Það er eins
og ekki sé mikið mark tekið á
henni í umræðunni. En nokkrir
flokkar vilja gera gott betur og
miða við 11 prósent af lands-
framleiðslu eins og reyndin er
í Svíþjóð og meðal þeirra þjóða
sem verja mestu til heilbrigðis-
mála; Hollands, Sviss og Þýska-
lands.
Til þess þyrfti að hækka
ákveðin upphæð sem er ætlað að
nota til reka stofnunina og það
skiptir engu máli hvort sjúklingar
eru 1000 eða enginn. Við hlið þessa
kerfis er rekið kerfi á vegum Sjúkra-
trygginga Íslands þar sem sérfræði-
læknar fá greitt fyrir hvert viðvik í
kerfi sem kallast „fee for service“.
Þetta kerfi við hliðina á kassalega
fjármögnun ríkisstofnana er mjög
eitruð blanda. Það er mjög mikil-
vægt að breyta þessu þannig að fjár-
mögnunin á þessum tveimur kerf-
um sé líkari.“
Ein af birtingarmyndum þess
hversu heilbrigðskerfið er brota-
kennt eru samstarfsörðugleikar
sem Páll segir að verið hafi á milli
Landspítala og Sjúkratrygginga
Íslands. „Ég held að það sé mjög
mikilvægt að allir vinni að sam-
eiginlegu markmiði. Ég held að
grunnurinn á bak við þá sam-
starfsörðugleika, sem vissulega
eru á milli Landspítala og Sjúkra-
trygginga í mjög mörgum mál-
um, sé að sýnin á framtíð heil-
brigðiskerfisins sé ekki sú sama.
Landspítalinn telur að mikilvægt
sé að þjóðarsjúkrahúsið sé byggt
upp þannig að það verði sem öfl-
ugast og þar sé f lóknustu sjúk-
lingum sinnt í góðu samstarfi við
heilsugæsluna og stofusérfræðinga
út í bæ. En mér virðist hins vegar
sem sýn Sjúkratrygginga sé sú – þú
verður kannski að spyrja þá nánar
út í hver hún sé – að þar sé meiri
trú á að láta hlutina þróast meira
utan sjúkrahúsanna. Það er sem
sagt ekki samstaða milli ólíkra
stofnana innan heilbrigðiskerfis-
ins um heildarsýnina.“
Páll undirstrikar að hann sé ekki
mótfallinn einkareknum læknastof-
um heldur að samhæfa þurfi allt
heilbrigðiskerfið betur. „Vissir hlut-
ir eiga betur heima á stofum úti í
bæ en ekki inni á spítalanum. Þetta
eru einfaldari aðgerðir og verkefni
sem hægt er að vinna sig í gegn-
um mjög hratt og sem hafa minna
kennslugildi. Þessar aðgerðir má
gera úti í bæ og borga minna fyrir
þær en inni á spítalanum. Það eru
hagsmunir kaupandans, fólksins í
landinu sem pólitíkin er fulltrúi fyr-
ir, að samhæfingin og yfirsýnin sé
meiri. Við á Landspítalanum getum
ekki leyst þetta samhæfingarvanda-
mál heldur þarf velferðarráðu-
neytið að stuðla að sameiginlegu
átaki sjúkrahúsa, Landlæknisemb-
ættisins, heilsugæslunnar og einka-
reknu sérfræðistofanna.“
Hvað kosta loforðin?
VONDU KERFIN:
heilbrigðisKERFIÐ
20%
afmælisafsláttur
www.th.is
551 5814
TÖSKU-OG HANSKABÚÐIN
Laugavegi 103 við Hlemm
TÖSKU-OG
HANSKABÚÐ
IN
55 ÁRA
af öllum
vörum til
3. október