Fréttatíminn - 30.09.2016, Blaðsíða 28

28 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 30. september 2016
Saga sjónvarps-
kappræðna í
Bandaríkjunum
1858: Abraham Lincoln gegn Stephen
Douglas um öldungadeildarsæti Illin-
ois: Fyrstu eiginlegu kappræðurnar
í bandarískri stjórnmálasögu og for-
leikur að kosningabaráttu Douglas og
Lincoln 1860.
1934: Fjölmiðlalög sett sem kveða á
um að ljósvakamiðlum beri að gefa
ólíkum sjónarmiðum jafnt vægi:
M.a. túlkað sem krafa um að ef einn
frambjóðandi fái rými í útvarpi eða
sjónvarpi skuli aðrir frambjóðendur fá
sama rými. Kemur í veg fyrir að hægt
sé að skipuleggja kappræður þar sem
frambjóðendum smærri flokka er
meinuð þátttaka.
1960: Fyrstu sjónvarpskappræður
bandarískrar stjórnmálasögu: Ric-
hard M. Nixon sem kom illa fyrir í
sjónvarpi. Meðan Nixon þurrkaði af
sér svita og virtist fölur leit John F.
Kennedy út eins og holdgervingur
æskunnar.
1975: Fjölmiðlalögunum frá 1934
breytt þannig að hægt er að sýna frá
kappræðum ef aðrir en sjónvarps-
stöðvarnar skipuleggja þær.
1976: Aðrar sjónvarpskappræður
í sögu Bandaríkjanna. Gerald Ford
gegn Jimmy Carter.
1980: Carter neitaði að mæta í fyrstu
kappræður kosningabaráttunn-
ar, þar sem John B. Anderson, sem
bauð sig fram utan flokka var leyft
að taka þátt. Reagan mætti því And-
erson einn og fékk gullið tækifæri
til að kynna sig og stefnumál sín.
Áhorfsmet var slegið í næstu kapp-
ræðum, þar sem 80,6 milljónir manna
fylgdust með því þegar Carter og
Reagan mættust einir.
1988: Flokkarnir taka sjálfir yfir
sjónvarpskappræðurnar, League of
Women Voters, sem höfðu annast
þær 1976, 80 og 84, lýstu því yfir að
stóru flokkarnir ætluðu að breyta
þeim í „svikamyllu gagnvart banda-
rískum kjósendum.“
1992: Ross Perot fær að taka þátt í
kappræðum George H.W. Bush og Bill
Clinton, í annað sinn síðan 1980 sem
frambjóðandi annars en stóru flokk-
anna tveggja fær að taka þátt í kapp-
ræðum. Fylgi við Perot stökk úr 7%
fyrir kappræðurnar í 19% á kjördag.
1996: Stóru flokkarnir hafna beiðni
Perot um að taka þátt í sjónvarps-
kappræðunum og gera þannig út af
við framboð hans.
2000: Nefnd stóru flokkanna um
framkvæmd forsetakosninga setur
15% regluna: Frambjóðendur smærri
flokka í raun útilokaðir frá þátttöku.
sú að kappræður þeirra voru
undantekning: Það var ekki fyrr en
16 árum síðar sem forsetaframbjóð-
endur mættust næst í sjónvarps-
kappræðum.
Það sem meira er, lengst af heyrði
það í raun til algerra undantekninga
að frambjóðendur mættust yfirhöf-
uð í kappræðum. Árið 1858 mætt-
ust frambjóðendur saman á sviði
í kappræðum í fyrsta skipti, þegar
Abraham Lincoln skoraði á Stephen
Douglas að mæta sér fyrir kosningar
til öldungadeildar Bandaríkjaþings.
Þegar Douglas neitaði áskoruninni
elti Lincoln hann á kosningafundum
um fylkið og gerði hróp að honum úr
áhorfendaskaranum. Að lokum gafst
Douglas upp og samþykkti sjö opn-
ar kappræður milli þeirra tveggja
víðsvegar um fylkið.
Í kappræðunum tókust Lincoln
og Douglas m.a. á um þrælahald,
en Lincoln gaf síðar út texta þeirra
í bók sem fékk gríðarlega athygli og
tryggði honum sigur í forsetakosn-
ingunum 1860. En þó kappræður
frambjóðenda til öldungadeildar
eða þings hafi orðið algengari næstu
áratugi, var það ekki fyrr en eftir
seinna stríð sem forsetaframbjóð-
endur mættu hvor öðrum frammi
fyrir alþjóð.
Ómerkileg fjölmiðleikhús
Árið 1940 skoraði Wendell Wilkie,
frambjóðandi Repúblikana, á Frank-
lin Delano Roosevelt í kappræður,
en Roosevelt jafnt sem fjölmiðl-
ar höfnuðu hugmyndinni á þeim
forsendum að slíkt væri lítið annað
en ómerkilegt fjölmiðlaleikhús. Eft-
ir stríð var kappræðum frambjóð-
enda í prófkjörum stóru flokkanna
nokkrum sinnum útvarpað og svo
sjónvarpað fyrir kosningarnar 1952
og 1956.
Mikilvægasta ástæða þessa var að
samkvæmt fjölmiðlalögum frá 1934
bar ljósvakamiðlum að gera ólíkum
sjónarmiðum jafn hátt undir höfði.
Væri einum frambjóðanda gefið
rými til að kynna sig og stefnumál
sín, yrði að gefa öðrum frambjóð-
endum til sama embættis sambæri-
legt rými. Þetta hefði þýtt að þær
útvarps- eða sjónvarpsstöðvar sem
settu á svið kappræður fyrir forseta-
kosningar hefðu þurft að bjóða öll-
um þriðjaflokksframbjóðendum að
taka þátt, en á því höfðu hvorki stóru
flokkarnir né sjónvarpsstöðvarnar
mikinn áhuga.
Helmingaskipti stóru flokkanna
Árið 1960 veitti Bandaríkjaþing
tímabundna undanþágu frá þessum
lögum svo hægt væri að sjónvarpa
kappræðum Nixon og Kennedy og
árið 1970 samþykkti Bandaríkja-
þing svo að afnema lögin. Nixon,
sem þá var að undirbúa kosninga-
baráttu sína fyrir endurkjöri, synj-
aði þeim aftur á móti um samþykki
enda hafði hann vonda reynslu af
sjónvarpskappræðum.
Það var því ekki fyrr en 1975 að
sátt náðist um að slaka á reglun-
um, en það ár var lögunum breytt
á þann hátt að sjónvarpsstöðvar
mættu sýna beint frá kappræðum
forsetaframbjóðenda, jafnvel þó
frambjóðendur smærri flokka væru
útilokaðir, ef kappræðurnar væru
skilgreindar sem „fréttnæmur stór-
atburður“ sem ekki væri á vegum
sjónvarpsstöðvanna sjálfra. Í kosn-
ingunum 1976 mættust frambjóð-
endur því í fyrsta sinn í sjónvarps-
sal síðan 1960.
Sjónvarpskappræður frambjóð-
endanna hafa því alla tíð verið einn
mikilvægasti varnargarður stóru
flokkanna gegn frambjóðendum
smærri flokka: Það er nánast óger-
legt fyrir þriðjuflokksframbjóðend-
ur að fanga athygli almennings með-
an frambjóðendur þeirra geta ekki
talað til almennings í kappræðum.
Svikamylla gegn kjósendum
Í samræmi við nýju lögin voru sjón-
varpskappræðurnar fyrir kosn-
ingarnar 1976, 80 og 84 skipulagð-
ar af Kjósendasamtökum kvenna
(League of Women Voters), en sam-
tökin hafa unnið að því að efla kon-
ur til þátttöku í stjórnmálum síðan
1920. Stóru flokkarnir vildu hins
aukin yfirráð yfir skipulagi kapp-
ræðnanna og fyrir kosningarnar
1988 kröfðust þeir þess að samtök-
in gengju að reglum sem samdar
höfðu verið um hvernig kappræðun-
um skyldi háttað, allt frá umgjörð
þeirra til þess hvernig efni spurn-
inga yrði valið. Samtökin höfnuðu
kröfunni, gerðu reglurnar, sem
flokkarnir höfðu viljað halda leynd-
um, opinberar og úthrópuðu stóru
flokkana fyrir að ætla sér að breyta
kappræðunum í „svikamyllu gegn
kjósendum“.
Í kjölfarið voru Kjósendasamtök
kvenna gerð brottræk sem skipleggj-
endur kappræðnanna og stóru flokk-
arnir tóku yfir. Hvor flokkanna skip-
ar fimm fulltrúa í The Commission
on Presidential Debates, sem síð-
an sér um skipulag sjónvarpskapp-
ræðna. Það þarf ekki að koma á
óvart að nefnd þessi heldur áfram
samstöðu Repúblikanaflokksins og
Demókrataflokksins gegn smærri
flokkum. Að vísu samþykktu flokk-
arnir að leyfa Ross Perot að taka
þátt í kappræðunum 1992, en gott
gengi hans í kosningunum það ár
varð til þess að ósk hans um að fá
að taka þátt í kappræðunum árið
1996 var hafnað. Árið 2000 sam-
þykkti nefndin svo þær reglur að
frambjóðandi þyrfti að hafa fengið
minnst 15% í fimm viðurkenndum
skoðanakönnunum.
15% reglan bjargaði Clinton
Ástæða þess hve tvísýnt er með
niðurstöður kosninganna í nóv-
ember hefur stundum verið skýrð
með því að Trump sé óvenjulegur
frambjóðandi sem hafi einhvernveg-
inn sprengt upp öll fyrri módel. Þó
þessi skýring sé í fljótu bragði trú-
verðug er hún röng. Skýringanna er
miklu fremur að leita í því að bæði
hann og Hillary eru óvenjulega illa
þokkaðir frambjóðendur: Hvorugu
hefur tekist að tryggja sér að fullu
stuðning hefðbundinna kjósenda-
hópa síns flokks, og hvorugu hefur
tekist með áberandi hætti að höfða
til stórra nýrra kjósendahópa sem
hafa áður staðið utan stjórnmála-
átakanna. Kannanir hafa t.d. sýnt að
stuðningur Trump meðal ómennt-
aðra hvítra karla úr verkalýðsstétt er
í raun ekkert svo frábrugðinn stuðn-
ingi þeirra við fyrri frambjóðendur
Repúblikana.
Afleiðing þessa er sú að óvenju-
lega stór hluti kjósenda, sérstaklega
úr yngstu aldurshópunum, geta
varla hugsað sér að kjósa illskárri
kostinn af tveimur slæmum, Clinton
eða Trump. Samkvæmt könnunum
eru 15-20% enn óákveðnir eða ætla
að kjósa Jill Stein, frambjóðanda
Græningja, (2-4%) eða Gary Johnson,
frambjóðanda Frjálshyggjuflokks-
ins, (5-10%).
Það er fyrst og fremst af þess-
um sökum sem kappræðurnar á
mánudag kunna að hafa skipt sköp-
um fyrir Clinton. Framboð Clint-
on bindur vonir við að þegar kjós-
endur átta sig á því að valið stendur
raunverulega aðeins um þau tvö,
að næsti forseti Bandaríkjanna
verði annað hvort Donald Trump
eða Hillary Clinton, muni fólk taka
sönsum og fylkja sér um hana.
Kappræðurnar á mánudag gáfu
kjósendum svo sannarlega kost á að
bera frambjóðendurna saman, hlið
við hlið: Annars vegar vantstilltan
rudda og hins vegar Clinton, hold-
gerving rósemi og yfirvegunar.
Hefðu Gary Johnson og Jill Stein
svo fengið að deila sviðinu með
Hillary og Trump hefði valkostur-
inn kannski ekki orðið jafn augljós.
Fyrir kappræðurnar á mánudag sögðu 34% kjósenda að þær myndu skipta miklu
máli þegar þeir gerðu upp hug sinn um hvern þeir hygðust kjósa í nóvember.
Hlutfallið var ívið hærra meðal skráðra Repúblikana en Demókrata, sem bendir
til þess að kjósendur flokksins hafi enn nokkrar efasemdir um Trump.
Stund
Fimmtudaginn 6. október
09.00 til 12.00

Staður
Nordica Hótel, Salur H

Ráðgjafi
Kristinn T. Gunnarsson,
ráðgjafi hjá Expectus

Reynslusögur
Hrefna Ösp Sigurfinnsdóttir,
framkvæmdastjóri Markaða hjá
Landsbankanum, lýsir því hvernig
aðferðafræðin var innleidd í öllum
bankanum í fyrra og lýsir helstu sigrum
og áskorun við sprett tvö sem hófst í
haust.
Skúli Skúlason, framkvæmdastjóri
Þjónustu hjá Orkuveitu Reykjavíkur,
lýsir því hvernig stjórnendateymi þeirra
hefur nýtt sér 4Dx aðferðafræðina til
að bæta árangur í þjónustuveitingu og
brjótast út úr viðjum vanans.
Þátttakendur
Stjórnendur ísl enskra
vinnustaða og þeir sem bera ábyrgð á
árangri

Verð
19.900 kr.

Innifalið
Metsölubókin The 4
Disciplines of Execution.
Þriggja klukkustunda ör­
námskeið á aðferðafræði
FranklinCovey um inn­
leiðingu stefnu.
Tveggja tíma einkafundur
með ráðgjafa í kjölfar
námskeiðs
Aðgangur að ítarefni á sérstakri vefsíðu
Morgunverður

Skráning
thora@franklincovey.is
775 7077
Skýr stefna er eitt en framkvæmd
stefnu skiptir öllu máli
4Dx örnámskeið og reynslusögur íslenskra
stjórnenda, 6. október 2016
Kynntu þér áhrifaríka og margreynda aðferð við innleiðingu á raunverulegum
og varanlegum hegðunarbreytingum á örvinnustofu FranklinCovey.
www.franklincovey.is www.expectus.is