Fréttatíminn - 30.09.2016, Blaðsíða 26

26 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 30. september 2016
Trump sýndi sitt rétta andlit
í kappræðum gegn Clinton
á mánudag. En hvaða máli
skiptir þetta sjónvarpsleik-
hús?
Magnús Sveinn Helgason
ritstjorn@frettatiminn.is
Kappræðum forsetaframbjóðend-
anna er oft lýst sem mikilvægasta
viðburði kosningabaráttunnar og
því haldið fram að þær hafi allt
frá 1960, þegar Kennedy og Nixon
mættust í sjónvarpssal, sannað
mikilvægi sjónvarpsins fyrir stjórn-
mál í Bandaríkjunum. En sögulegt
hlutverk þeirra er töluvert flóknara.
Fyrir utan þessar fyrstu kappræður
er erfitt að sýna fram á að þær hafi
nokkru sinni haft afgerandi áhrif
á niðurstöður kosninga. Þeim hef-
ur hins vegar verið lýst sem „svika-
myllu á kostnað kjósenda“, og mik-
ilvægasta framlag þeirra hefur
líklega verið að viðhalda einokun
stóru flokkanna tveggja í forseta-
kosningum.
Hvort kappræður mánudagsins
nái að skrifa sig á blöð sögunnar er
enn óvíst. Þær minntu kjósendur
þó nokkuð örugglega á hvaða mann
Trump hefur að geyma.
Kappræðurnar voru sögulegar
Samkvæmt mælingum horfðu
84 milljónir á kappræðurnar á
mánudag í sjónvarpi, fyrir utan
þær milljónir sem horfðu á þær
á internetinu, sem er met í sögu
bandarísks sjónvarps. Aldrei fyrr
hafa jafn margir horft á kappræð-
ur forsetaframbjóðenda, en fyrra
metið var sett árið 1980, þegar 80,6
milljónir manna fylgdust með Cart-
er og Reagan mætast í sjónvarpssal.
Um leið eru kappræður mánudags-
ins einn stærsti sjónvarpsviðburð-
ur í sögu Bandaríkjanna. Það er
hins vegar enn óvíst hvort þær hafi
náð að breyta gangi bandarískrar
stjórnmálasögu.
Þó kannanir síðustu viku hafi
sýnt að fylgi við Clinton hafi auk-
ist að nýju hefur munurinn á milli
Clinton og Trump minnkað mikið
frá því í ágúst. Helsta ástæðan er
sú að Trump hefur unnið á með-
al óákveðinna kjósenda og þó sér-
staklega þeirra sem sögulega hafa
stutt frambjóðendur Repúblikana.
Sjónvarpskappræðurnar:
„Svikamylla á kostnað kjósenda“
Með því að sýnast „forsetalegur“,
sæmilega yfirvegaður og í þokka-
legu jafnvægi tókst Trump að slá á
áhyggjur kjósenda sem höfðu haft
efasemdir um að hann væri starf-
inu vaxinn.
Fyrir kappræðurnar voru stjórn-
málaskýrendur því á einu máli um
að Trump gæti mögulega unnið
stórsigur á mánudaginn, og gæti
jafnvel unnið upp forskot Clinton
með því einu að hegða sér sóma-
samlega, svara Clinton af yfirvegun
og kurteisi og skýra stefnumál sín af
skynsemi.
Mæta tímanlega, ekki froðufella
Þessi væntingastjórnun skiptir öllu
máli í kappræðum: George W. Bush
kom t.d. betur fyrir í kappræðum
þeirra John Kerry árið 2004 en
margir höfðu átt von á. Í kosninga-
baráttunni höfðu andstæðingar
Bush útmálað hann sem einfeldn-
ing sem væri ekki starfi sínu vaxinn
og hefði ekki skilning á heimsmál-
um. Þegar á hólminn var kom-
ið kom Bush mun betur fyrir en
margir höfðu búist við, auk þess
sem Kerry stóð ekki fyllilega undir
þeim miklu vonum sem við hann
voru bundnar, en kosningateymi
Bush hafði gert sitt besta til að spila
upp væntingarnar til Kerry.
Þó kannanir hefðu sýnt að kjós-
endur teldu almennt að Kerry hefði
staðið sig mun betur í kappræðum
þeirra Bush snérist fjölmiðlaum-
fjöllunin um hversu vel Bush hefði
þó komið fyrir, og því tókst Kerry
ekki að nýta kappræðurnar til að
saxa verulega á forskot Bush. Kosn-
ingastjórar frambjóðendanna reyna
því, bæði þá og nú, sitt besta til að
draga úr væntingum til síns fram-
bjóðenda og blása upp væntingarn-
ar til andstæðingsins.
Þegar New York Times flutti frétt-
ir af því að Trump hefði ákveðið að
sleppa því að búa sig undir kapp-
ræðurnar við Hillary með hefð-
bundnum hætti, t.d. með því að
liggja yfir greinargerðum um helstu
hitamál dagsins eða æfa tilsvör
með ræðuþjáfurum, töldu margir
að kosningaskrifstofa Trump væri
einfaldlega að reyna að draga úr
væntingum. Enda bjuggust stjórn-
málaskýrendur sem og aðrir ekki
við miklu: Charles Krauthammer,
álitsgjafi á Fox News, sagði að svo
framarlega sem Trump hundskaðist
til að mæta á réttum tíma og „væri
ekki froðufellandi“, yrði hann sjálf-
krafa sigurvegari.
Trump gekk í allar gildrur Clinton
Frammistaða Trump á mánudag
bendir hins vegar til að fréttir New
York Times hafi verið réttar því
Trump kolféll á Krauthammer-próf-
inu. Fyrstu tíu til fimmtán mínútur
kappræðnanna virtist Trump ætla
að halda sjó, meðan hann talaði
um tollamál og alþjóðaviðskipti en
það breyttist þegar Clinton tókst að
egna Trump til að sýna sitt rétta
eðli.
Og ekki þurfti mikið til. Clinton
benti á að Trump hefði sannarlega
notið umtalsverðar velgengni í líf-
inu, eftir að hafa sett á stofn fyrir-
tæki með 14 milljón dollara láni frá
föður sínum og þessi athugasemd
dugði til að koma Trump úr jafn-
vægi, enda er hann gríðarlega við-
kvæmur fyrir efasemdum um árang-
ur í viðskiptum eða umfang auðæfa
sinna. Afgang kvöldsins var hann í
sínum gamalkunna ham, sýndi af
sér frekjulegan yfirgang, baðaði
út höndunum og greip fram í fyrir
Clinton alls 51 sinni. Að kappræðun-
um loknum kvartaði Trump svo
undan því að Clinton hefði „ekki
komið almennilega fram“ við sig og
að hann myndi því ekki vera jafn
kurteis í næstu kappræðum: Þá
myndi hann t.d. rifja upp framhjá-
hald Bill Clinton.
Clinton burstaði Trump
Allar kannanir sýna og nánast allir
stjórnmálaskýrendur eru sammála
um að Trump hafi staðið sig hörmu-
lega í kappræðunum. Könnun
Politico sýndi að 79% pólítískra inn-
herja í Washington teldu að Clinton
hefði sigrað Trump í kappræðun-
um, þar af 99% Demókrata og 57%
Repúblíkana. Könnun CNN meðal al-
mennings sýndi að 62% töldu Clint-
on hafa komið betur út, samanborið
við þau 27% sem töldu Trump hafa
borið af.
Trump tókst að skaða framboð
sitt með vanhugsuðum tilsvörum.
Hann gumaði meðal annars af því
að hafa ekki greitt tekjuskatta: Það
sannaði hversu gáfaður hann væri
og að hann væri klókur bissness-
maður og ef hann hefði greitt skatta
hefði fénu hvort sem er verið sól-
undað af stjórnvöldum í einhverja
vitleysu. Hann viðurkenndi einnig
að hafa glaðst yfir hruni fasteigna-
markaðarins 2007-8, þar sem hann
sá sér færi á að hagnast í hinu sögu-
lega efnahagslega áfalli.
Skipta kappræður yfirhöfuð máli?
Það er því mögulegt að kappræð-
ur mánudagsins hafi gert út um
möguleika Trump á sigri. Sem væri
óvenjulegt, því eins og áður sagði
hafa sjónvarpskappræður forseta-
frambjóðenda yfirleitt ekki haft úr-
slitaþýðingu fyrir niðurstöður kosn-
inga. Í raun er aðeins eitt dæmi um
að sjónvarpskappræður hafi ráðið
úrslitum með afgerandi hætti, en
það voru þær fyrstu, haldnar árið
1960, þar sem frambjóðendurnir
Richard M. Nixon og John F. Kenn-
edy tókust á.
Slæm frammistaða Nixon í sjón-
varpssal er talin ein mikilvægasta
ástæða þess að hann laut í lægra
haldi fyrir Kennedy. Þegar Nixon
mætti í sjónvarpssal var hann með
snert af flensu, illa rakaður og af-
þakkaði að auki förðun fyrir út-
sendinguna. Í samanburði við Kenn-
edy, sem var hraustleikinn og æskan
uppmáluð, sólbrúnn og brosandi,
leit Nixon út fyrir að vera þvalur og
tuskulegur. Og á meðan þau sem
hlustuðu á kappræðurnar í útvarpi
töldu Nixon hafa komið betur fyrir
voru þau sem horfðu á þær í sjón-
varpi þeirrar skoðunar að Kennedy
hefði verið sigurvegari kvöldsins.
Kappræður eiga sér stutta sögu
Athyglisvert er hversu nýtilkomnar
sjónvarpskappræður eru í banda-
rískum forsetakosningum. Þó
kennslubækur nefni undantekn-
ingarlítið kappræður Nixon og Kenn-
edy sem dæmi um mátt sjónvarps-
ins er staðreyndin
Fjölmiðlar í Bandaríkjunum hafa eytt síðustu dögum í að
greina kappræðurnar út frá öllum sjónarhornum, meðal
annars handahreyfingum. Þannig hefur verið bent á að
mikill munur hafi verið látbragði þeirra: Hreyfingar Trump
hafi að vanda verið tilþrifamiklar og leikrænar, meðan
handahreyfingar Hillary hafi verið látlausari og smærri.
M
yndir | G
etty
Hillary Clinton þótti bera af í kappræðunum í Hofstra háskóla. Könnun CNN sýndi
að 62% kjósenda töldu hana hafa átt kvöldið meðan 27% töldu að Trump hefði
staðið sig betur. Þetta er mesti munur á frambjóðendum síðan CNN tók að mæla
upplifun fólks á frammistöðu frambjóðenda í sjónvarpskappræðum árið 1984.
GLÆSILEGAR
BORGIR Í A-EVRÓPU
Í BEINU FLUGI
Við bjóðum uppá glæsilegar borgir í A-Evrópu. Tilvalið fyrir hópa,
fyrirtæki og einstaklinga. Veldu tímann og farðu þegar þú vilt, 2,3,4
daga eða lengur. Verðlag er hagstætt bæði í mat og drykk. Þá er hægt
að gera góð kaup á hinum ýmsu verslunum og mörkuðum. Við bjóðum
uppá skoðunarferðir fyrir hópa og fyrirtæki.
BÚDAPEST Í UNGVERJALANDI
Ein af fallegri borgum Evrópu, hún
er þekkt fyrir sínar glæsi byggingar
sem margar eru á minjaskrá Unesco,
forna menningu og spa/heilsulindir.
Þar hefur í árhundruði blandast
saman ýmis menningaráhrif sem
gerir borgina svo sérstaka.
Flogið er tvisvar í viku allt árið.
GDANSK Í PÓLLANDI
Hansaborgin Gdansk er elsta og
fallegasta borg Póllands, saga
hennar nær aftur til ársins 997.
Glæsilegur arkitektúr, forn menning
og tónlistar-hátíðir hafa gert borgina
að vinsælustu ferðamannaborg
Póllands.
Flogið er tvisvar í viku allt árið.
RIGA Í LETTLANDI
Gamli og nýi tíminn mætast í borg
sem ekki á sinn líka. Gamli bærinn í
Riga er virkilegt augnayndi hvert sem
litið er og setur borgina á stall með
fallegri borgum Evrópu. Þar ber hæst
kastalinn í Riga, kirkja Sankti Péturs
og Dómkirkjan. Flogið er tvisvar í viku
frá maí til október.
VERÐ FRÁ 87.900.-
WWW.TRANSATLANTIC.IS SÍMI: 588 8900
Framhald á bls. 28