Fréttatíminn - 14.10.2016, Blaðsíða 17

AFSLÁTTARDAGAR
-15−20%
ÝMIS ÖNNUR
TILBOÐ Í GANGI
-20%
13. OKTÓBER - 20. OKTÓBER
ÖLL
SÖFNUNAR
STELL-GLÖS-
HNÍFAPÖR
LUKKUTRÖLL
VERÐ FRÁ KR. 4.850
TARÍNUR
M/HITARA & AUSU FRÁ KR. 11.595
SWAROVSKI STJARNA 2016
KR. 9.990
HNÍFAPARATÖSKUR
F/12 M/ FYLGIH. FRÁ KR. 24.995
OPNUNARTÍMI
13. - 20. OKTÓBER
MÁN. - FÖS. KL. 11:00 - 18:00
LAUGARDAG KL. 11:00 - 16:00
SUNNUDAG KL. 12:00 - 16:00
ÞAÐ ER STUTT TIL JÓLA
NÝTTU TÆKIFÆRIÐ
MOOMIN VETRARBOLLINN 2016
KR.3.290
GLOBAL HNÍFAR
-15%
IVV METROPOLIS ÍLANGIR DISKAR
-20%
SELTMANN BOLLAR
-20%
LAUGAVEGI 178 | SÍMI 568 9955
| 17FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 14. október 2016
Mistökin í Noregi
Jón Helgi segir að samtökin horfi
eðlilega til Noregs eftir fordæmi um
hvað geti gerst á Íslandi. Norsk lax-
eldisfyrirtæki framleiða um milljon
tonn af eldislaxi árlega en það er
um tíu til tuttugu sinnum meira
íslensk laxeldisfyrirtæki koma til
með að framleiða ef hugmyndir
þeirra verða að veruleika. „Þetta
leiddi til þess að 2/3 laxastofna í
Noregi er með erfðamengun og
1/3 er með verulega erfðamengun.
Mér finnst alveg óþarfi hjá íslensk-
um stjórnvöldum að ætla að setja
íslenska náttúru í sömu stöðu og í
Noregi. Við sjáum fram á langt og
strangt stríð,“ segir Jón Helgi.
Höskuldur segir hins vegar að
einn grundvallarmunur sé á Noregi
og Íslandi og hann sé sá að sjókví-
arnar sem Norðmennirnir notuðu
hafi verið lélegri en þær sjóvkví-
ar sem íslensk fyrirtæki nota í dag
og því hafi fleiri laxar sloppið úr
norsku sjókvíunum en úr íslensku
kvíunum í dag. „Norðmenn voru
búnir að ná framleiðslunni upp í
milljón tonn áður en þeir byrjuðu
að nota betri sjókvíar. Það hefur
orðið mikil þróun í laxeldinu og
búnaðurinn á Íslandi er einstak-
lega góður.“
Slys hafa átt sér stað í laxeldi á
Íslandi, laxar hafa sloppið úr eld-
iskvíum, síðastliðin ár en þau eru
ekki mörg. Eitt hið stærsta er þegar
200 laxar sluppu úr eldiskvíum frá
Fjarðalaxi í Patreksfirði í nóvember
árið 2013. Laxarnir veiddust svo í
firðinum árið eftir og var fjallað um
þetta í fjölmiðlum. Höskuldur segir
að fara þurfi aftur til ársins 2003 til
að finna annað sambærilegt slys.
Hann segir að eftir því sem búnað-
urinn í laxeldi verði betri þeim mun
minni líkur séu á því að slík slys
endurtaki sig. Í umræðum um lax-
eldi í heiminum er hins vegar alltaf
gengið út frá því að einhverjir laxar
sleppi úr sjókvíum og er stundum
talað um töluna eitt prósent í því
samhengi.
Hættan óþekkt
Stóraukið laxeldi á Íslandi, marg-
földun árlegrar framleiðslu á eld-
islaxi, er áhugavert meðal annars
í ljósi þess að norsk eldisfyrirtæki
hafa sjálf verið að leita annarra
leiða en að byggja upp laxeldis-
stöðvar í fjörðum Noregs. Ein af
hugmyndunum sem fyrirtækin
hafa verið að vinna með er aflands-
laxeldi, það er að segja að staðsetja
sjókvíarnar fyrir laxana lengst út
í ballarhafi en ekki alveg upp við
strendur Noregs. Ein af ástæðunum
fyrir þessu er meðal annars sú að
laxeldisleyfi kostar um 10 milljónir
norskra króna, ríflega 140 milljónir
íslenskra króna, en kostar einungis
þrjúhundruð þúsund á Íslandi.
Þannig hefur laxeldisrisinn Sal-
mar, sem eftir sameiningu Arnar-
lax og Fjarðalax er orðinn stærsti
einstaki fjárfestirinn í laxeldi á Ís-
landi, fengið leyfi til þróa slíka lax-
eldiseldisstöð á hafi úti. Fyrirtæk-
ið var hið fyrsta í Noregi til að fá
slíkt leyfi frá norskum yfirvöldum,
samkvæmt frétt sjávarútvegsvef-
síðunnar Undercurrent News frá
því í apríl. Salmar hefur fjárfest í
slíku verkefni fyrir 690 milljónir
norska króna, tæpa tíu milljarða
króna, sem er miklu hærri upphæð
en fyrirtækið greiddi fyrir hlutafé í
Arnarlaxi.
Norsk laxeldisfyrirtæki leita því
leiða til að færa sig frá Noregi og til
annarra landa og haf út vegna þeirr-
ar reynslu sem norsk laxeldisfyrir-
tæki hafa haft af því að koma laxeld-
isstöðvum fyrir í fjörðum landsins.
Í frétt Undercurrent News var haft
eftir greinandanum Salman Alam
hjá fyrirtækinu Carnegie að flutn-
ingurinn á laxeldinu frá Noregi væri
tilkominn af tveimur ástæðum: „Ég
tel að að fiskeldisfyrirtækið séu al-
mennt séð að leita nýrra leiða að
rækta fisk og fyrir þessu eru tvær
meginástæður. Önnur er sú að nýta
betur hafsvæði utan fjarða og vatna
í Noregi. Í öðru lagi að að draga úr
þeim lífræðilegu afleiðingum sem
fiskeldi hefur í dag og mögulega
útrýma líffræðilegum fylgifiskum
þess eins og lúsa á laxi og ISA-veiki
(infectious salmon anemia) í löx-
um.“
Þrátt fyrir að norsk laxeldisfyrir-
tæki leiti þessara leiða til að breyta
framleiðslunni hjá sér þá þýðir það
ekki að framleiðslan muni minnka
hjá þeim; framleiðslan mun bara
færast annað, meðal annars til Ís-
lands.
Tíu prósenta árlegur vöxtur hef-
ur verið í laxeldi í Noregi síðastliðin
tuttugu ár og er stefnt að fram-
leiðslu fimm milljóna tonna af eld-
islaxi hjá norskum fyrirtækjum árið
2050. Á Íslandi hefur framleiðslan
verið aukin um 80 prósent á milli
síðasta árs og þess og svo á greinin
að vaxa á hverju ári.
Framleiðslan tífölduð
En hvernig er laga- og regluum-
hverfi fiskeldis á Íslandi háttað mið-
að við Noreg til dæmis? Norðmenn
hófu framrleiðslu á eldislaxi í byrj-
un áttunda áratugarins og hafa frá
árinu 2010 framleitt milljón tonn á
ári á meðan framleiðslan á Íslandi
var 8 þúsund tonn í fyrra. Stjórnar-
formaður eins norska laxeldisfyrir-
tækisins MNH Holding, sem hefur
keypt sig inn í Fiskeldi Austfjarða
hf. sagði í fyrra að Íslendingar væru
á sama stað hvað varðar laxeldi og
Norðmenn fyrir „tíu til fimmtán
árum“.
Íslendingar eru því ekki komn-
ir nándar nærri eins langt í Norð-
menn í framleiðslu á eldislaxi og
öllu sem af því leiðir eins og laga-
og regluverki.
Í svari frá sviðsstjóra hjá Um-
hverfisstofnun, Sigrúnu Ágústs-
dóttur, við fyrirspurn Fréttatím-
ans kemur fram að stofnunin telji
að bæta þurfi lagaumhverfi í lax-
eldi á Íslandi. „Stofunin telur skorta
skipulagslöggjöf á hafsvæðum þar
sem fram fer og áformað er um-
fangsmikið fiskeldi. Undirbúning-
ur lagafrumvarps þar að lútandi
stendur yfir.“
Bæði umhverfisráðherra, sjáv-
arútvegsráðherra og Umhverfis-
stofnun telja því að eins og er sé
regluverk utan um laxeldi á Íslandi
bágborið og það beri að bæta áður
tekin verða stærri skref í átt til enn
meiri framleiðslu á eldislaxi. Á með-
an þessi vinna fer fram geisar hins
vegar það sem einn af viðmælend-
um Fréttatímans kallar „stríð“ um
laxeldi á Íslandi á milli hagsmun-
aðila og annarra sem líta á spurn-
inguna um laxeldið sem sitt hjart-
ans mál.
„Meginpunkturinn í þessu
er að laxeldi í sjókvíum
er óheimilt á svæðum
þar sem eru raunveruleg-
ir hagsmunir íslenskra
laxastofna. Við erum á
þeim svæðum sem við
erum til að vernda ís-
lenska laxastofna.