Fréttatíminn - 26.11.2016, Side 12

12 | FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 26. nóvember 2016
Ég ætla að reisa háan, vold-ugan og fallegan múr á milli Bandaríkjanna og Mexíkó. Þið getið treyst
mér, ég er góður í að byggja múra,“
sagði Donald Trump, verðandi for-
seti Bandaríkjanna, oftar en einu
sinni í kosningabaráttu sinni. Það
furðulega við þessi ummæli er að
þau eru eins og úr lausu lofti grip-
in, og í kjölfar þeirra hafi saga
landamæranna bókstaflega gufað
upp; engin umræða hefði nokkurn
tíma farið fram um mörkin og að á
landamærunum væru engir tálm-
ar sem hindruðu ferðir fólks. Þetta
hefur valdið töluverðum misskiln-
ingi. Margir áratugir eru síðan
fyrstu tálmar voru reistir á þessum
löngu landamærum og í dag eru
Kristín Guðrún
Jónsdóttir, dósent
í spænsku við
Háskóla Íslands
Múrinn hans Trumps
þar alls kyns girðingar og veggir
sem samtals eru um það bil þúsund
kílómetrar að lengd.
Stanslaus straumur
Landamæri Mexíkó og Banda-
ríkjanna eru býsna löng, tæplega
3.200 km. Þau teygja sig allt frá
Kyrrahafi til Mexíkóflóa. Þriðjung-
ur þeirra liggur um sandauðnir
og hrjóstrug lönd, eyðimerkurn-
ar Sonora og Chihuahua, en fljótið
Río Bravo, sem kallast Río Grande
norðan megin, skilur löndin að
á ríflega 2.000 km kafla, um 2/3
hluta landamæranna. Mörkin voru
dregin árið 1848 við undirritun
Guadalupe-samningsins þegar
Mexíkó seldi Bandaríkjamönnum
um helming af landi sínu, land-
svæðið sem nú eru fylkin Arizona
og Nýja-Mexíkó, hluti af Texas,
Colorado, Utah og syðri hluta Kali-
forníu. Fyrir utan fljótið gefa engin
náttúruleg fyrirbæri í eyðimörk-
unum tveimur til kynna einhvers
konar skil.
Stór hluti markanna er óbyggður
en þess utan standa margar svo-
nefndar systur-borgir og bæir þétt
upp við mörkin. Álitið er að íbúar
beggja vegna landamæranna séu
nú u.þ.b. 15 milljónir. Þessi landa-
mæri eru með þeim fjölförnustu í
heimi, stanslaus straumur fólks er
á milli landanna, í alls kyns erinda-
gjörðum, allt frá því að skreppa í
búð, fara í vinnuna eða heimsækja
ættingja og vini til ferða túrista
og þeirra sem hyggjast dvelja um
hríð í öðru hvoru landinu. Síð-
an eru þeir sem fara yfir mörkin
í norðurátt með ólöglegum hætti,
hvort sem það er verkafólk í leit
að vinnu í Bandaríkjunum eða eit-
urlyfjasmyglarar. Nefndum múr er
ætlað að stöðva í eitt skipti fyrir öll
ferðir þessa „óæskilega“ fólks.
Óbelískur og gaddavír
Fyrst eftir tilkomu Guadalupe-
-samningsins voru landamærin
lítið annað en strik á kortum og
fólk fór frjálslega milli landanna,
systurborga- og bæja sem stækk-
uðu ört. Það var ekki fyrr en á
síðari hluta tuttugustu aldar að
mörkin fóru að hindra ferðir fólks.
Fyrsti vísir að mörkun „línunn-
ar“ var gerður með óbelískum
sem var komið upp með nokkuð
löngu millibili frá El Paso/Cui-
dad Juárez til Kyrrahafs. Fyrstu
girðingarnar risu á tímum mexík-
önsku byltingarinnar (1910–1920),
það voru lágreistar gaddavírs-
girðingar eins og í sveitum Íslands.
Landamæragæsla jókst lítilsháttar
á bannárunum (1918–1933) þegar
töluvert var um smygl á áfengi í
norðurátt. Síðar, á fimmta áratugn-
um, var fleiri lágreistum gaddavírs-
girðingum komið upp á mörkunum
milli Arizona og Sonora, reyndar
ekki til að hindra ferðir fólks held-
ur nautgripa. Þetta var á mörkun-
um milli Arizona og Sonora þar
sem löng hefð er fyrir nautgripa-
rækt, og nú átti að koma í veg fyrir
að nautgripir frá Mexíkó færu, til
dæmis, yfir í þjóðgarðinn Organ
Pipe Cactus National Monument,
sem er eins konar verndaður kakt-
us-skógur, en einnig forðast sýk-
ingar nautgripa landanna á milli.
Í kringum 1980 voru svo reist há
girðinganet milli stærstu þéttbýl-
isstaðanna. Árið 1994 voru fyrstu
raunverulegu veggirnir reistir,
þegar straumur ólöglegra ferða-
langa yfir landamærin í norðurátt
þótti orðinn slíkur að Bandaríkja-
menn tóku að reisa 3–4 metra háa
veggi milli Tijuana og San Ysidro
(nálægt San Diego) þar sem vanda-
málið þótti hvað mest. Þessi aðgerð
var kölluð Operation Gatekeeper
og markmið hennar var að endur-
heimta svonefnt „eðlilegt ástand
og öryggi“ á þessum mjög svo fjöl-
farna hluta landamæranna. Járn-
plötur sem áður höfðu þjónað sem
færanlegir flugvellir í Persaflóa-
stríðinu voru notaðar til verksins.
Landamærasvæðið í kringum
ströndina við Kyrrahafið var erfitt
viðureignar sökum áhrifa flóðs og
fjöru, en 5–6 metra há rimlagirðing
var reist og nær langt út í sjóinn.
Afleiðingarnar urðu í raun þær
að fólk leitaði sífellt austar á bóg-
inn til að komast yfir mörkin, yfir
í þyrnum vaxnar eyðimerkur þar
sem hitinn er óbærilegur að degi
til og kuldinn að næturlagi, enda
hefur fjöldi manns dáið á þessum
slóðum. Svipað var gert í öðrum
borgum: Operation Hold the Line
á milli El Paso og Ciudad Juárez og
Operation Safeguard í öðrum borg-
um og stærri bæjum. Mikil óá-
Óbelíska nr. 185, reist um aldamótin 19./20. öld.
Mynd | Getty
Sameinaðar borgir í lok 19. aldar. Nogales í Arizona,
Bandaríkjunum og Nogales í Sonora, Mexíkó.
Árið 1994 voru fyrstu raun-
verulegu veggirnir reistir,
þegar straumur ólöglegra
ferðalanga yfir landamærin í
norðurátt þótti orðinn slíkur
að Bandaríkjamenn tóku að
reisa 3–4 metra háa veggi
milli Tijuana og San Ysidro
(nálægt San Diego) þar sem
vandamálið þótti hvað mest.
lÍs en ku
ALPARNIR
s
Erum flutt í Ármúla 40 // 108 Reykjavík // Sími 534 2727 // www.alparnir.is // e-mail: alparnir@alparnir.is
Opið föstudaga 10-18 og laugardag 11-15
BLACK FRIDAY
25% afsl. af öllum vörum í verslun
50% afsl. af völdum skóm og bakpokum
Erum
flutt í
Ármúla 40