Fréttatíminn - 15.12.2016, Qupperneq 6

6 | FRÉTTATÍMINN | Fimmtudagur 15. desember 2016
Íslendingar vilja tala um
sjálfsvíg vandamanna
Silke Schurack, meistaranemi í mannfræði við Háskóla Íslands, segir að allt bendi til
þess að sjálfsvíg séu algengari á Íslandi en öðrum Norðurlöndum. Mynd | Rut
Sjálfsvíg Íslendingar vilja tala um
sjálfsvíg vina og vandamanna en
vita oft ekki hvert þeir eiga snúa
sér. Þetta segir Silke Schurack,
meistaranemi í mannfræði við
Háskóla Íslands, sem vinnur nú
rannsókn á sjálfsvígum á Íslandi,
viðhorfum til þeirra og hvað tek-
ur við fyrir aðstandendur.
Hjálmar Friðriksson
hjalmar@frettatiminn.is
Hluti af rannsókn Silke er net-
könnun þar sem eftirlifendur lýsa
upplifun sinni af sjálfsvígi. Á fáein-
um dögum hafa um 70 til 80 manns
svarað könnuninni um reynslu sína
af sjálfsvígi. Hún segir að þessi hluti
rannsóknar sinnar sé á frumstigi
en ljóst sé að almenningur sé bæði
mjög jákvæður og áhugasamur um
að ræða upplifun sína af sjálfsvíg-
um í nærumhverfi sínu.
Silke segist hafa tekið sérstaklega
eftir því að börn virðast gleymast
þegar kemur að sjálfsvígi innan
fjölskyldu. Margir þeirra sem hafa
svarað könnun Silke eru nú full-
orðnir en voru börn þegar sjálfsvíg
átti sér stað. „Það sem ég er búin að
sjá í þessum svörum er að það vant-
ar upplýsingar um hvar er hægt að
fá hjálp. Það virðist vera að börn séu
skilin út undan. Fullorðnu fólki sé
frekar sinnt en það virðist vera að
það vanti úrræði fyrir börn. Þetta
er það sem ég hef tekið eftir en
þetta er hrá niðurstaða og ég á eftir
að fara í gegnum þetta. Ég þarf að
sjá hvort að þetta sé ennþá svona
eða hvort þetta hafi lagast með tím-
anum,“ segir Silke.
Silke segir að sjálfsvíg á Íslandi
séu talsvert falin, bæði í umræðu
og tölfræði. „Það er svolítið erfitt
að finna þessa tölfræði. Oft er ekki
alveg ljóst hver er orsök dauðsfalla,
hvort það hafi verið slys eða sjálfs-
víg, sérstaklega þegar áfengi eða
dóp kemur við sögu. Tölfræðin gef-
ur ákveðnar vísbendingar en hún
sýnir alls ekki heildarmyndina,“
segir Silke.
Hún segir allt benda til þess að
sjálfsvíg séu algengari á Íslandi en
öðrum Norðurlöndum. „Sjálfsvígs-
tíðnin hér er frekar há en það er
alltaf erfitt að segja hvort hún sé
meiri eða minni. Þetta fer alltaf upp
og niður. Stundum eru þetta um
þrjátíu tilfelli á ári en getur orðið
allt upp í fjörutíu, fimmtíu. Svo
eru það skekkjumörkin sem koma
ekki fram í þessu, dauðsföllin eru
kannski fleiri, um það bil 10 á ári
en ekki er alltaf vitað hvort það eru
slys eða sjálfsvíg,“ segir Silke.
Silke segir að eitt einkenni á
viðhorfi Íslendinga til sjálfsvíga sé
að þau stafi ávallt af einhvers konar
andlegum veikindum. Að viðkom-
andi hefði ekki fallið fyrir eigin
hendi ef hann hefði fengið aðstoð.
Það viðhorf sé ekki sjálfgefið og sé
raunar ekki þannig víðs vegar um
heiminn. Eitt dæmi um það sem Sil-
ke nefnir er sjálfsvíg hælisleitanda
sem bar eld að klæðum sínum við
húsnæði Útlendingastofnunar í Víð-
inesi á dögunum. „Þetta er tegund
af sjálfsvígi sem okkur í vestrænni
menningu myndi ekki endilega
detta í hug. En þetta er ákveðin leið
sem tengist því hvaðan hann kem-
ur. Þetta er tegund af mótmælum
eins og til dæmis Tíbetar gera til að
mótmæla kínversku stjórninni. Þeir
kveikja í sér og það er ákveðin leið
til að tjá sig. Þetta er sjálfsvíg sem
er kannski ekki illa séð á mörgum
stöðum. Hann var að fórna sér fyr-
ir þennan málstað. Þessi tegund af
sjálfsvígi finnst ekki í okkar samfé-
lagi eða það er í það minnsta ekki
talað um það. Hér í okkar samfé-
lagi er margt sem tengist geðrænum
vandamálum sett undir einn hatt.
En þetta er ekki alltaf svona auð-
velt. Nú var þessi hælisleitandi að
kveikja í sér og það var strax komið
fram að hann vantaði sálfræðiað-
stoð en það er kannski ekki alveg
rétt. Hann vantaði kannski mann-
úðlega aðstoð. Hann vildi bara fá
venjulegt líf,“ segir Silke.
„Þetta er sjálfsvíg sem
er kannski ekki illa séð á
mörgum stöðum.“
Fangelsismál Með nýjum lögum
um húsnæðisbætur sem ganga í
gildi um áramótin verður föngum
á áfangaheimilinu Vernd gert
kleift að fá húsaleigubætur.
Hjálmar Friðriksson
hjalmar@frettatiminn.is
Guðmundur Ingi Þóroddsson, for-
maður Afstöðu, segir að það sé
mikið framfaraskref fyrir fanga
að eiga kost á húsaleigubótum þar
sem margir fangar stundi sjálfboða-
vinnu til að eiga kost á fara á Vernd.
Leiga á Vernd er 65 þúsund krónur
á mánuði og er skilyrði að menn séu
í vinnu eða námi. Guðmundur Ingi
segir að margir fangar hafi ekki efni
á því að fara í nám og taki því að sér
sjálfboðavinnu til að geta klárað af-
plánun utan fangelsis.
„Þetta getur þýtt það að fleiri
fangar geta farið á áfangaheimili
og sumir jafnvel haldið áfram ein-
hverju námi en hingað til hafa flest-
ir fangar ekki náð að halda áfram
námi vegna fjárhags. Mjög margir
fangar á Vernd vinna sjálfboða-
vinnu og fá því aldrei laun nema
þá helst fjárstuðning frá sveitarfé-
lögunum,“ segir Guðmundur Ingi.
Fangar fá húsaleigubætur
Guðmundur Ingi Þóroddsson
er formaður Afstöðu.
Sjáumst á
Jólatorginu
MIDBORGIN.IS
OPIÐ TIL KL. 22 Á JÓLATORGINU
OG Í VERSLUNUM TIL JÓLA
Fáðu hátíðarskapið beint
í æð á Jólatorginu á
Hljómalindarreitnum
og gerðu jólainnkaupin
í skemmtilegu umhverfi.
Borgarstjóri opnar Jólatorgið
formlega kl. 15:00 í dag.
Hljómsveit, kór, uppistandarar
og jólasveinar sjá um stuðið.
Sjáumst í jólaskapi
í Miðborginni okkar.
Bergstaðir
Kolaport
Ráðhúsið
Stjörnuport
Traðarkot
Vesturgata
Vitatorg
NÆG BÍLASTÆÐI OG
MUNIÐ BÍLASTÆÐAHÚSIN
& margt fleira
skemmtilegt...
Alexander
alla föstudaga
Sigurður
í viðtali á
föstudaginn