Dagblaðið Vísir - DV - 29.01.2016, Blaðsíða 13

Fréttir 13Helgarblað 29. janúar–1. febrúar 2016
einnig yfir miklar breytingar hjá
embættinu. Landssamband lög­
reglunnar hefur verið duglegt að
láta heyra í sér af þessum tilefnum,
þegar lögreglumenn telja að eitt­
hvað megi betur fara.
Að þessu sinni, í þessu breytinga­
ferli sem nú stendur yfir, segir Sig­
ríður Björk að ljóst sé að hún sem
lögreglustjóri sé að leggja fram aðr­
ar áherslur en áður hafi verið og
annað verklag.
„Ég legg mikla áherslu á sam­
ráð, en á móti kemur að það eru
föst starfsstig, ákveðið boðvald, sem
menn hafa innan einingar innar.
Þessu boðvaldi hefur verið fylgt
betur í gegnum árin en ég geri. Ég
vil stytta boðleiðir. Það er umdeilt
og ég skil það mjög vel. Það er erfitt
að breyta því.“
Fleira kemur til og eldri
breytingar sitja enn í fólki. Hjá lög­
reglunni á höfuðborgarsvæðinu
starfa tæplega 380 manns en þeir
sem sinna vaktavinnu hafa val­
frjálsan vinnutíma. Lögreglumenn
þurfa að uppfylla ákveðna vinnu­
skyldu sem deilist niður á vaktir, en
geta sett saman sitt eigið vaktaplan
innan ákveðins ramma. „Valfrjálsi
vinnutíminn var bæði hagræðingar­
aðgerð en átti einnig að vera til hag­
ræðingar fyrir lögreglumennina
sjálfa sem starfa velflestir á vöktum.
Yngra starfsfólk lögreglunnar er
ánægðara með þetta fyrirkomulag,
en það eldra, sem þekkti fastar vakt­
ir og vann í formfastari teymum,
finnur fyrir breytingunni. Spurn­
ingalisti var lagður fyrir vaktavinnu­
fólkið í fyrra og samþykkti yfirgnæf­
andi hluti kerfið en það gerir það
erfiðara að tryggja að samtalið nái
til allra,“ segir hún.
„Á sama tíma erum við líka að
vinna í stöðuveitingum og breyting­
um sem eru viðkvæmar. Við erum
undirmönnuð, við hefðum viljað
fá meira rekstrarfé, þó að við séum
að reyna að laga reksturinn að því
fjármagni sem við höfum til um­
ráða, en það mun taka tíma. Það
hefur verið mikill sparnaður í lög­
gæslunni undanfarin ár, án þess
að verk efnunum fækki. Við það
má bæta að verkefni hafa verið að
breytast í kjölfar tækninýjunga og
glæpaheimurinn breytist eins og
hættumat greiningardeildar ríkis­
lögreglustjóra ber með sér.“
Sigríður nefnir einnig samfé­
lagslegar breytingar. Í opnara sam­
félagi gerast hlutirnir hraðar. „Það
fer allt umsvifalítið í fjölmiðla. Þessi
óánægja sem á að vera hér og þar,
ég heyri yfirleitt af henni fyrst í fjöl­
miðlum. Ég finn að starfsfólkið er
ósátt við það. Það er að koma til
mín og segist vera ósátt við þessa
miklu umfjöllun. Það tekur nærri
sér að heyra og lesa að allt logi í ill­
deilum, því það sé sannarlega ekki
þeirra upplifun. Það er þessi háværi
minnihluti, oft á tíðum, sem veld­
ur þessu. Hinir halda sér kannski
meira til hlés og vilja einfaldlega
halda áfram að vinna sitt starf. All­
ir sem hafa rekið fyrirtæki með á
fjórða hundrað manns, þar sem
miklar breytingar eru í gangi, vita
að það verða ekki allir ánægðir með
allt. Lögreglumenn eru ekki sam­
mála um allt,“ segir Sigríður og vísar
einnig til síðustu kjarasamninga
þar sem lögreglumenn klofnuðu
og samningarnir voru samþykkt­
ir naumlega. „Hún situr líka eftir,
sú barátta. Ég finn að það er þreyta
í mjög mörgum. Fólk er lang­
þreytt. Ég undirstrika að samstarfs­
menn segja mér að þeir vilji fara
að fá frið frá þessu umtali,“ segir
Sigríður. „Við þurfum að hlúa betur
að mannskapnum, því nóg er álag­
ið í starfi starfsmanna lögreglu þótt
þetta bætist ekki við.“
Ekki óstarfhæf
En er þessi samskiptavandi þá eins
og púðurtunna? Er ástandið svo
viðkvæmt að lítið megi út af bregða?
„Ég met það ekki þannig. Ég tel
að ég vinni á afskaplega góðum
vinnustað, sem er að ganga í gegn­
um erfiða hluti sem verða til bóta.
Þetta er ekki óróleiki, en það eru
einfaldlega ekki allir ánægðir með
allar breytingarnar. Það eru hags­
munir í húfi hjá sumum. Það er
ekki hægt að gera öllum til hæfis í
breytingaferlum og þetta eru víð­
tækar breytingar.“
Hvers konar hagsmunir?
„Það er allur gangur á því. Það
eru til dæmis stöðuveitingar, það
getur verið breyting á áhrifasviði.
Svo er nýtt fólk að koma upp á dekk.
Breytingarnar geta valdið óöryggi
og það er verið að taka á erfiðum
málum.“
En stofnunin er að vinna með vinnu-
sálfræðingi. Það hlýtur að gefa til
kynna að ástandið sé alvarlegt.
„Það segir okkur að við erum að
taka á þessu. Fá upp á yfirborðið
hvað sé að og hvernig eigi að leysa
það,“ segir hún.
Er yfirstjórn embættisins óstarfhæf?
„Nei, það er hún alls ekki. Við
fundum vikulega, við förum yfir
mál sem eru í gangi, við erum með
mörg umbótaverkefni í vinnslu
og fleiri í bígerð og erum að vinna
með aðferðum straumlínustjórn­
unar (Lean stjórnun). Það geng­
ur vel og hver og einn sinnir sínu
starfi. Ég endurtek að í langflestum
tilfellum heyri ég af óánægjunni
í fjölmiðlum. Þar með er ég ekki
að segja að ég geti ekki gert eitt­
hvað betur. Ég geri miklar kröfur til
starfsmannanna, en ég geri það líka
til sjálfrar mín. Ég er alltaf tilbúin til
að hlusta á hvað ég geti gert betur.
En til þess þarf fólk að ræða við mig
beint en ekki í gegnum fjölmiðla.
Svo þegar ákvörðunin er komin
þá verður fólk að una því. Þú getur
verið lýðræðislegur upp að ákveðnu
marki. Þessar breytingar eru orðn­
ar. Það er komið nýtt skipurit.“
Í vikublaði DV í þessari viku er
fjallað um tölvupóstsamskipti Ara
Mattíassonar þjóðleikhússtjóra og
Jóns H. B. Snorrasonar aðstoðar­
lögreglustjóra. Greint var frá því að
Ari hefði, úr netfangi þjóðleikhús­
stjóra, sent Jóni tölvupóst, en þeir
eru félagar.
Menntamálaráðuneytinu og
innanríkisráðuneytinu hefur borist
kvörtun frá yfirmanni hjá lög­
reglunni vegna póstsins. Þykir yfir­
manninum, Öldu Hrönn Jóhanns­
dóttur skrifstofustjóra, sem Ari
setji fram ærumeiðandi og niðr­
andi ummæli um lögreglustjóra og
„stelpurnar í lögreglunni“, eins og
Alda og Sigríður eru kallaðar. Jón
áframsendi póstinn til Öldu Hrann­
ar.
Þessi tölvupóstur. Er hann birtingar-
mynd þessa samskiptavanda?
„Málið snýst um það að forstjóri
opinberrar stofnunar sendir tölvu­
póst til aðstoðarlögreglustjóra, með
rafrænni undirritun sem slíkur,
sem síðan áframsendir hann innan
embættisins. Þetta er ekki sent sem
einkapóstur. Í póstinum, þar sem
við erum kallaðar „stelpurnar“,
erum við sakaðar um lögbrot; að
vera að leka upplýsingum um rann­
sóknir lögreglu til fjölmiðla. Okkur
finnst þetta vera alvarlegar ásakanir.
Það kemur hvergi fram í honum
að þetta sé einkamál milli félaga,
sett fram í gríni. Jón sá tilefni til
þess að senda þetta á Öldu Hrönn.
Við veltum því fyrir okkur hvernig
við ættum að bregðast við. Þetta fór
í þennan farveg og verður tekið fyrir
í kerfinu. Við sjáum ekki hvernig
þessi tölvupóstur getur samrýmst
starfi hans sem embættismanns. Ef
þetta hefði ekki verið með þessum
hætti, heldur einkapóstur á einka­
póst, hefði þetta aldrei farið þessa
leið. Hvað sem því líður þá lýsir af­
staða þessi dapurlegri sýn á konur
og nær fyrir vikið langt út fyrir það
að varða okkur eingöngu.“
Ari segist sjálfur vera fórnarlamb í
málinu. Sérðu það sem vörn?
„Það verður hann að eiga
við aðstoðarlögreglustjóra, sem
áframsendir póstinn. Fá skýringar
hans á því.“
Í póstinum er vitnað til þess að „þið
stelpurnar“ ætlið að keyra í gegn
breytingar og fleira. Hefur kynferði
þitt eitthvað með málið að gera,
hvort sem er gagnvart þessum óró-
leika eða öðrum verkefnum sem þú
hefur aðkomu að hjá embættinu?
„Ég vona ekki. Við erum á árinu
2016,“ segir Sigríður Björk. „Það
getur verið að ég hefði þurft að
nálgast hlutina öðruvísi þegar ég
kom til embættisins. Ég nálgað­
ist þá kannski of mikið á mínum
forsendum, en ekki á forsendum
þess hóps sem fyrir var. Það er eitt
af því sem ég sé í baksýnisspegl­
inum að ég hefði átt að setja mig
betur inn í menningu embættisins.
Ég fór inn og starfaði samkvæmt
þeirri menningu sem ég var vön,
sem er á margan hátt frábrugðin
þeirri sem þarna ríkir. Kannski
skýrir það hvers vegna þetta ferli var
þyngra en til dæmis breytingaferlið
á Suðurnesjunum,“ segir Sigríður
Björk, sem í embætti lögreglustjóra
á Suðurnesjum gerði einnig miklar
breytingar á skipuriti embættisins
þegar hún var þar.
Finnst þér umræðan og óánægjan
beinast of mikið að þér? Er það skilj-
anlegt?
„Það er erfitt að svara því. Ég
held að óánægjan beinist ekki fyrst
og fremst að mér. Það er óánægja
með hluti sem betur mættu fara
innan embættisins. Það er líka hluti
af þessu öllu, þessi fortíðarvanda­
mál. Menn eru að horfa í baksýnis­
spegilinn, eru ósáttir við fyrri
breytingar og hvernig staðið var að
þeim og eru hvekktir.“
Hún segir að hluti af breytinga­
ferlinu sé að breyta vinnumenningu
lögreglunnar. Til þess hefur einnig
verið fenginn vinnusálfræðingur.
Þurfa að halda í traustið
Í desember greindi MMR frá því
að almenningur bæri mjög mikið
traust til lögreglunnar á Íslandi,
líkt og fyrri ár. Það eru sterkar and­
stæður í því að traust almennings
til embættisins sé mikið en á sama
tíma komi innri skoðun á starfi lög­
reglunnar verr út úr rannsóknum.
Til dæmis sýna kannanir á vegum
SFR undanfarin ár mikla óánægju
meðal starfsmanna embættisins og
árið 2013 kom út skýrsla þar sem
fram kom að lögreglumenn upp­
lifðu einelti og kynferðislega áreitni
í vinnunni.
Er ekki hætt við að traust til lög-
reglunnar bíði hnekki eftir svo
stormasama tíð?
„Ég vona að traustið bíði ekki
hnekki vegna þeirra mála sem hafa
komið upp, vegna þess að það er
verið að taka á þeim. Ég held, og
vona, að flestir átti sig á því að svona
getur gerst í öllum stéttum, alls
staðar. Við erum að reyna að taka á
þessu og breyta þessari menningu,“
segir Sigríður Björk.
Hefur þú fundið fyrir þrýstingi varð-
andi það að þú takir ábyrgð á þess-
um málum og segir af þér?
„Nei, alls ekki. Ég held að fólk
skilji hvað við erum að gera. Þetta
er og á að vera opið ferli, þessi
breyting á skipulaginu. Þetta eru
krefjandi verkefni, samfélagið er
breytt, kannski er þetta persónu­
legra, persónugerðara og fleiri hafa
vissulega skoðanir á hlutunum. En
ég hef ekki fundið fyrir neinni slíkri
pressu, um að segja af mér, nema
þá kannski frá fjölskyldunni minni
sem verður stundum svolítið þreytt
á þessu.
Ég verð að segja það fyrir sjálfa
mig að ég fór yfir árið 2015 á
gamlárskvöld. Ég horfði yfir farinn
veg og til framtíðar og velti þessu
fyrir mér. Það sem mér var efst í
huga, var þakklæti. Þakklæti fyrir að
fá að hafa áhrif á þessa málaflokka
sem ég hef sterkar skoðanir á. Ég
trúi því að lögreglan geti átt mikinn
þátt í uppbyggingu samfélagsins.
Við erum sterk stofnun sem getur
alltaf gert betur. Við sem þjónustu­
stofnun eigum að aðlagast breytt­
um kröfum þeirra sem við þjónum
– innan ramma laganna.
Það er verið að taka erfiðar
ákvarðanir. Þess vegna er þessi
titringur. Það er mitt hlutverk. Ég
fylgi stefnumótun og áherslum
þingsins og ráðherra. Það eru ólíkar
áherslur hjá lögregluembættunum
sem snúa að landfræðilegum og
samfélagslegum breytum hvers
svæðis. Sértæku áherslurnar hjá
okkur eru ofbeldisbrot, úrlausn
þeirra og forvarnir gegn þeim. Að
horfa á hvernig við getum veitt
bestu mögulegu þjónustuna innan
þess ramma sem við erum að starfa
eftir og fjárheimildir leyfa.“
Hvernig ætlar þú að lægja öldurnar?
„Það kom til dæmis í ljós að við
og Landssamband lögreglumanna
hefðum mátt vinna betur saman,
svo þeir vissu betur hvað væri í
gangi og gætu þá sett sig betur inn
í þær kvartanir sem þeir voru að
fá. Það er líka eðlilegt að ég fái að
heyra þær, beint og milliliðalaust
svo ég geti þá lagað það eftir megni
sem út af ber. Eitthvað er kannski á
misskilningi byggt og annað á við
rök að styðjast og þá lögum við það.
Það er markmiðið.
Annars höldum við okkar striki.
Það að stýra lögreglu verður ekki
alltaf gert þannig að allir séu alltaf
sáttir. Það hefur lengi verið óró­
leiki innan lögreglunnar og það
mun kannski seint breytast. En í
grunninn mætir fólk í vinnuna,
reynir að gera sitt besta, starfar inn­
an góðra eininga og innir af hönd­
um mjög gott starf.“
Þarf að hlúa að fíkniefnadeild
Fleira hefur komið til umfjöllunar á
liðnum vikum og mánuðum. Tveir
starfsmenn fíkniefnadeildar lög­
reglunnar hafa verið settir í leyfi frá
störfum. Annar þeirra var færður í
gæsluvarðhald, grunaður um óeðli­
leg samskipti við brotamenn. Hinn
var verið færður til í starfi, meðal
annars eftir að samstarfsmenn
hans lýstu yfir vantrausti á hann.
„Það var ákveðinn aðdragandi
að þessum málum,“ segir Sigríður
og bætir því við að hún geti ekki tjáð
sig um málin tvö þar sem þau séu til
rannsóknar hjá ríkissaksóknara og
héraðssaksóknara. Sigríður segir að
málið sem varði lögreglumanninn
sem var færður í gæsluvarðhald hafi
verið sérstaklega vandasamt. „Það
var ekki hægt að ræða málið eða
feril þess við neinn. Það olli vanlíð­
an og jafnvel misskilningi. Við erum
að vinna með það innan embættis­
ins, því vitaskuld var það mikið áfall
fyrir starfsfólk þess.“
Hefurðu áhyggjur af fíkniefna-
deildinni eftir þessa atburði?
„Ég held að það þurfi að styrkja
þá einingu. Það hefur verið óróleiki
í þessari deild í langan tíma, sem
hófst löngu áður en ég kom til emb­
ættisins. Í ljósi þess sem kom upp
held ég að það þurfi að hlúa sérstak­
lega að deildinni og gæta að trúverð­
ugleikanum gagnvart samstarfsfé­
lögum og almenningi. Það þarf að
taka erfiðar ákvarðanir í tengslum
við það og það hefur tekið mikið á
og verið erfiður fasi, fyrir alla hlut­
aðeigandi.“
Nú er búið að breyta verkefnum
yfirmanns deildarinnar, Aldísar
Hilmars dóttur. Hvers vegna er það
gert?
„Þetta er til sex mánaða, meðal
annars til þess að undirbúa fram­
tíðina hjá þessari deild,“ segir Sig­
ríður.
„Ný verkefni Aldísar eru fyrir
vikið gömlu verkefnin henn­
ar, því hún var að skipuleggja
„Hvað sem því líð-
ur þá lýsir afstaða
þessi dapurlegri sýn á
konur og nær fyrir vik-
ið langt út fyrir það að
varða okkur eingöngu.