Dagblaðið Vísir - DV - 19.02.2016, Síða 38

Helgarblað 19.–22. febrúar 201634 Menning
Pólitísk háðsádeila
n Höfundurinn undir lögregluvernd n Bókinni líkt við 1984 eftir Orwell
U
ndirgefni, nýjasta skáldsaga
hins heimsfræga franska rit­
höfundar Michel Houelle­
becq, er nýkomin út í ís­
lenskri þýðingu Friðriks
Rafnssonar. Þetta er fjórða bókin eft­
ir Houellebecq sem Friðrik þýðir, en
höfundurinn á tryggan aðdáendahóp
hér á landi sem fer ört stækkandi.
Í Frakklandi kom Undirgefni út 7.
janúar í fyrra, daginn sem árásin var
gerð á ritstjórn Charlie Hebdo. Bók­
in vakti gríðarlega athygli og umtal
en efnið er afar eldfimt. Í kosningum í
Frakklandi árið 2022 sigrar formaður
Bræðralags múslima og verður forseti
Frakklands. Lögmál íslams taka við.
Friðrik er fyrst spurður um við­
tökur sem bókin fékk í Frakklandi.
„Um það bil mánuði áður en bækur
koma út í Frakklandi senda bókaút­
gefendur þær til fjölmiðla og það var
greinilega mikill áhugi á þessari nýju
bók hans strax í desember 2015 og
mikil umfjöllun um hana löngu áður
en hún kom út,“ segir hann. „Þar sem
bókin kom út sama dag og árásin var
gerð á Charlie Hebdo var í umfjöllun
um bókina fókuserað langmest á ís­
lam og múslima­ og pólitíska þátt­
inn í henni. Houellebecq var tengd­
ur ritstjórninni og þekkti nokkra sem
létust. Bernard Maris hagfræðingur,
einn þeirra sem lést í árásinni, var
til dæmis mjög góður vinur hans og
Maris skrifaði merka bók um hag­
fræðina í verkum Houellebecqs.
Eins og oftast nær þegar bækur
Houellebecq koma út þá lagði höf­
undurinn undir sig sviðið og átti það í
nokkrar vikur og að stórum hluta enn­
þá. Bókin rokseldist og var mánuðum
saman í efsta sæti metsölulista.“
Undir lögregluvernd
Houellebecq hefur verið undir lög­
regluvernd undanfarið ár vegna
gruns um að öfgasinnar muni vinna
honum mein vegna þess sem þeir
telja vera andúð í garð múslima í
verkinu. En er múslimaandúð að
finna í skáldsögunni? Houellebecq
hefur harðneitað því og hinn íslenski
þýðandi hans er á sama máli. „Það
gætir ekki múslimaandúðar í bók­
inni,“ segir Friðrik. „Houellebecq
hefur margoft sagt sjálfur að verk­
ið sé fyrst og fremst hugleiðing um
breytt gildismat í Evrópu. Hann segir
fráleitt að halda því fram að það ein­
kennist af andúð á múslimum. Verk­
ið gerist í náinni framtíð og höfundur
lætur persónur horfa í baksýnisspeg­
il og er að máta það sem nú er að
gerast í Evrópu við það sem gerðist í
lok 19. aldar. Í bókinni þurfa Frakkar
að velja á milli hófsams og nútíma­
legs múslima sem síðan er kosinn
forseti með stuðningi sósíalista og
vinstri­ og miðjumanna. Þeim finnst
það skárri kostur en Marine le Pen
sem er formaður Þjóðfylkingarinn­
ar og raunverulega nýfasisti. Í bók­
inni velja Frakkar hófsamari leið til
að þróa samfélagið áfram. Í verk­
inu veltir Houellebecq fyrir sér hvað
gerist í samfélagi þar sem grund­
vallarbreytingar verða á gildismati.
Undirgefni er pólitísk háðsádeila um
veröld sem var og gæti orðið í náinni
framtíð. Og eins og í öllum góðum
skáldsögum er mikil tvíræðni í þessu
verki.
Ég var um daginn að lesa frábæra
grein í Le Monde eftir Emmanuel
Carrere þar sem hann setur Undir­
gefni á stall með skáldsögum á borð
við 1984 eftir Orwell og Brave New
World eftir Huxley. Hann segir þetta
sams konar bók fyrir 21. öldina.“
Sjaldgæf stærðargráða
Houellebecq er einn þekktasti rit­
höfundur heims og það er beðið eft­
ir bókum hans. Friðrik er spurður
hvað það sé sem geri Houellebecq
að þeim afburðahöfundi sem hann
sannarlega er.
„Það sem mér finnst svo
spennandi er hversu skarpa og
stundum óþægilega sýn hann hef­
ur á samtímann og mannlífið,“ segir
Friðrik. „Hann horfir á okkur eins og
mauraþúfu úr fjarlægð og les okkur
og samtíma okkar ofan í kjölinn, en
er jafnframt með menningararfinn
allan í farteskinu. Hann er gríðarlega
vel lesinn, til dæmis í bókmenntum
og heimspeki fyrri alda. Hann horfir
á okkur og samfélagið með röntgen­
augum um leið og hann hefur gríðar­
lega yfirsýn yfir söguna.
Hann hefur mjög persónulegan
og sterkan stíl, er frábær stílisti og
með tón sem er launfyndinn og
stundum skemmtilega andstyggi­
legur. Hann hefur algjörlega á valdi
sínu löng paragröf þar sem hann fer
á nánast ljóðrænt flug og svo getur
hann sett í fluggírinn í hina áttina,
þeytt manni áfram í stuttum setning­
um. Þegar allt þetta kemur saman er
hann kominn í hóp höfunda af sjald­
gæfri stærðargráðu.“
Skarpskyggn og athugull
Houellebecq kom hingað til lands
haustið 2012 og koma hans vakti
mikla athygli enda er hann afar sér­
stakur maður. Friðrik kynntist hon­
um í þeirri heimsókn og er spurð­
ur hvernig Houellebecq hafi komið
honum fyrir sjónir.
„Ég var töskuberi hans í viku. Mér
fannst afskaplega gaman að kynn­
ast honum, en vissi í byrjun ekki al­
veg á hverju ég ætti von. Hann lifir
sérstöku lífi og fjölmiðlafólk er oft
hrætt við hann því hann á til að vera
með stjörnustæla og hefur stundum
skandalíserað í sjónvarpsviðtölum
eins og þegar hann bauð sjónvarps­
konu hjá BBC að leika í klámmynd
sem hann var að gera. En í persónu­
legri viðkynningu er hann ljúfur ná­
ungi. Við keyrðum mikið um Suð­
vesturlandið og ræddum allt milli
himins og jarðar. Hann er frábær
ljósmyndari og tók mikið af ljós­
myndum hérna. Mér fannst gríðar­
lega gaman að fara með honum á
Gullfoss, Geysi og Þingvöll, sem ég
er búinn að fara ótal sinnum eins
og flestir Íslendingar. En það var al­
veg ný upplifun með manni eins
og honum sem er svo skarpskyggn
og athugull og hefur næmt listrænt
auga. Á þessari algengu leið upp­
götvaði ég allt í einu staði og sjón­
arhorn sem ég hafði aldrei séð áður.
Mér fannst afskaplega gaman og
gefandi að hitta hann,“ segir Friðrik
en þeir Houellebecq hafa reglulegt
samband.
Houellebecq situr ekki auðum
höndum. Nú mun hann vera að
undirbúa ljósmyndasýningu í Pala­
is de Tokyo í París. Fljótlega verður
svo frumsýnd kvikmynd sem gerð
var eftir ljóðabók hans, Halda lífi, en
þar fer stórvinur hans, Iggy Pop, með
aðalhlutverkið. Aðdáendur Hou­
ellebecq vona svo vitanlega að þessi
stórmerki rithöfundur sé að vinna að
nýrri skáldsögu. n
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@dv.is
Friðrik Rafnsson „Hann hefur mjög persónulegan og sterkan stíl, er frábær stílisti og með
tón sem er launfyndinn og stundum skemmtilega andstyggilegur,“ segir hann um Michel
Houellebecq. Mynd ÞoRMaR VigniR gUnnaRSSon
Houellebecq á Íslandi Koma hans hingað til lands vakti mikla athygli. Mynd FRiðRiK RaFnSSon„Undirgefni er póli-
tísk háðsádeila um
veröld sem var og gæti
orðið í náinni framtíð.
Houellebecq á íslensku „Er í hópi
höfunda af sjaldgæfri stærðargráðu,“ segir
hinn íslenski þýðandi hans. Mynd ÞoRMaR VigniR
gUnnaRSSon
Gerðu daginn
eftirminnilegan
Kökulist | Firði Hafnarfirði og Valgeirsbakarí | Hólagötu 17 í Reykjanesbæ
Bakarameistari & Konditormeistari
Skoðaðu tertuúrvalið á heimasíðunni www.kokulist.is