Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.03.1978, Qupperneq 35

KRAFTA - auglýsingar
í útvarpsþættinum „Daglegt
mál“ 5. okt. 1977 las Gísli Jóns-
son, starfskraftur Menntaskólans
á Akureyri afar skemmtilegt
bréf, er þættinum hafði borist
frá Sverri Páli, sem er okkur að
öðru leyti óþekkt orka.
Hér á eftir fer bréfið, með leyfi
G. J.
Oft hefur verið á það minnst í þátt-
unum hve ríka tilhneigingu yfirvöld
hafa til þess að gera ástkæra ylhýra
málið að náttúrulausum og óper-
sónulegum steingervingi. Einn liður
í þessari leiðu þróun sem varnar
venjulegu fólki skilnings á áður töm-
um hugtökum er hin fádæma fá-
viskulega atlaga jafnréttisstjóranna
að málinu. Það er ekki eingöngu að
menn og fólk hafi breyst í orku og
heiti nú kraftar í auglýsingum held-
ur þykjast menn vinna jafnréttinu
gagn með því að breyta öllum stöðu-
heitum í karlkyn einvörðungu. Mætti
þó álíta það hámark misréttisins. Nú
er meðal annars búið að útrýma
h j úkrunarkonum, skrifstofustúlkum
og leikkonum og nefnast þau „öfl“
nú hjúkrunarfræðingar, skrifstofu-
menn og leikarar.
Með sanni má segja að sumar
þessar breytingar fara ekki illa í
málinu en aðrar eru óhæfa ein.
Hjúkrunarfræðingur er stirt, langt
°g ljótt orð og gefur síður en svo
rettari mynd af þeim starfsmanni
sem svo er nefndur en gamla orðið.
Hvers vegna fræðingur? Er þetta ef
til vill tromp á hendi hjúkrunar-
manna og/eða kvenna í væntanlegu
stríði við háskólamenntað hjúkrun-
arfólk? Ef breyting var nauðsynleg
hefði þurft að fara að venjubundn-
um nýyrðareglum og finna nýtt og
þjált, stutt orð.
Illa varð mér við er ég heyrði aug-
lýsingu í útvarpi frá sjúkrahúsi, að
mig minnir á Isafirði. Undir hana
ritaði hvorki meira né minna en
lijúkrunarframkvœmdastjóri. Þetta
er eitt voðalegasta orð sem ég hef
heyrt á íslensku. Ef til vill er þetta
sá eða sú sem stjórnar því að fram-
kvæmd sé hjúkrun, sé notuð stofn-
anaíslenska um það sem áður hét að
hjúkra. Fróðir menn segja mér að
þetta 25 stafa orð þýði yfirhjúkrun-
arkona á venjulegri íslensku. Mér er
og sagt að orð eins og hjúkri, yfir-
hjúkri og deildarhjúkri liafi verið
talin óhæf. Ég skil ekki hvers vegna.
Brátt verður okkur vandi mikill á
höndum. Enn er notað orðið Ijós-
móðir og hvað má hún heita á jafn-
réttisstofnanaíslensku. Hafa ber orð-
eins löng og unnt er. Væri unnt að
nota orð eins og Ijóstæknir, ljós-
tæknifræðingur, ljósfræðingur - eða
eins og mér var bent á: barnsburSar-
frœðingur eða barnsburðartœknir?
Yfirljósmóðir yrði þá barnsburðar-
jramkvœmdastjóri (27 stafir), sá/
sú sem stjórnar því að barnsburður
sé framkvæmdur.
Um daginn var í Morgunblaðinu
auglýst eftir smurbrauðsdömu. Það
er hvorki íslenskulegt né jafnréttis-
legt, eða hvað? Hvernig væri að
nota í staðinn orðið smyrjari eða
smurtæknir, ef til vill smjördreifi-
framkvæmdakraftur - það er nógu
langt. Stungið er jafnframt upp á
orðinu smurbreyðir með y, enda er
breyðir hljóðverpt af brauð og smur-
breyðir sá sem smyr brauð.
Að slepptu þessu heimskulega titla-
fári vil ég að lokum minnast ögn á
presta. Mér verður stundum á að
heyra útvarpsmessu á sunnudags-
morgnum og málnotkun virðist að
sumu leyti undarleg í bænum og
blessunum. Ég felli mig ekki við
orðasambandið að blessa einhverj-
um eitthvað. „Drottinn blessi þér
þennan dag“ er þar sagt á stundum.
Má vera að þetta sé ekki í sjálfu sér
rangt en það lætur illa í mínum eyr-
um. Verra þykir mér þó þegar notuð
er sagnarómyndin að farsæla. Hún
er að vísu nefnd í Blöndalsbók, en
ekki er allt fagurt sem á þeim blöð-
um stendur né til fyrirmyndar. Ég
stórefa að guð skilji þegar prestur
segir „farsæl þú atvinnuvegi vora til
lands og sjávar“. Enn síður álít ég
að venjulegt fólk skilji þetta. Merk-
ingin er sennilega nákvæmlega sú
sama og í orðinu blessa. Jafnvel
væri betra að nota sögnina að
vernda.
Annars tel ég að prestar leitist við
að vanda mál sitt. Þeim verður að
vísu á í messuni. Einu sinni var sagt
i morgunmessu á sunudegi í útvarp-
inu: „Hvað gerir maður þegar hann
finnur að andi guðs kemur yfir sig.“
□
hjúkrun
29