Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.12.1989, Blaðsíða 55

og nauðsyn þess að hagfræðisýn og
hjúkrunarsýn færu saman þegar
kostnaður við heilbrigðisþjónustu
væri áætlaður.
Dr. Gross benti m.a. á hlut launa
í heildarútgjöldum heilbrigðis-
kerfisins í ljósi þess hve hjúkrunar-
mannafli er stór hluti heildarmann-
afla í heilbrigðisþjónustunni. Hann
lagði áherslu á að það væri hjúkrun-
arfræðinga að taka afstöðu annars
vegar til hlutar launaliðar í heildar-
útgjöldum, hins vegar til dreifingar
fjármagnsins innan launaliðsins.
Ennfremur lagði Paul Gross áherslu
á ábyrgð hjúkrunarstéttarinnar við
að uppfræða almenning um hvernig
nýta megi heilbrigðisþjónustu og
hvaða valkosti hún hefur upp á að
bjóða. Dr. Gross var samhljóma
Baroness Cox er hann kallaði
hjúkrunarfræðinga til og hvatti þá
til að láta til sín taka þegar drög
væru lögð að heilbrigðisþjónustu
framtíðarinnar.
Síðari fyrirlesararnir tveir,
Adtokunbo Lucus, Nígeríu, og
Ginette Rodger, Kanada, tóku í
sama streng og bentu m.a. á þá
hættu er fylgir því að fljóta sofandi
að feigðarósi. Sú för gæti hugsan-
lega leitt til útrýmingar hjúkrunar-
stéttarinnar sem fagstéttar. Hins
vegar gæti hjúkrunarstéttin undið
upp segl og siglt í byr örrar þekk-
ingar og tækniþróunar og náð land-
festu á styrkum faglegum grunni.
Það var ljóst af þeirri framtíðar-
sýn sem dregin var upp þennan júní-
morgun að styrkar faglegar undir-
stöður þarf að byggja á vandaðri og
víðtækri grunnmenntun, sem veitt
væri í viðurkenndum æðri mennta-
stofnunum. Aðalsmerki hjúkrunar
væri umhyggja, en jafnframt þyrftu
hjúkrunarfræðingar að láta að sér
kveða og vera virkir þátttakendur í
ákvarðanatöku og stefnumörkun
innan heilbrigðiskerfisins jafnt sem
í þjóðfélaginu.
Tónninn fyrir alþjóðaþingið var
settur með þessum framsöguer-
indum er endurómuðu annars veg-
ar umhyggju og nánd við skjól-
stæðinginn, hins vegar stjórnun og
leiðtogahlutverk hjúkrunarfræð-
inga eða hvort með öðru.
Einkum var lögð áhersla á leið-
togahlutverk hjúkrunar í heilsu-
gæslu í ljósi stefnumörkunar Al-
þjóðaheilbrigðismálastofnunarinn-
ar. Jafnframt voru hjúkrunar-
fræðingar kallaðir til forystu í þeim
löndum þar sem fjöldi og hlutfall
aldraðra fer vaxandi.
Umhyggja var víða höfð á orði
og var reyndar þema þess ljóðs sem
gert hafði verið í tilefni þingsins.
Dr. Jean Watson, forstöðumaður
Coloradoháskóla, Denver, kynnti
líkan af námsskrá þar sem mannleg
vísindi (human science), sem eiga
sér siðferðilegar stoðir í mannlegri
umhyggju, eru samofin hjúkrunar-
starfinu. í erindi sínu varaði Dr.
Watson við því að mannleg um-
hyggja yrði undir í námi hjúkrun-
arfræðinga sem tæki mjög mið af
stofnunum, vísinda- og tæknihyggju
nútímans.
Eins og fyrr segir var umhyggja
víða höfð á orði, en þess var þó sárt
saknað að fáar sem engar rann-
sóknir voru kynntar um þetta efni.
Einkum varð það umhugsunarefni
á alþjóðaþingi sem þessu, hvaða
merkingu hugtakið umhyggja hefði
í mismunandi menningarsamfé-
lögum eftir að hafa hlýtt á athyglis-
vert erindi Dr. Underwood á ráð-
stefnunni.
Dr. Patriciu Underwood, kenn-
ari við Kaliforníuháskóla, San Fran-
cisco, lagði út frá því að hjúkrunar-
kenningar sem þróaðar hefðu verið
í Bandaríkjunum hefðu löngum
verið álitnar algildar eða alþjóðleg-
ar. í könnun hennar á lykilhug-
tökum í sjálfsumönnunarkenningu
Orem í Bandaríkjunum, ísrael og
Japan kom fram að umræða Orem
um fyrirmyndarsjálfið (ideal self)
sem er þungamiðja lykilhugtak-
anna einstaklingur, heilsa og vellíð-
an, endurspeglarmenningarbundin
gildi í Bandaríkjunum, en hvorki í
ísrael né Japan. í lok erindis síns
benti Dr. Underwood á nauðsyn
þess að meta og staðfæra lykil-
hugtök í sérhverri bandarískri
hjúkrunarkenningu sem þróuð
hefur verið í ljósi þeirra menning-
argilda og verðmætamats sem við
lýði er í viðkomandi menningu.
í Kóreu eru tvær námsleiðir í
hjúkrunarnámi, almennt hjúkrun-
arnám og hjúkrunarnám til B.S.
gráðu og eru báðar námsleiðir mjög
eftirsóttar og komast mun færri að
en vilja. í fyrrnefndu narhsleiðina
eru teknir inn u.þ.b. 100 nemendur
á ári, en aðeins 30 í þá síðarnefndu í
Kyung Hee háskóla, sem sóttur var
heim.
Hjúkrunarkennurum víðs vegar
að úr heiminum var kynnt náms-
skrá og námsfyrirkomulag í
skólunum í móttöku kennara
hjúkrunardeildarinnar.
Nám til B.S. gráðu í hjúkrunar-
fræði er 4 ár í Kóreu og námsskráin
í Kyung Hee að því er virtist mjög
svipuð í sniðum og hér heima á Is-
landi að því undanskildu að her-
æfingar og hervísindi eru hluti af
námsskrá kóreanskra hjúkrunar-
fræðinema, sem þó voru ekki beint
hermannlega vaxnir.
Það var ljóst, bæði af erindum
þeim sem flutt voru á alþjóðaþingi
hjúkrunarfræðinga í Seoul og máli
manna í umræðum og spjalli yfir
súrsuðu kórensku grænmeti, að
menning hvers þjóðfélags ræður
miklu um stöðu menntunar hjúkr-
unarfræðinga og áherslu í námi
þeirra. Yfirleitt rak fólk í rogastans
fyrir því að allt hjúkrunarnám væri
á háskólastigi hérlendis og
mönnum varð yfirleitt að orði: „Þið
hafið aldeilis náð langt“ („you have
come a long way“). fámenni
íslensku þjóðarinnar, góð lífsaf-
koma og háþróað aðgengilegt
mennta- og heilbrigðiskerfi voru
helstu áhrifaþættir sem rætt var um
í þessu samhengi og síðast en ekki
síst samstaða íslensku hjúkrunar-
stéttarinnar og barátta fyrir þessum
áfanga í menntunarmálum hjúkr-
unarfræðinga á íslandi. En víst er
að boðskapur þessa nítjánda
alþjóðaþings hjúkrunarfræðinga í
Seoul um nýja dagrenningu í
hjúkrun á fullt erindi til íslenskra
hjúkrunarfræðinga, því enn er löng
leið fyrir höndum.
Margrét Gústafsdóttir.
HJÚKRUN Vn - 65. árgangur 49