Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.1994, Page 23

Tímarit hjúkrunarfræðinga 1. tbl. 70. drg. 1994
Tafla 4.
Fylgni (r) ýmissa þátta
Heildar- þekking Almenn þekking á verkjum Þekking á verkjalyfjum Þekking á kostum reglulegrar verkjalyfjagjafar
Aldur -0,34* -0,19* -0,35* -0,19*
Starfsaldur -0,30* -0,15* -0,31* -0,18*
Fjöldi sjúkl. hjúkr.0,34* 0,17* 0,37* 0,18*
* p < 0,0001
F-próf leiddu í ljós marktækan mun
(p=0,0001) á heildarþekkingu og þekkingu á klín-
ískri notkun verkjalyfja einstakra hópa hjúkrunar-
fræðinga eftir aldri, árafjölda í starfi og fjölda sjúkl-
inga sem þeir höfðu hjúkrað (p=0,0001) síðastliðið
ár. Jafnframt var marktækur munur (p=0,0001)
milli hópa eftir því hversu mikla fræðslu í verkja-
meðferð í klukkustundum svarendur höfðu fengið
sl. 3 ár. F-próf leiddu enn fremur í ljós að þeir
hjúkrunarfræðingar, sem sögðust myndu sækja
fræðslu um verki og verkjameðferð, höfðu yfir að
ráða marktækt meiri heildarþekkingu og þekkingu
á klínískri notkun verkjalyfja (p=0,0001) en þeir
sem sögðust ekki myndu sækja fræðslu eða svöruðu
„veit ekki“.
Tafla 5 sýnir samanburð á svarendum eftir bú-
setu/starfsvettvangi. Fljúkrunarfræðingar, sem starfa
á höfuðborgarsvæðinu, reyndust yngri (p=0,01) og
höfðu marktækt skemmri starfsaldur (p=0,003).
Þeir reyndust hafa yfir ívið meiri þekkingu að ráða,
sérstaklega hvað varðar almenna þekkingu á verkj-
um, en um marktækan mun reyndist ekki vera að
ræða. Ekki reyndist heldur marktækur munur á
milli hópanna hvað varðaði fjölda sjúklinga með
krabbamein sem hjúkrunarfræðingarnir höfðu
hjúkrað sl. ár.
Tafla 5.
Samanburður á hjúkrunarfræðingum eftir búsetu/starfsvettvangi
Hjúkrunarfr. Hjúkmnarfr.
í Reykjavík utan R.víkur
Markt.
M SD M SD t-gildi (df) P
Aldur 38,8 9,1 41,4 9,5 -2,52 (454) 0,01
Starfsaldur 13,4 8,1 16,3 9,3 -3,03 (447) 0,00
Heildarþekking 19,2 5,0 18,3 5,4 1,59 (469) 0,11
-almenn 6,1 1,3 5,8 1,5 2,16 (469) 0,03
-verkjalyf 6,2 3,0 6,0 2,7 0,69 (469) 0,49
-verkjameðferð 6,0 2,1 5,7 2,5 1,19 (469) 0,23
Fjöldi sjúklinga m. krabbamein hjúkrað 1,9 0,9 1,8 0,6 0,50 (449) 0,62
M=Meðaltal
S D=S taðal frávi k
Umfjöllun um niðurstöður
Niðurstöður könnunarinnar varpa ljósi á íslenskar
aðstæður varðandi þekkingu hjúkrunarfræðinga á
títtnefndum sviðum. Gera má ráð fyrir að niður-
stöður hafi talsvert alhæfingargildi vegna stærðar og
tegundar úrtaks og þess hversu hátt svarhlutfall var.
Þó kann ákveðin valhneigð (selection bias) að vera
til staðar, þ.e. að svarendur séu þeir af mögulegum
þátttakendum sem búi yfir mestri þekkingu á þeim
sviðum sem rannsóknin nær til.
Þess má geta að nokkrum mánuðum áður en
rannsóknin fór fram var gert átak í meðferð verkja
á Borgarspítalanum og einn mánuður tileinkaður
verkjameðferð. í tengslum við það átak var haldin
námsstefna íyrir heilbrigðisstarfsmenn þar sem
hjúkrunarfræðingurinn Margo McCaffery hélt fyr-
irlestra um verki og verkjameðferð. A sama tímabili
var einnig mikil umræða í gangi á Landspítala um
meðferð sjúklinga með krabbamein.
í hnotskurn er útkoma þessarar könnunar sú
að íslenska hjúkrunarfræðinga skortir líkt og er-
lenda hjúkrunarfræðinga grundvallarþekkingu á
verkjum og verkjameðferð með morfínskyldum
lyfjum. Verður það að teljast nokkuð alvarlegt að
aðstæður séu þannig nú rúmlega 20 árum eftir að
tímamótagrein þeirra Marks & Sachar (1973)
birtist, en þar var bent afdráttarlaust á þekkingar-
skort heilbrigðisstarfsmanna og áhrif þess á verkja-
meðferð sjúklinga. Innan þátttakendahópsins má
þó finna hjúkrunarfræðinga sem hafa yfir að ráða
staðgóðri þekkingu og ættu þeir að geta miðlað
þeirri þekkingu til kollega sinna.
Af niðurstöðum má ráða að þeir þættir, sem
einkenna hjúkrunarfræðinga sem ráða yfir meiri
þekkingu varðandi verki af völdum krabbameins og
meðferð þeirra, eru að þeir eru yngri, hafa verið
skemur í starfi, hafa fengið meiri fræðslu um
verkjameðferð og hafa hjúkrað fleiri sjúklingum
með krabbamein. Því má e.t.v. segja að þekkingin
sé til staðar þar sem hennar er mest þörf. Rétt eins
og meðal erlendra hjúkrunarfræðinga var þekking
á klínískri notkun verkjalyfja lökust (Vortherms,
Ryan & Ward, 1992; McCaffery, Ferrell, O'Neil-
Page, Lester & Ferrell, 1990).
Þegar svör við einstökum spurningum eru
skoðuð er ýmislegt sem kemur á óvart og vekur
jafnvel ugg. Sem dæmi má nefna að einungis tæp-
23