Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2000, Blaðsíða 15

mismunandi tíma frá upphafi reykbindindis og mældu
einungis hvort þátttakendur voru reyklausir á þeim degi
sem mæling var gerð. Flestar þessara rannsókna voru á
sjúklingum og áttu upphaf sitt á sjúkrahúsi eða á göngu-
deild. Þegar árangur þeirra rannsókna er borinn saman við
niðurstöður þessarar rannsóknar er Ijóst að árangur
hennar er verulegur.
Styrkleikar þeirra meðferðarforma, sem hér eru borin
saman, liggja m.a. í því hversu fjölþætt þau eru. Byggt er á
þeim þáttum sem mikilvægastir eru taldir í reykleysis-
meðferð, þ.e. nikótínlyfjameðferð, heilbrigðisfræðslu,
atferlisbreytingu og einstakings- og hópmeðferð, auk þess
sem líkamsrækt er bætt við í Meðferð 2. Einnig var tekið
mið af einstaklingsbundnum þörfum þátttakenda með því
að leggja áherslu á myndun meðferðarsambands ásamt
því að virkja eflingarmátt hópa auk þess að veita
meðferðina í töluvert langan tíma eða í eitt ár. Með áherslu
á myndun meðferðarsambands við þátttakendur og
virkjun eflingarmáttar hópa eru viðurkenndar einstaklings-
bundnar þarfir fólks við eflingu eigin heilbrigðis. Einnig var
nikótínlyfjameðferðin löguð að þörfum hvers og eins. Með
því að aðlaga meðferðina einstaklingsbundnum þörfum
þátttakenda aukast vonir um betri árangur en það veikir
um leið rannsóknina frá strangasta sjónarhorni tilrauna-
sniðsins. í þessari rannsókn voru meðferðarleg áhrif og
hópeflisáhrif ekki mæld en þau eru verðug rannsóknarefni í
framtíðinni. Engu að síður er afar mikilvægt að hjúkrunar-
fræðingar starfi á forsendum eigin faggreinar og grundvalli
hjúkrunina á mannlegum samskiptum og viðurkenni mis-
munandi þarfir einstaklinga en láti ekki staðlaða hegðun
eða tæknilegar úrlausnir á flóknum heilsufarsvandamálum
ná yfirhöndinni.
Aðalveikleiki þessarar rannsóknar er lítill fjöldi þátttak-
enda, notkun þægindaúrtaks og ekki nægilega nákvæmar
mælingar á líkamsþyngd. Hins vegar hefur Meðferð 2 verið
hætt og því er frekari samanburður ómögulegur. Þar sem
niðurstöður þessarar rannsóknar benda til þess að líkams-
rækt samhliða hefðbundinni reykleysismeðferð sé mikil-
væg þá munu þátttakendur Meðferðar 1 í framtíðinni
verða hvattir á skipulegan hátt til þess að stunda reglulega
líkamsrækt á meðan þeir taka þátt í meðferðinni (og að
sjálfsögðu eftir að henni lýkur). Þannig er frekari saman-
burður á forsendum þessarar rannsóknar úr sögunni en
mikilvægt er að halda áfram rannsóknum á gagnsemi
fjölmargra þátta reykleysismeðferðar.
Það að hætta að reykja og að halda reykbindindi er
langt, flókið og krefjandi ferli. Reykingar eru fíkn og til að
vinna bug á henni þarf fólk aðstoð og stuðning. Nú orðið
er til staðar mikil þekking á því hvernig hægt er að hjálpa
fólki til reykleysis. Sú meðferð, sem hér hefur verið fjallað
um, er einungis brot af henni. Aðrar áherslur í meðferð
geta hentað betur við aðrar aðstæður. Engu að síður á
það að vera hjúkrunarfræðingum kappsmál að tileinka sér
þessa þekkingu og þróa meðferð sem hentar skjólstæð-
ingum þeirra.
Þakkir
Höfundar vilja þakka Þorsteini Blöndal yfirlækni, Jóni Guð-
mundssyni íþróttafræðingi, Arnóri Guðmundssyni félags-
fræðingi og Mörtu Jónsdóttur félagsfræðingi fyrir aðstoð
og stuðning við framkvæmd þessarar rannsóknar. Stjórn
Heilsuverndarstöðvar Reykjavíkur er einnig þakkaður fjár-
hagsstuðningur við gagnaúrvinnslu.
SUMMARY
Tobacco use is considered the single most preventable
cause of premature morbidity and mortality. Nurses are ip
a key position to help people to quit smoking. The
purpose of this quasi-experimental study was to compare
outcomes of two nurse-managed one-year group smok-
ing cessation treatments. Treatment 1 (n=34) was provi-
ded at a health care center and consisted of nicotine
replacement therapy, health education, behavioral modifi-
cation and individual and group counseling. In Treatment
2 (n=33), provided in a health club, physical exercise was
added to the treatment provided in 1.
A non-significant difference in lapse free abstinence
time at 1 year was demonstrated between Treatment 1
and Treatment 2. The difference in weight gain between
treatment groups was also non-significant. Within treat-
ment comparison between abstinent participants and
smokers showed that abstinent participants had gained
significantly more weight than smokers in Treatment 2, but
in Treatment 1 the difference was non-significant. Small
sample size and non-random selection of participants
detracts from the significance of the findings. The inter-
ventions were composed of multiple treatment modalities
and were provided over an extensive period of time, both
of which are key aspects in successful smoking cessation
programs.
Heimildir
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin (31. maí 1999). Alþjóðatóbaksvarnar-
dagurinn [Fréttatilkynning]. Genf: Sviss. Heimasíða:
http://www.who.int/.
Banks, L.J. (1992). Counseling. í G.M. Bulechek og J.C. McCloskey
(ritstjórar), Nursing Inten/entions. Essential Treatments (2. útgáfa) (bls.
279-291). W.B. Saunders Comp., Philadelphia.
Blöndal, T., Franzon, M., og Westin, A. (1997). A double-blind
randomized trial of nicotine nasal spray as an aid in smoking cessation.
Europian Respiratory Journat, 70,1585-1590.
Blöndal, T., Gudmundsson, L.J., Olafsdottir, i., Gustavsson, G., og
Westin, A. (1999). Nicotine nasal spray with nicotine patch for smoking
cessation: randomised trial with six year follow up. British Medical
Journal, 318, 285-288.
Brundtland, G.H. (1999). WHO's Vision for Health. Erindi flutt á ráð-
stefnunni „International Council of Nurses Centennial Conference" í
London 30. júní.
Clark, J.M., Haverty, S., og Kendall, S. (1990). Helping people to stop
smoking: A study of the nurse's role. Journal ofAdvanced Nursing, 16,
357-363.
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 5. tbl. 76. árg. 2000
255